Κυριακή Γ΄ Νηστειών
(ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ)
Για όλες τις εποχές ο περί Σταυρού λόγος ήταν ένα πρόσταγμα δύσκολο και έκανε τους ανθρώπους να μουδιάζουν. Ιδιαίτερα όμως παρουσιάζεται βαρύ για τον άνθρωπο της εποχής μας, που ζει στην λεγόμενη κοινωνία της ευημερίας, που έχει θεοποιήσει την άνεση και την ασφάλεια. Γι αυτό, όταν ο Κύριος λέγει : «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν Σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθήτω μοι» πολλοί αντιδρούν.
Η εποχή μας παρατηρούν είναι σκληρή. Αν επιχειρήσεις να απαρνηθείς τον εαυτό σου, να παραχωρήσεις τα δικαιώματά σου, θα σε εκμεταλλευτούν και τελικά θα αποτύχεις. Αυτό βέβαια δεν το ανέχομαι ούτε άλλωστε ο Θεός θα ήθελε να έχει οπαδούς ...κοινωνικά αποτυχημένους. Να όμως που ο Κύριος όχι μόνο σταθερά τονίζει «ὅποιος θέλει νά μέ ἀκολουθήσει, ἄς ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του ...» αλλά και προσθέτει : «Διότι, ὅποιος θέλει νά σώσει τήν ψυχή του, θά τήν χάσει, ἐνῶ ὅποιος χάσει τήν ζωή του χάριν ἐμοῦ καί τοῦ Εὐαγγελίου, θά τήν σώσει».
Αυτές ακριβώς, οι τοποθετήσεις είναι που σκανδαλίζουν τον πρακτικό ανθρώπινο λογισμό. Αλλά, γιατί τάχα να μας τρομάζει το εκ πρώτης όψεως παράδοξο; Υπάρχουν πολλές μεγάλες αλήθειες στην ζωή και την επιστήμη που στο πρώτο τους άκουσμα ηχούν παράξενα. Όταν π.χ. στα μαθηματικά ο «ἀλγεβρικός λογισμός» εισάγει το εκ πρώτης όψεως παράδοξο, ότι υπάρχουν αριθμοί κάτω από το μηδέν, φαίνεται αρχικά στον κοινό πρακτικό νου απαράδεκτο. Με την καινούργια όμως αυτή αρχή γίνεται δυνατό να αντιμετωπισθούν προβλήματα, που μένουν άλυτα με τον απλό λογισμό της πρακτικής αριθμητικής.
Απίθανα έμοιαζαν επίσης στην αρχή πολλά αυτονόητα της σημερινής εποχής: όπως ότι με ένα μικρό κουτί θα άκουγες και θα έβλεπες τι γίνεται μίλια μακριά, ότι θα διέσχιζαν τους αιθέρες «πλοία» με τεράστιο βάρος και φορτίο, εκατοντάδες ανθρώπους κ.ο.κ. Το εκ πρώτης όψεως λοιπόν παράξενο κάθε άλλο παρά παράλογο είναι.
Στην πνευματική ζωή, το παράδοξο του «Σταυρικοῦ Λογισμοῦ» που εισήγαγε ο Χριστός με το κήρυγμα και το πάθος Του, η μεγάλη αλήθεια ότι για να βρεις τον εαυτό σου πρέπει να τον θυσιάσεις, άνοιξε νέους ορίζοντες ζωής στους ανθρώπους, ακατανόητους για τον μικροαστικό λογισμό. Όποιος εφαρμόζει αυτή την αρχή οδηγείται σε μία άλλη περιοχή πνευματικής ωριμότητος και για να μιλήσουμε θεολογικά σε μία περιοχή σωτηρίας.
Το πρώτο στοιχείο του «Λογισμού του Σταυρού» είναι το χρέος μιας επαναστάσεως εναντίον του εαυτού μας. Μια υποσυνείδητη τάση μας σπρώχνει κατά κανόνα σε μία ιδιότυπη δουλεία, να κάνουμε το άτομό μας κέντρο του βίου μας και της ζωής των άλλων. Αρχίζει ενστικτωδώς από τα παιδικά μας χρόνια και για όσους δεν ωριμάζουν πνευματικά τους ταλαιπωρεί μέχρι τα γεράματά τους. Αν το καλοσκεφθούμε σε νηφάλιες ώρες θα διαπιστώσουμε ότι το 80% από την δραστηριότητά μας καταναλίσκεται για να στήσουμε καλλύτερα το είδωλο του εαυτού μας στο βωμό της ζωής, που είναι ο Θεός και βάζοντας σαν κέντρο το «ἐγώ» μας στην εργασία, στις επιδιώξεις, στην οικογένειά μας, γυρίζουμε αδιάκοπα γύρω από τον εαυτό μας και μας πιάνει ίλιγγος.
Απαρνούμαστε τον εαυτό μας, σημαίνει τελικά απελευθερονόμαστε τελικά από την δουλεία στο παράλογο, ανακαλύπτω ότι μόνος μου «καθ’ εαυτόν» είμαι κάτι ασήμαντο και άρα είναι παραφροσύνη να ζητώ να υψώσω αυτό το σχεδόν «τίποτα» σε είδωλο, δικό μου και των γύρω μου. Ένα δεύτερο βασικό στοιχείο του «Σταυρικοῦ Λογικοῦ» είναι ότι η απάρνηση πρέπει να συμπληρώνεται από μία αποδοχή. Δεν είναι μόνο τα εμπόδια που θέτει ο εαυτός μας στο δρόμο για λύτρωση και πληρότητα ζωής. Είναι ακόμη οι τραγικότητες της βιοπάλης, οι συγκεκριμένοι σταυροί που επιφυλάσσει ο ανθρώπινος βίος: αρρώστιες, αδικίες, θάνατος, απογοητεύσεις και πικρίες από την πονηριά και την σκληρότητα διαφόρων παραγόντων. Όλα αυτά θα χρειασθεί να μάθουμε να τα αποδεχώμαστε «ἐν εἰρήνῃ καί ἐλπίδι», μέσα στο φως της Αναστάσεως. Όποιος ακολουθεί τον Ιησού, έχει να κάνει μία πορεία που ξεπερνά τον Σταυρό.
Στον Γολγοθά, όπως όλοι ξέρουμε, υπήρχαν τρεις σταυροί, οι δύο ήταν το τέρμα της πορείας δύο ληστών, ο μεσαίος ήταν απλώς ένα σταυροδρόμι. Διότι εκείνος που υψώθηκε πάνω του είχε περάσει μία ζωή αγάπης και αληθείας και όδευε δια του Σταυρού προς τον Πατέρα. Αλλά ακόμη και η χάρη και η δύναμη του Σταυρού του Χριστού επηρέασε και μεταμόρφωσε τον έναν από τους δύο άλλους σταυρούς κάνοντας τον ,δια της μετανοίας «θύραν» του Παραδείσου. Αυτό είναι μία πολύ ουσιαστική παρηγοριά για όσους σήμερα σηκώνουν σταυρό ενοχής.
Ας κλείσουμε αυτές τις σύντομες σκέψεις υπογραμμίζοντας ένα τρίτο στοιχείο του «Σταυροῦ Λογισμοῦ». Απάρνηση και διάθεση θυσίας δεν σημαίνουν παθητικότητα έναντι της ζωής.
Η απελευθέρωσή μας από το εγώ για την οποία μιλά ο Χριστός, δεν αποτελεί αυτοσκοπό όπως π.χ. σε μία βουδδιστική θεώρηση της ζωής, δεν είναι απάθεια σαν αυτή που συναντά κανείς ταξιδεύοντας στην Ινδία και την Άπω Ανατολή. Το ζητούμενο είναι να λυτρωθείς από τον ατομισμό σου για να δοθείς ολόκληρος στον Θεό να «κοινωνήσεις», να συμμετάσχεις στην ζωή του Χριστού και να τον ακολουθήσεις σε μία πορεία αγάπης και μεταμορφώσεως του κόσμου.
Εμείς που ζούμε στην εποχή της ατομικής ενέργειας μπορούμε να δούμε από μία ιδιαίτερη σκοπιά τα λόγια του Κυρίου για απάρνηση και υπέρβαση του εαυτού μας. Η μεγάλη επανάσταση που έγινε στον τεχνολογικό πολιτισμό στηρίχθηκε κυρίως σε μία διάσπαση, στην γνωστή διάσπαση του ατόμου που απετέλεσε την πηγή για μία νέα ποιότητα και διάσταση ενεργείας.
Η διάσπαση της εγωκεντρικότητας του ατόμου, η απάρνηση του εαυτού μας εν Χριστώ μπορεί να αποτελέσει μία απίστευτη πηγή ενέργειας, ικανής να μεταμορφώσει την τραγικότητα της ζωής και να μας οδηγήσει σε μία ουσιαστική προσωπική και κοινωνική αλλαγή σε μία πνευματική ωριμότητα και ελευθερία.
