«Συγκατάβασις θεϊκὴ»
Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τοῦ δευτέρου τῆς Παναγίας Τριάδος προσώπου, αὐτὴ εἶναι ἡ συγκατάβαση. Θὰ ἔλεγε κανείς, ὅτι ἀφ᾽ ἧς στιγμῆς, πρὸ χρόνων αἰωνίων, λαμβάνεται ἡ ἀπόφαση τῆς ἐνανθρωπήσεως αὐτῆς, ἀπὸ τότε ἀρχίζει ἡ συγκατάβαση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. ᾿Απὸ τὴν ὥρα ὅμως κατὰ τὴν ὁποίαν γίνεται τὸ μέγα μήνυμα ἀπὸ τὸν ᾿Αρχάγγελο τοῦ Θεοῦ πρὸς τὴν Παρθένο Μαρία, καὶ τῆς ἀγγέλεται ρητῶς ὅτι «συλλήψει ἐν γαστρὶ καὶ τέξει υἱόν» (Λουκ. α΄ 31), ἀπὸ τότε ἀρχίζει οὐσιαστικῶς ἡ συγκατάβαση. Καὶ τὸ μέγα καὶ θεῖο γεγονὸς ποὺ ἑορτάζουμε κατὰ τὴν μεγάλη ἡμέρα τῆς κατὰ σάρκα γεννήσεως τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἡ ἀρχή τῆς συγκαταβάσεως.
Συγκατάβαση εἶναι τὸ νὰ καταδεχθεῖ ὁ μέγας νὰ γίνει μικρός. Ὁ πλούσιος πτωχός. Ὁ ἐπίσημος ἄσημος. Ὁ τιμώμενος καὶ ὑμνούμενος καὶ δοξαζόμενος θεληματικῶς νὰ καταλήξει περιφρονούμενος καὶ βλασφημούμενος καὶ ἀτιμαζόμενος. Ὁ πανίσχυρος καὶ ἔνδοξος βασιλεὺς ἑκουσίως νὰ βρεθεῖ στοὺς δρόμους παραπεταμένος, χωρὶς ἐξουσία, χωρὶς πορφύρα βασιλική, χωρὶς αἴγλη καὶ δόξα ἡγεμονική, χωρὶς ὑπηκόους, χωρὶς στρατούς, χωρὶς βασιλικὴ ἐμφάνιση καὶ εὐπρέπεια. Χωρὶς τὰ σύμβολα τῆς βασιλικῆς μεγαλειότητός του. Νὰ βρεθεῖ πτωχὸς καὶ γυμνὸς καὶ ἔρημος, ὁ βασιλεύς. Γεμᾶτος χλεύη καὶ ὀνειδισμούς. Μὲ κατάρες καὶ ἀναθέματα καὶ ἀπειλές, μὲ ἐμπτυσμοὺς καὶ ραπίσματα καὶ σταυροὺς καὶ θανάτους. Ὁ καλός, ὁ ἀγαθός, ὁ δίκαιος, ὁ προστάτης καὶ ὁ ὑπερασπιστὴς τοῦ λαοῦ του. Καὶ ὅπως εἴπαμε, ὄχι βιαζόμενος, ἀλλ᾽ ἑκουσίως νὰ ρίχνει τόσο κάτω τὸν ἑαυτόν του, μόνος του, θεληματικῶς ὑποβάλλοντας τὸν ἑαυτόν του στὴν ἄκρα ταπείνωση, στὴν ἐσχάτη πτωχεία, σέ ἀπερίγραπτη στέρηση. Μόνος του καὶ πρὸς ἕνα μέγα, μέγιστο, ἀγαθὸ καὶ φιλάνθρωπο σκοπό. Νὰ σώσει. Νὰ σώσει ἄλλους ἀπὸ τὴν πτωχεία καὶ τὴν στέρηση. Νὰ τοὺς σώσει ἀπὸ τὴν κατάρα καὶ τὸν ὀνειδισμό. ᾿Απὸ τὴν καταδίκη. ᾿Απὸ τὸν θάνατο τὸν οἰκτρό. Γιὰ νὰ σώσει τοὺς δούλους του, νὰ σώσει τοὺς ὑπηκόους του, αὐτοὺς τοὺς ἐχθρούς του, αὐτοὺς νὰ σώσει, τοὺς ἐχθρούς του νὰ ἀνυψώσει. Γιὰ τὸν λόγο τοῦτο γίνεται ὁ μέγας μικρός. Καὶ ὁ πλούσιος πτωχὸς καὶ ἔρημος καὶ γυμνός. Καὶ ὁ ἔνδοξος, ὁ πανένδοξος ἄσημος καὶ ἄδοξος καὶ περιφρονημένος. Καὶ φθάνει ἀπὸ τὸ σπήλαιο καὶ τὴν φάτνη ὥς τὸν σταυρὸ καὶ τὸν θάνατο. ᾿Απὸ τὰ σπάργανα ὡς τὸν ἀκάνθινο στέφανο. ᾿Απὸ τὸ ψῦχος τοῦ σπηλαίου στὴν παγερότητα τοῦ τάφου. Αὐτὸ εἶναι συγκατάβαση. Ὅλη αὐτὴ ἡ μεγάλη καὶ μακρὰ καὶ ὀδυνηρὰ χειρονομία καὶ προσφορά του στὸν ἄνθρωπο, αὐτὴ εἶναι ἡ συγκατάβασή του.
Συγκατάβαση, μόνο γιὰ τὸν Θεὸ ποὺ γίνεται ἄνθρωπος, γιὰ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπον, μόνο γι᾽ αὐτὸν δύναται νὰ λογισθεῖ καὶ νὰ λεχθεῖ. Σέ ἄνθρωπο πῶς νὰ λογισθεῖ συγκατάβαση; Ὅσο ὑψηλὰ καὶ ἂν στέκει ὁ ἄνθρωπος καὶ ὅσο χαμηλὰ καὶ ἂν καταβεῖ, καὶ βασιλιᾶς πανίσχυρος καὶ ἔνδοξος ἂν εἶναι καὶ γίνει δοῦλος, γιὰ νὰ ἐξυπηρετήσει τοὺς ὑπηκόους του, οὐσιαστικῶς δὲν συγκαταβαίνει. Δείχνει ἐπιείκεια, δείχνει στοργὴ καὶ ἀγάπη, ἀλλὰ δὲν συγκαταβαίνει. Γιατί; Διότι ἄνθρωπος εἶναι καὶ αὐτός, ὅπως καὶ οἱ ὑπήκοοί του. Θνητὸς καὶ γυμνὸς καὶ ἀσθενὴς ὅπως καὶ ὅλοι οἱ συνάνθρωποί του. Καὶ δοῦλος ἂν γίνει, δὲν συγκαταβαίνει, διότι δοῦλος εἶναι καὶ αὐτός, τῆς αὐτῆς φύσεως καὶ οὐσίας, μὲ τοὺς ὑπηκόους του, σύνδουλος τους. Ἡ συγκατάβαση, λοιπόν, μόνο στὸν Θεὸ βλέπεται καὶ ἀπὸ τὸν Θεὸ πραγματοποιεῖται. Συγκατάβαση, ὄχι ἁπλῶς νοητή, ἀλλὰ συγκατάβαση πραγματική, ἀσυλλήπτου βάθους καὶ ἐκτάσεως καὶ ἀξίας. Δὲν τὴν χωρεῖ ὁ ἀνθρώπινος νοῦς τὴν συγκατάβαση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Τὸ μυστήριο τοῦτο, τὸ ὁποῖο ἁπλῶς λέγει πῶς ὁ ἄπειρος καὶ ἄναρχος Θεὸς γίνεται ἄνθρωπος σαρκούμενος ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ γεννώμενος «ἐν τῷ Σπηλαίῳ», γιὰ νὰ σώσει τὸν ἁμαρτωλὸ ἄνθρωπο, τὸ μυστήριον τοῦτο εἶναι ἀσύλληπτο καὶ ἀκατανόητο. Ποτὲ δὲν θὰ τὸ συλλάβει ὁ ἀνθρώπινος νοῦς τὸ μυστήριο τοῦτο. «Κεκρυμμένον μυστήριον καὶ ἀγγέλοις ἀγνώριστον», «τὸ μυστήριον τὸ ἀποκεκρυμμένον ἀπὸ τῶν αἰώνων καὶ ἀπὸ τῶν γενεῶν» (Κολοσ. α΄ 26). Εἶναι μυστήριο συγκαταβάσεως. Εἶναι συγκατάβαση συγκινητικὴ καὶ διδακτική. Καὶ ἡ γέννηση ἡ ἐμφανὴς συγκατάβαση, ἡ πρώτη βαθμίδα, ἡ ἀφετηρία τῆς συγκαταβάσεως τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ.
Λοιπόν, «Δεῦτε, πιστοί, ἐπαρθῶμεν ἐνθέως καὶ κατίδωμεν συγκατάβασιν θεϊκὴν ἄνωθεν ἐν Βηθλεὲμ πρὸς ἡμᾶς ἐμφανῶς». Συγκατάβαση θεϊκή. Καὶ συγκατάβασις πρὸς ἐμᾶς. Ὁ Θεὸς «ἐπτώχευσε πλούσιος ὦν» καὶ γίνεται ἄνθρωπος, ὁ Δεσπότης δοῦλος, ὁ Κύριος διάκονος καὶ ὑπηρέτης, ὁ ᾿Αθάνατος θνητός, ὁ Βασιλεὺς τῶν ᾿Αγγέλων δοῦλος τῶν ἀνθρώπων, «ἵνα ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν» (Β΄ Κορινϑ. η΄ 9).
