«Ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες».
(Ἰωάννου α΄, 16)
Ἡ λέξη «πλήρωμα», πού φέρνει στό νοῦ τήν τελειότητα µέσα στήν ἀφθονία, ταιριάζει ἰδιαίτερα γιά νά ἐκφράσει τή σωτηριώδη δύναμη τοῦ Χριστοῦ, πού ἔλαβε κάθε ἐξουσία στόν οὐρανό καί στή γῆ. 'Ωστόσο αὐτό τό οὐσιαστικό, τό «πλήρωμα», παρουσιάζει στήν ἁγία Γραφή µεγάλη ποικιλία νοημάτων: ἀρχικά ἐκφράζει εἴτε τό περιεχόµενο πού γεμίζει κάποιο χῶρο, τή θάλασσα,[i] ἤ τή γῆ,[ii] εἴτε αὐτό πού συμπληρώνει κάτι ἄλλο.[iii] Δηλώνει ἐπίσης τό περιέχον ἤ τήν ὁλότητα,[iv] τήν ἀφθονία,[v] τήν ἐκπλήρωση.[vi]
Ι. Τό πλήρωμα τοῦ χρόνου. -Ὅπως γιά τήν ᾿Ελισάβετ[vii] καί γιά τή Μαρία[viii] «πληροῦνται αἱ ἡμέραι τοῦ τεκεῖν», ἔτσι καί γιά τόν κόσμο «πεπλήρωται ὁ καιρὸς»,[ix] καί μπορεῖ νά μιλάει κανείς γιά τό πλήρωμα τῶν μεσσιανικῶν καί ἐσχατολογικῶν χρόνων.[x] Αὐτό τό μέτρο πού ἐπιτέλους συμπληρώθηκε, σάν τό περιεχόμενο μιᾶς γεμάτης κλεψύδρας, δέν ἀντιστοιχεῖ σέ μιά «ψριμότητα ἤ σέ µιά τελείωση πού πέτυχαν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά σ᾽ ἕνα χρόνο προσδιορισµένο ἀπό τό Θεό, Σ᾽ αὐτό τό χρόνο ὁ ᾿Ιησοῦς «πληροῖ» (ἐκπληρώνει) τίς προφητεῖες.
2. Τό πλήρωμα πού κατοικεῖ στό Χριστό. - Ὁ Θεός εὐδόκησε «πᾶν τὸ πλήρωμα κατοικῆσαι» στόν ἀναστημένο Χριστό.[xi] Γιά τήν ἐξήγηση αὐτῆς τῆς ἐκφράσεως ἀξίζει νά ἀναφερθοῦν δύο ἑρμηνεῖες, ἀνάμεσα σὲ ἄλλες. Σύµφωνα µέ τήν πρώτη, τήν πιό στατική, τό «πλήρωμα» εἶναι τό σύμπαν πού τό γεμίζει ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ. Στήν περίπτωση αὐτή, ὁ Παῦλος ἴσως νά εἶχε ἐπηρεαστεῖ ἀπό τόν ἐκλαϊκευμένο στωϊκισμό καί συγχρόνως ἀπό τό σοφιολογικό περιβάλλον. Ἡ Σοφία πράγματι «πεπλήρωκε τήν οἰκουμένην καὶ συνέχει τὰ πάντα».[xii] Σύμφωνα μέ μιά δεύτερη πιό δυναμική ἑρμηνεία, ὁ Παῦλος ἴσως ἀπηχεῖ ἅλλες εἰκόνες τῆς σοφιολογικῆς γραμματείας: ἡ Σοφία, ὅπως τά νερά τῶν πιό μεγάλων ποταμῶν, κυλᾶ ὁρμητικά, ξεχειλίζει καί διαχύνεται. Πιό ἀπέραντη κι ἀπό τή θάλασσα, πιό µεγάλη κι ἀπό τήν ἄβυσσο. πληροῖ τό σοφό, κι αὐτός, ἀρχικά ἁπλός παραπόταμος, μεταβάλλεται στή συνέχεια ὁ ἴδιος σέ ποταμό καί σέ θάλασσα.[xiii] ᾿Εξάλλου ὁ Θεός ὅρισε τή Σοφία νά κατοικεῖ στόν Ἱσραήλ.[xiv] ᾿Αλλά, ἀκριβῶς στό Χριστό, στόν ὁποῖο κατοικεῖ ὅλο τό Πλήρωμα,[xv] βρίσκονται κρυμμένοι ὅλοι οἱ θησαυροί τῆς Σοφίας.[xvi] Αὐτοί οἱ θησαυροί δέν ἔχουν τίποτε τό κοινό µέ τά πλούτη πού μαζεύονται καί διατηροῦνται ἄπληστα, ἀλλά μοιάζουν µέ τά τρεχούμενα νερά πού σκορπιοῦνται, εἶναι πληρότητα ζωῆς πού βρίσκεται σέ ἀντίθεση μέ τό κενό τοῦ θανάτου,[xvii] λυτρωτική δύναµη ὑπεράφθονη πού ἀπορρέει ἀπό τό Ὄνομα πού βρίσκεται πάνω ἀπό κάθε ὄνομα.[xviii] Αὐτή ἡ ὑπεραφθονία διαφαίνεται παντοῦ στίς ἐπιστολές τοῦ Παύλου. εἰδικά στά πιό λυρικά κείµενα.[xix] Διαλάμπει ἐντελῶς ἰδιαίτερα στόν ὕμνο τῆς ἐπιστολῆς πρός ᾿Εφεσίους, ὅπου τό ἀνεξάντλητο ὕφος προσπαθεῖ νά ἐκφράσει τόν ὑπερβάλλοντα πλοῦτο τῆς χάριτος μέ τήν ὁποία ὁ Θεός μᾶς πληροῖ «ἐν τῷ ἠγαπημένῳ αὐτοῦ Υἱῷ».
3. Ἡ ᾿Εκκλησία, πλήρωμα τοῦ Χριστοῦ. - «Ἐν τῷ Χριστῷ», ὁ ὁποῖος εἶναι τό πλήρωμα τῆς θείας παντοδυναµίας,[xx] οἱ πιστοί μετέχουν σ᾽ αὐτή τήν πληρότητά του.[xxi] Πράγματι, ἡ αἰώνια ζωή καί ὁ ὑπεράφθονος ἁγιασμός πού «κατοικοῦν» στό ἔνδοξο σῶμα τοῦ Χριστοῦ[xxii] μεταδίδονται στήν ᾿Εκκλησία πού γίνεται τό Σῶμα του. Γι᾿ αὐτό ἤδη ἀπό τώρα ἡ ᾿Εκκλησία μπορεῖ νά ὀνομάζεται τό πλήρωμα τοῦ Χριστοῦ.[xxiii] Οἱ δύο αὐτοί ὅροι «Σῶμα» καί «Πλήρωμα» δέ χαρακτηρίζουν τό σύμπαν, ἀλλά µόνο τήν ᾿Εκκλησία. Ἡ ᾿Εκκλησία, μολαταῦτα, πρέπει ἀκόμη νά ἀναπτυχθεῖ γιά νά φθάσει στό µέτρο τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ.[xxiv] Αὐτή ἡ αὔξηση θά γίνει σέ βάθος,[xxv] καί συγχρόνως σέ ἕκταση. Πράγματι, ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι προορισµένη νά ἁπλωθεῖ σ᾿ ὁλόκληρη τή δηµιουργία πού στενάζει ἀναμένοντας,[xxvi] γιά νά συγκεντρώσει τά πάντα καί νά σώσει τά πάντα: ἔτσι προοδευτικά, διά μέσου αὐτῆς, ὁ Χριστός γεμίζει τό σύμπαν μέ τό πλήρωμά του.[xxvii]
Ὁ εὐαγγελιστής ᾿Ιωάννης, στόν πρόλογο τοῦ εὐαγγελίου του, ἐπαναλαμβάνει μέ ἁπλούστερους ὅρους αὐτή τή διδασκαλία: μέσα στή δόξα του, ὁ μονογενής Υἱός «πλήρης χάριτος καί ἀληθείας»[xxviii] σκορπίζει στούς ἀνθρώπους τήν ἀνεξάντλητη ἀφθονία τῆς θείας εὔνοιάς του. «Ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες».[xxix]
[i] Α΄ Παραλειπομένων 16,32.
[ii] Ψαλμοῦ 23,1: Βλ Α΄, Πρός Κορινθίους 10,26.
[iii] Ματθαίου 9, 16: Μάρκου 2,21. Πρός Κολοσσαεῖς 1,24.
[iv] Πρός Ρωμαίους 11,12.
[v] Πρός Ρωμαίους 15,29.
[vi] Πρός Ρωμαίους 13,10.
[vii] Λουκᾶ 1,57.
[viii] Λουκᾶ 2,6.
[ix] Μάρκου 1, 15.
[x] Πρός Γαλλατας 4,4. Πρός Ἐφεσίους 1,10.
[xi] Πρός Κολοσσαεῖς 1,19.
[xii] Σοφία Σολομῶντος 1,7.
[xiii] Σοφία Σειράχ 24,23-31: βλ Παροιμιῶν 8,12 καί ἑξ.
[xiv] Σοφία Σειράχ 24,8-12.
[xv] Πρός Κολοσσαεῖς 1,19 καί 2,9.
[xvi] Πρός Κολοσσαεῖς 2,3.
[xvii] Πρός Φιλιππησίους 2,7.
[xviii] Πρός Φιλιππησίους 2,9.
[xix] Ὅπως: Πρός Ρωμαίους 5,15-21. 8,31-39. 11,33.36. Πρός Φιλιππησίους 2,9 καί ἑξῆς.
[xx] Πρός Κολοσσαεῖς 19. 2,9.
[xxi] Πρός Κολοσσαεῖς 2, 10 καί Πρός Ἐφεσίους 3,19.
[xxii] Πρός Κολοσσαεῖς 2,9.
[xxiii] Πρός Ἐφεσίους 1,23.
[xxiv] Πρός Ἐφεσίους 4,13.
[xxv] Βλ. Πρός Ἐφεσίους 4,14 καί ἑξ.
[xxvi] Βλ. Πρός Ρωμαίους 8,19-23.
[xxvii] Πρός Ἐφεσίους 1,20 καί ἑξ. 4,10.
[xxviii] Ἰωάννου 1, 14.
[xxix] Ἰωάννου 1, 16.