«Ὑποτύπωσιν ἔχε ὑγιαινόντων λόγων»
(Πρός Τιμόθεο Β΄α΄13-14).
Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας
Οἱ Ὑγιαίνοντες λόγοι
Τίς συμβουλές τοῦ ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου στόν μαθητή του ἀπόστολο Τιμόθεο (βλ. Πρός Τιμόθεον Β΄, α΄, 1-3) θεωρήσαμε, ὅτι εἶναι εὔκαιρο καί κατάλληλο νά θυμηθοῦμε καί νά μελετήσουμε κατά τήν μεγάλη πανήγυρη τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας, πού ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησίας μας τήν ἀναστήλωση τῶν ἁγίων εἰκόνων (†843 μ.Χ.) σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (†787 μ.Χ.). Κατά τήν λαμπρή αὐτή πανήγυρη ἡ ἁγία Ἐκκλησία μας ἔχει θέσει στό κέντρο τῆς εὐχαριστιακῆς συνάξεώς Της τήν νίκη τῆς ἀλήθειάς Της ἐπί τῶν ἀσεβῶν διδασκαλιῶν καί πρακτικῶν.
Τήν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀποκαλεῖ ὑγιαίνοντες λόγους καί καλή παρακαταθήκη προτρέποντας τόν μαθητή του ἀπόστολο Τιμόθεο νά τήν ἔχει βάση καί ὁδηγό τῆς ζωῆς του:
α΄ Νά ἔχεις ὑπόδειγμα ζωῆς.
Ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκη, χρειάζεται ἕνα σταθερό σημεῖο ἀναφορᾶς γιά νά ἐλέγχει τήν ὀρθότητα τῶν ἀποφάσεών του καί τῶν ἐπιλογῶν του γιά νά μήν παρασύρεται ἀπό ἐπικίνδυνες γιά τήν ζωή του καί τήν ψυχή του ἀπόψεις καί γνῶμες.
Ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου μοιάζει μέ πορεία. Ὅπως στήν πορεία ὁ ἄνθρωπος ἀκολουθεῖ ἕνα συγκεκριμένο δρόμο καί τίς ἐνδείξεις πού ὑπάρχουν γιά νά φτάσει μέ ἀσφάλεια καί σιγουριά στό προορισμό του, ἔτσι καί στήν ζωή τά ὑποδείγματα, τά πρόσωπα, οἱ ἀρχές καί οἱ κανόνες δείχνουν στόν ἄνθρωπο τόν σκοπό τῆς ζωῆς καί τόν τρόπο ἐπιτυχίας του.
Ἡ ἐπιλογή τῶν προτύπων ζωῆς δείχνει τήν ὑπευθυνότητα τοῦ ἀνθρώπου, πού μέ τήν ἀπαραίτητη σοβαρότητα σχεδιάζει τήν ἀνέλιξή του στήν κοινωνία.
Ἐπίσης ἀπό τά πρότυπα ἐξαρτᾶται ἡ ἐπιτυχία καί ἡ καταξίωση τοῦ προσώπου. Ἐφήμερα καί ψευδῆ πρότυπα γίνονται αἰτία ναυαγίων ζωῆς. Ἀντίθετα τά καταξιωμένα καί δοκιμασμένα συντελοῦν στήν ἐπιτυχία καί τήν ἀνάδειξη τοῦ προσώπου.
β΄-Ὑγιαίνοντες λόγοι.
Κανόνες ζωῆς εἶναι οἱ ὑγιαίνοντες λόγοι, ἡ ὑγιαίνουσα διδασκαλία, δηλαδή ὁ καθαρός, ἅγιος καί φωτεινός λόγος τοῦ Θεοῦ (Πρός Τιμόθεο Α΄ στ΄, 3).
Ὑπάρχουν λόγοι καί τρόποι ζωῆς, ἀπόψεις καί γνῶμες πού βλάπτουν, πού καταστρέφουν, πού παραπλανοῦν, πού συνιστοῦν ἀπειλή. Εἶναι γεμᾶτοι κινδύνους, πλάνες, ψεύδη καί ἀπάτες πού ὁδηγοῦν στήν αἰχμαλωσία τῆς ζωῆς, στήν ἀπώλεια τῆς ψυχῆς, στήν διαστροφή τῆς ἀλήθειας, στήν λεηλασία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐπισημαίνει τίς συνέπειες γιά ὅποιο δέν ἀκολουθεῖ τήν ὀρθή διδασκαλία τῆς πίστεως, ὅτι : «Αὐτὸς ἔχει φουσκώσει ἀπὸ ἐγωισμὸ καὶ δὲν ξέρει τίποτε. Ἀντίθετα, καταγίνεται νοσηρὰ σὲ λεπτολογίες καὶ λογομαχίες, ἀπὸ τὶς ὁποῖες γεννιοῦνται φθόνος, φιλονικία, προσβολές, καχυποψίες, συνεχεῖς συγκρούσεις ἀνθρώπων μὲ χαλασμένο μυαλό, ποὺ ἔχουν χάσει τὴν ἀλήθεια» (Πρός Τιμόθεον Α΄στ΄4-5)
Κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο : «φθείρουσι ἤθη χρηστά ὁμιλίαι κακαί» (Πρός Κορινθίους Α΄ιε΄33)
Ὑπάρχουν ὅμως καί οἱ γεμᾶτοι χάρη, ὑγιεία, ζωή, φῶς, ἀλήθεια καί δόξα λόγοι. Αὐτούς τούς δεύτερους λόγους προτρέπει ὁ ἀπόστολος Παῦλος νά ἀποδέχεται καί νά ἀκολουθεῖ ὁ ἀγαπημένος μαθητής του. Νά τούς ἔχει κανόνα καί πρότυπο ζωῆς.
Ὁ 118ος Ψαλμός ἀποτελεῖ ἕνα ὑπέροχο ὕμνο στόν γεμᾶτο σοφία λόγο καί στίς θεουργές ἐντολές τοῦ Θεοῦ, στήν σωτήρια ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας, πού πρέπει καί νά μελετᾶ καί νά ἐφαρμόζει ὁ πιστός. Αὐτούς τούς καθαρούς καί ἀψεγάδιαστους λόγους διαφυλάττει καί ἡ ἁγία Ἐκκλησία μας ὡς ἱερά παρακαταθήκη, γιά νά ὁδηγήσουν τόν ἄνθρωπο στήν σωτηρία, στήν υἱοθεσία, στήν αἰώνια δόξα.
Γι’ αὐτούς τούς ὑγιαίνοντες λόγους ἀγωνίσθηκαν οἱ ἅγιοι Πατέρες γιά νά μήν νοθευθοῦν γιά νά μήν ἀλλοιωθοῦν, ἀλλά νά παραμείνουν στόν κόσμο αὐθεντικοί καί γνήσιοι φῶς, ἐλπίδα καί καταφυγή τῶν ἀνθρώπων.
γ΄- Ἡ προέλευσή τους.
Οἱ ὑγιαίνοντες λόγοι δέν εἶναι προϊόν ἀνθρωπίνης ἐπινοήσεως καί σοφίας, ὅπως βεβαιώνει ὁ θεῖος ἀπόστολος Παῦλος : «Πρέπει νά ξέρετε, ἀδελφοί μου, πώς τό εὐαγγέλιο πού σᾶς κήρυξα δέν προέρχεται ἀπό ἄνθρωπο. Γιατί κι ἐγώ οὔτε τό παρέλαβα οὔτε τό διδάχτηκα ἀπό ἄνθρωπο, ἀλλά μοῦ τό ἀποκάλυψε ὁ Ἰησοῦς Χριστός» (Πρός Γαλάτας α΄11-12).
Ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, τό περιεχόμενο τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού μέ ἀγῶνες καί θυσίες ὑπερασπίζεται καί διαφυλάττει ἡ Ἐκκλησία, προέρχεται ἀπό τόν Θεό. Ὁ Θεός εἶναι ὁ σοφός διδάσκαλος πού ἀποκάλυψε τίς ἀληθειές Του. Μᾶς γνώρισε τόν Ἑαυτό Του, γιά νά ἀποκτήσουμε θεογνωσία. Μᾶς ὁδήγησε καί στήν αὐτογνωσία. Μᾶς εἶπε ποιοί εἴμαστε. Προσδιόρισε τήν θέση μας μέσα στόν κόσμο. Ρύθμισε τίς σχέσεις μας μαζί Του καί μεταξύ μας. Καθόρισε τό σκοπό καί τό νόημα τῆς ζωῆς μας. Ἔδωσε κανόνες ζωῆς καί πολλά ἄλλα.
Ὁ Κύριος βεβαίωσε στούς μαθητές Του, ὅτι «Σ’ ἐσᾶς ἔδωσε ὁ Θεός νά γνωρίσετε τά μυστήρια τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν» (Ματθαίου ιγ΄ 11).
δ΄-Χριστιανισμός -Ὀρθοδοξία
εἶναι μίμηση θείας φύσεως.
Τήν ἱερή παρακαταθήκη πού παραλάβαμε ἀπό τούς πνευματικούς πατέρες μας ὀφείλουμε νά τηροῦμε καί νά φυλάττουμε, διότι ὀρθή δόξα, ὀρθή πίστη συνεπάγεται ὀρθή πράξη, ὀρθή ζωή. Ἡ πνευματική παρακαταθήκη ἔχει τούς κανόνες καί τίς ἀξίες τῆς ζωῆς μας
Οἱ ἀγῶνες γιά τήν διαφύλαξη τῆς ὀρθῆς πίστεως δέν ὀφείλονται σέ μία στείρα καί πείσμονα προσκόλληση σέ γνῶμες καί ἀπόψεις ἥσσονος σημασίας, ἀλλά στίς συνέπειες πού προκαλεῖ ἡ τήρηση ἤ ἡ μή τήρηση τους καί εἶναι αἰώνιες καί σωτήριες. Σκοπός τῆς ὀρθῆς πίστεως καί τῆς τηρήσεως τῶν θεοσδότων ἐντολῶν στή ζωή εἶναι ἡ μίμηση τῆς θείας φύσεως.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης διδάσκει γιά τόν τρόπο ζωῆς τῶν Χριστιανῶν πού τόν χαρακτηρίζει μίμηση τῆς θείας φύσεως.
«Ἐάν λοιπόν κανείς παρουσιάζεται νά φορᾶ σάν προσωπεῖο τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά δέν δείχνει στήν ζωή του ὅσα παρατηροῦνται μαζί (συνυπάρχουν) μέ τό ὄνομα αὐτό, (αὐτός) δημιουργεῖ ψευδή ἐντύπωση γιά τό ὄνομα αὐτό, διότι, σύμφωνα μέ τό (χρησιμοποιηθέν) παράδειγμα, φόρεσε μέ κάποιο τρόπο στόν πίθηκο μία μάσκα κατασκευασμένη μέ ἀνθρώπινη μορφή. Διότι δέν μπορεῖ νά μήν εἶναι ὁ Χριστός δικαιοσύνη καί ἠθική καθαρότητα καί ἀλήθεια καί ἀποξένωση ἀπό κάθε κακία, οὔτε εἶναι δυνατόν ὁ Χριστιανός (βεβαίως ὁ ἀληθής Χριστιανός) νά μήν παρουσιάζει στόν ἑαυτό του τήν ἐνεργή συμμετοχή καί στά ὀνόματα ἐκεῖνα. Λοιπόν, ὅπως ἐάν παρουσίαζε κανείς μέ κάποιο ὁρισμό τό νόημα τοῦ Χριστιανισμοῦ, μέ τόν ἴδιο τρόπο θά ποῦμε, ὅτι ὁ Χριστιανισμός εἶναι μίμηση τῆς θείας φύσεως» (Γρηγορίου Νύσσης, Τί τῶν Χριστιανῶν ὄνομα ἤ ἐπάγγελμα PG 46, 244)
ε΄ Τό ἅγιο Πνεῦμα
Στήν φύλαξη τῆς ἱερῆς παρακαταθήκης συνεργεῖ καί τό ἅγιο Πνεῦμα πού μᾶς δόθηκε καί κατοικεῖ μέσα μας πού εἶναι τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὥστε νά μή πλανηθοῦμε, ὅπως τό ὑποσχέθηκε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός: «Ἐκεῖνος ὁδηγήσει εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν» (Ἰωάννου ιστ΄ 13) Οἱ ἅγιοι Πατέρες μας ἔχοντες τόν φωτισμό τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὀρθοτόμησαν τόν λόγο τῆς ἀληθείας. Αὐτό τό λόγο ὀφείλει ὁ κάθε πιστός νά φυλάττει γιά τήν σωτηρία του.
