Ὁ Βαπτιστής Ἰωάννης
«Οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων»
Δημοσιεύθηκε 7.1.2021
Μετά τήν Ὑπεραγία Θεοτόκου τήν ἐπιφανέστερη θέση μεταξύ τῶν Ἁγίων τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας κατέχει ὁ Πρόδρομος καί Βαπτιστής τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ ἅγιος Ἰωάννης, τοῦ ὁποίου τό Γενέθλιο ἑορτάζουμε τήν 24η Ἰουνίου καί τοῦ ὁποίου ἡ εἰκόνα εἶναι ἐνθρονισμένη σέ ὅλους τούς Ναούς τῆς Ἐκκλησίας μας. Πολύ δίκαια, διότι ὁ Πρόδρομος εἶναι ἡ μοναδική ἀνθρώπινη προσωπικότητα γιά τήν ὁποία στά Εὐαγγέλια παρέχονται τόσες πληροφορίες καί εἶναι ὁ μόνος ἄνθρωπος πού ἔτυχε τόσων ἐγκωμίων ἀπό τόν Ἴδιο τόν Σωτήρα, πού εὐδόκησε νά δεχθεῖ ἀπό τά χέρια του τό βάπτισμα στόν Ἰορδάνη ποταμό. Ἀλλά καί ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη εἶχε προφητευθεῖ τό ἔργο τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ. Ὁ Προφήτης Ἡσαΐας εἶπε: «Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ· ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου …» (Ἠσαΐου μ΄, 3-5). Ὁ Προφήτης Μαλαχίας πρόσθεσε : «Ἰδοὺ ἐγὼ ἐξαποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου, καὶ ἐπιβλέψεται ὁδὸν πρὸ προσώπου μου» (Μαλαχίου γ΄, 1).
Ὁ Κύριος εἶχε πεῖ γιά τόν Ἰωάννη ὅτι «οὕτός ἐστι περὶ οὗ γέγραπται, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελό μου πρὸ προσώπου σου, ὅς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου» (Ματθαίου ια΄, 10 καί Λουκᾶ ζ΄, 27). Τά κατά τήν γέννηση τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου τοῦ τέκνου τῶν προσευχῶν τοῦ γέροντος ἱερέα Ζαχαρία καί τῆς συζύγου του Ἐλισάβετ πού «ἦσαν δίκαιοι ἀμφότεροι ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, πορευόμενοι ἐν πάσαις ταῖς ἐντολαῖς καὶ δικαιώμασι τοῦ Κυρίου ἄμεμπτοι», ἐκτίθενται ἀπό τόν εὐαγγελιστή Λουκᾶ (Λουκᾶ α΄, 13-17). Ὁ Ζαχαρίας πού εἶχε παραμείνει βουβός μέχρι τήν στιγμή τῆς γεννήσεως τοῦ Προδρόμου καί ἀμέσως ὅταν λύθηκε ἡ γλώσσα του ἄρχισε νά δοξάζει τόν Θεό διότι «ἐπεσκέψατο καὶ ἐποίησε λύτρωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ». Γιά τήν ἀνατροφή τοῦ Προδρόμου μᾶς πληροφορεῖ ὁ ἴδιος Εὐαγγελιστής Λουκᾶς ὅτι στό «Τὸ δὲ παιδίον ηὔξανε καὶ ἐκραταιοῦτο πνεύματι, καὶ ἦν ἐν ταῖς ἐρήμοις ἕως ἡμέρας ἀναδείξεως αὐτοῦ πρὸς τὸν ᾿Ισραήλ». Σέ ποιά ἡλικία ὁ Βαπτιστής Ἰωάννης τράπηκε στήν ἔρημο δέν εἶναι γνωστό. Εἶναι ὅμως εὐνόητος ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο προτίμησε τήν ἔρημο σάν τόπο διαμονῆς του, ὅπου ἔλαβε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ γιά τό προφητικό του ἔργο (Λουκᾶ γ΄, 2). Ἐκεῖ μετέβηκε τότε καί ὁ κατά ἕξι μῆνες νέωτερος τοῦ Ἰωάννου Ἰησοῦς «ἀρχόμενος ὡσεί ἐτῶν τριάκοντα» (Λουκᾶ γ΄, 23) καί τόν ἔπεισε παρά τήν ἀρχική του ἄρνηση καί τούς προβαλλόμενους δισταγμούς του, νά Τόν βαπτίσει.
Ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης ἰδιαίτερα ἐπιμένει στήν προσπάθεια τοῦ Βαπτιστοῦ νά ὁδηγήσει πρός τήν γνωριμία τοῦ Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐκείνους πού τόν πλησίαζαν καί ἰδιαίτερα τούς μαθητές του. Γιά τό λόγο αὐτό κατ’ ἐπανάληψη Τόν ὑποδεικνύει μέ τήν περίφημη σύσταση : «Ἴδε ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰωάννου α΄, 29).
Χαρακτηριστική τῶν ἁγίων διαθέσεων τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννη εἶναι ἡ δήλωσή του πρός ἐκείνους πού τοῦ παραπονέθηκαν γιά τήν αὔξηση τοῦ κύκλου τῶν μαθητῶν τοῦ Ἰησοῦ : «Αὐτόν δεῖ αὐξάνειν ἐμὲ δὲ ἐλλατοῦσθαι» εἶπε τότε ὁ Πρόδρομος γιά τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό καί Τόν παρομοίασε μέ τόν «φίλο τοῦ νυμφίου » πού χαίρεται ὅταν ἀκούει τοῦ «νυμφίου» τήν φωνή (Ἰωάννου γ΄, 23-36). Ἐπειδή ἔλεγξε τόν Βασιλιά Ἡρώδη Ἀντίππα γιά τήν παράνομη σχέση του μέ τήν γυναίκα τοῦ ἀδελφοῦ του Ἡρωδιάδα συλλήφθηκε ἀπό αὐτόν καί φυλακίσθηκε (Ματθαίου ιδ΄, 4-5. Μάρκου στ΄, 17-18. Λουκᾶ γ΄, 19-20). Ἀλλά καί ἀπό τήν φυλακή ὁ Ἰωάννης στέλνει ἄλλη ὁμάδα μαθητῶν του πρός τόν Ἰησοῦ Χριστό γιά νά γνωρίσει ἀπό κοντά καί νά πληροφορηθεῖ ἀπό τόν Ἴδιο ὅτι Ἐκεῖνος ἦταν ὁ ἀναμενόμενος Λυτρωτής (Ματθαίου ια΄, 2-4 καί Λουκᾶ ια΄, 18-20).
Ὁ Κύριος ἀπάντησε ἔπειτα στούς ἀπεσταλμένους τοῦ Ἰωάννου « πορευθέντες ἀπαγγείλατε ᾿Ιωάννῃ ἃ ἀκούετε καὶ βλέπετε· τυφλοὶ ἀναβλέπουσι καὶ χωλοὶ περιπατοῦσι, λεπροὶ καθαρίζονται καὶ κωφοὶ ἀκούουσι, νεκροὶ ἐγείρονται καὶ πτωχοὶ εὐαγγελίζονται· καὶ μακάριός ἐστιν ὃς ἐὰν μὴ σκανδαλισθῇ ἐν ἐμοί» (Ματθαίου ια΄, 4-6. Λουκᾶ ζ΄, 22-23). Καί μόλις οἱ μαθητές τοῦ Ἰωάννου ἀναχώρησαν γιά νά μήν νομίσουν οἱ παρευρισκομένοι ὅτι δῆθεν εἶχε κλονισθεῖ ἡ πίστη τοῦ φυλακισμένου Ἰωάννου τοῦ ἔπλεξε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός τό ἐγκώμιο καί τόν ὀνόμασε «μείζονα προφήτου» καί βεβαίωσε ὅτι «οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ» (Ματθαίου ια΄, 7-19. Λουκᾶ ζ΄, 24-28).
Πόσο καιρό ἔμεινε ὁ Ἰωάννης στή φυλακή δέν εἶναι γνωστό. Μαρτυρεῖται ὅμως ἀπό τούς ἱερούς εὐαγγελιστές ἡ ἀκτινοβολία τῆς ἁγιότητάς του καί ἡ πνευματική του δύναμη ὥστε καί στήν φυλακή ἀκόμη ὁ Ἡρώδης τόν ἀναγνώριζε ὡς «ἄνδρα δίκαιον καὶ ἅγιον», τόν ἄκουγε εὐχάριστα καί «ἀκούσας αὐτοῦ πολλὰ ἐποίει» (Μάρκου στ΄, 20). Αὐτή ἀκριβῶς τήν ἐπιρροή τοῦ Ἰωάννου στόν Ἡρώδη φοβήθηκε ἡ Ἡρωδιάδα ἡ ὁποία γιά τούς ἐλέγχους του «ἐνεῖχεν αὐτῷ καὶ ἤθελεν αὐτὸν ἀποκτεῖναι». Ἐπωφελήθηκε τήν μέθη καί τήν ἀπερισκεψία τοῦ συζύγου της καί ὁδήγησε τήν θυγατέρα της νά τοῦ ζητήσει νά «ἐπί πίνακι τὴν κεφαλὴν Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ» ὡς μοναδική ἀμοιβή γιά τόν χορό της. Ἐκεῖνος «περίλυπος γονόμενος διὰ τοὺς ὅρκους καὶ τοὺς συνανακειμένους οὐκ ἠθέλησεν ἀθετῆσαι αὐτὴν» καί διέταξε τήν ἀποκεφάλιση τοῦ Ἰωάννου καί τήν προσαγωγή τῆς τιμίας κεφαλῆς του «ἐπί πίνακι» (Ματθαίου ιδ΄, 6-12. Μάρκου στ΄, 19-29). Τό μαρτυρικό θάνατο τοῦ Προδρόμου ἡ Ἐκκλησία μας γιορτάζει πένθιμα τήν 29η Αὐγούστου κάθε ἔτος, κατά τήν ὁποία τηρεῖται νηστεία. Τήν εὕρεση τῆς τιμίας κεφαλῆς αὐτοῦ γιορτάζει τήν 24η Φεβρουαρίου, μέ χαρά γιά τήν ἀπόκτηση ἑνός τέτοιου θησαυροῦ, καί αὐτό ἡ Ἐκκλησία τό ἐκδηλώνει μέ τήν ἐλαφρά διακοπή τῆς νηστείας τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ἐπίσης τήν 23η Σεπτεμβρίου, γιορτάζει τόν εὐαγγελισμό τοῦ πατέρα τοῦ Ἰωάννου Ζαχαρία (Λουκᾶ α΄, 5-25). Τήν 7ην Ἰανουαρίου τελεῖται ἡ Σύναξη τοῦ Τιμίου Προδρόμου διότι ἔπαιξε πρωτεύοντα λόγο στήν Βάπτιση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ στόν Ἰορδάνη ποταμό. Ἐκτός ἀπό τίς ἐτήσιες μνῆμες τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀφιερώσει στήν ἱερή μνήμη του καί τήν Τρίτη κάθε ἑβδομάδας σέ ὁλόκληρο τό ἔτος.
