«Ἀρχή σοφίας»

 

Ὁ ἄνθρωπος πλάσθηκε ἀπό τόν Θεό δυνάμενος νά Τόν γνωρίζει, δηλ. μέ θεογνωσία καί νά κατέχει πολλές γνώσεις, ὅπως διαπιστώνεται στά τρία πρῶτα κεφάλαια τῆς Γενέσεως.

Ἡ θεογνωσία τοῦ Ἀδάμ ἀποδεικνύεται ἀπό τό γεγονός, ὅτι ἔχων κοινωνία μετά τοῦ Θεοῦ ἀναγνώρισε τήν φωνή Του “περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ τό δειλινόν” (Γενέσεως γ΄ 8) καί ὅταν ὁ Θεός τόν ἀναζήτησε καί τοῦ ἀπηύθυνε τήν ἐρώτησι “Ἀδάμ πού εἶ ” (γ΄ 9) ἐκεῖνος ἀποκρίθηκε.

Ἡ κατοχή τῶν πολλῶν γνώσεων τοῦ Ἀδάμ ἀποδεικνύεται ἀπό τό γεγονός, ὅτι ὁ Ἀδάμ ἔδωσε κατά παραχώρησι τοῦ Θεοῦ τά ὀνόματα στά δημιουργήματά Του “Ἔπλασεν ὁ Θεός ἔτι ἐκ τῆς γῆς πάντα τά θηρία τοῦ ἀγροῦ καί πάντα τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ καί ἤγαγεν αὐτά πρός τόν Ἀδάμ, ἰδεῖν τί καλέσει αὐτά καί πᾶν ὅ ἐάν ἐκάλεσεν αὐτό Ἀδάμ ψυχήν ζῶσαν, τοῦτο ὄνομα αὐτῷ ” (γ΄ 19-20). Μετά τήν πτώσι του ὁ ἄνθρωπος ἀπώλεσε τήν θεογνωσία καί περιέπεσε στήν εἰδωλολατρία, ἀπώλεσε τίς γνώσεις του, ἐσκοτίσθη καί κατελήφθη ἀπό ἄγνοια καί λήθη.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος περιγράφει μέ σαφήνεια αὐτή τήν τραγική ἐξέλιξι ὡς ἑξῆς: “Γιατί ἐνῶ γνώρισαν τό Θεό μέσα ἀπό τή δημιουργία, οὔτε τόν δόξασαν οὔτε τόν εὐχαρίστησαν ὡς Θεό. Ἀντίθετα, ἡ σκέψη τούς ἀκολούθησε λαθεμένο δρόμο, καί ἡ ἀσύνετη καρδιά τούς βυθίστηκε στό σκοτάδι τῆς πλάνης. Ἔτσι, … κατάντησαν ἀνόητοι, ὡς τό σημεῖο, ἀντί γιά τό δημιουργό ἀθάνατο Θεό, νά προσκυνοῦν εἴδωλα πού παρασταίνουν θνητούς ἀνθρώπους, πουλιά, τετράποδα ζῶα κι ἑρπετά. Γι’ αὐτό τούς παρέδωσε ὁ Θεός στίς βρωμερές ἐπιθυμίες τους καί τούς ἄφησε νά ἀτιμάζουν μόνοι τους τά σώματά τους ” (Ρωμαίους α΄ 21-24).

Συνέπεια τῆς εἰδωλολατρίας εἶναι ἡ σκότισις τοῦ νοῦ καί ἡ ὑποταγή στά πάθη τῆς ἁμαρτίας, πού ντροπιάζουν καί ἐξευτελίζουν τήν ἀνθρώπινη εὐπρέπεια καί ἀξία.

Ἔκτοτε τό ἀνθρώπινο γένος θεωρεῖται “λαός καθήμενος ἐν σκότει…ἐν χώρᾳ καί σκιᾷ θανάτου” (Ματθαίου δ΄ 13). Ὁ θεόπνευστος λόγος διαπιστώνει “Ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὤν παρεσυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καί ὡμοιώθη αὐτοῖς ” (Ψαλμός (μη΄) 48, 13). Οἱ ἁγιογραφικές διαπιστώσεις αὐτές περιγράφουν τήν κατάστασι τοῦ ἀνθρωπίνου γένους εὑρισκομένου στήν πτώσι ἀπομακρυσμένου ἀπό τόν Θεό καί ἀποξενομένου ἀπό τήν ζωή Του. Ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς ἀπομάκρυνσης καί ἀποξένωσης εἶναι νά ἀναπτυχθοῦν ὅλων τῶν μορφῶν οἱ Ἀποκρυφισμοί καί Ἐσωτερισμοί σέ ὅλες τίς ἐποχές καί σ’ ὅλα τά συστήματα. Ὁ ἄνθρωπος εὑρισκόμενος στό σκότος τῆς ἀγνοίας ἐρωτᾶ “τίς εἰμί ἐγώ, Κύριε μου Κύριε καί τίς ὁ οἶκος μου ” (Β΄ Βασιλειῶν ζ΄ 18).

Τά ζητοῦντα ἀπάντησι ὑπαρξιακά ἐρωτήματα τοῦ ἀνθρώπου διατυπώνονται ἀπό τόν Κλήμεντα τόν Ἀλεξανδρέα: “τίνες ἦμεν; τί γεγόναμεν; ποῦ ἦμεν; ποῦ ἐνεβλήθημεν; ποῦ σπεύδομεν; πόθεν λυτρούμεθα; τί γέννησις; τί ἀναγέννησις; ” (Ἐπιτομαί Θεοδότου §78,2 PG 9 στ. 696).

Ἡ ἀπάντησι στά ἐρωτήματα αὐτά συνιστᾶ τήν ἀλήθεια πού ζητεῖ ἐναγωνίως καί ἐργωδῶς ὁ ἄνθρωπος. Ὅταν τήν ἀποκτήσει γίνεται σοφός.

 

Ἡ ἀναζήτησις τῆς ἀλήθειας, τῆς σοφίας, εὑρίσκεται σ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ὅλοι ἐπιθυμοῦν νά μάθουν. Στήν ἁγία Γραφή περιγράφεται αὐτή ἡ προσπάθεια πού πολλές φορές ἀπογοήτευσε τούς ἀναζητοῦντες, ἐπειδή δέν συνήντησαν τήν σοφία.

Συγχρόνως μέ τήν ἀναζήτησι τῆς σοφίας προκύπτει καί ἕτερο ἐρώτημα ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή σοφία. Διότι ὑπάρχει ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ  καί ἡ σοφία τοῦ κόσμου.  Ὁ ἀληθινός Θεός εἶναι ἡ πηγή τῆς σοφίας. Ἀπό τήν μελέτη τῶν πηγῶν τῆς πίστεως τῆς Ἐκκλησίας προκύπτει, ὅτι ὁ ἀληθινός Θεός εἶναι ἡ πηγή τῆς σοφίας.

Ἡ παιδεία τοῦ Κυρίου κατευθύνει τόν ἀγωνοῦντα καί ἀναζητοῦντα τήν σοφία ἄνθρωπο νά ἀντιληφθεῖ σταδιακῶς καί νά γνωρίσει τήν σοφία τοῦ Θεοῦ καί νά ζήσει “ἐν ἐπιγνώσει” τοῦ Θεοῦ.

Ἡ ἁγία Γραφή βοηθεῖ τόν ἄνθρωπο νά συνειδητοποιήσει, ὅτι ἡ ἀληθινή σοφία προέρχεται ἀπό τόν Θεό. Αὐτός δίνει στόν ἄνθρωπο καρδία “τοῦ συνιεῖν ἀνάμεσον τοῦ ἀγαθοῦ καί κακοῦ ” (Γ΄ Βασιλειῶν γ΄ 9).

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τήν τάσι, ὅπως ὁ προπάτοράς τους Ἀδάμ νά καταχρασθοῦν αὐτό τό θεϊκό πρόνομιο, ν’ ἀποκτήσουν μέ τίς δικές τους δυνάμεις “τήν γνῶσιν τοῦ καλοῦ καί πονηροῦ ” (Γενέσεως γ΄ 15). Εἶναι ἡ ἀπατηλή σοφία πρός τήν ὁποία τούς ἕλκει ἡ πονηρία τοῦ ὄφεως.

Θεμέλιο τῆς ἀληθινῆς σοφίας εἶναι ὁ θεϊκός νόμος πού καθιστᾶ τόν ἄνθρωπο σοφό καί συνετό ὅπως τόν Ἰσραήλ (Δευτερονόμιον δ΄ 6). Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι βασική ἀρχή καί ἐπιστέγασμά τῆς κατά Θεό σοφίας κατά τό: “ἀρχή σοφίας φόβος Κυρίου, καί βουλή ἁγίων σύνεσις, τό δέ γνῶναι νόμον διανοίας ἐστίν ἀγαθῆς ” (Παροιμιῶν θ΄ 10).