«ὕδωρ σοφίας ποτίσει»

Δημοσιεύθηκε 24.10.2024

  Ὁ κατ’ ἐξοχήν σοφός εἶναι ἔμπειρος στήν τέχνη τοῦ εὖ ζῆν. Ρίχνει στόν κόσμο πού τόν περιβάλλει ἕνα καθαρό καί χωρίς ψευδαισθήσεις βλέμμα. Γνωρίζει τά ἐλαττώματά του, ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει, ὅτι τά ἀποδέχεται. Γι’ αὐτούς ἀναφέρει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ: “Ἕνας κάνει τόν πλούσιο καί τίποτα δέν ἔχει· καί ἄλλος φαίνεται φτωχός κι ἔχει ἀγαθά πολλά” (Παροιμιῶν ιγ΄ 7). Ὁ σοφός εἶναι γνώστης τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, διότι γνωρίζει τί κρύβεται στήν ἀνθρώπινη καρδιά, τί εἶναι γι’ αὐτή ἡ χαρά καί ἡ λύπη, “ὁ θάνατος εἶναι τό τέλος κάθε ανθρώπου κι ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά τό θυμᾶται αὐτό ὅσο ζεῖ…Οἱ σοφοί βρίσκονται ἐκεῖ πού οἱ ἄνθρωποι πενθοῦν καί οἱ ἀνόητοι ἐκεῖ πού γλεντοῦν…Καλύτερα ν’ ἀκούει κανείς τήν ἐπίπληξη ἑνός σοφοῦ, παρά τούς ἐπαίνους τῶν ἀνοήτων” (Ἐκκλησιαστής ζ΄ 2-6).

Ὁ ἄνθρωπος δέν παραμένει ὅμως σ’ αὐτό τό ρόλο τοῦ παρατηρητή χαράζει τούς κανόνες τῆς ζωῆς σύμφωνα μέ τό θεϊκό θέλημα, ὅπως σύνεσι, μετριοπάθεια στίς ἐπιθυμίες, ἐργασία, ταπεινοφροσύνη, ἰσορροπία, σεμνότητα, ἐντιμότητα γλώσσας κ.λπ. Ὅλη ἡ ἠθική τοῦ Δεκαλόγου διέρχεται ἀπ’ αὐτές τίς πρακτικές συμβουλές.

Ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ πλάθει τόν ἄνθρωπο ἐλεήμονα κατά τήν ἐντολή: “Καί πτωχῷ ἔκτεινον τήν χεῖρά σου, ἵνα τελειωθῇ ἡ εὐλογία σου …μή ὄκνει (δηλ. μήν ἀμελεῖς)  ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον…ἐν πᾶσι τοῖς λόγοις σου μιμνήσκου τά ἔσχατά σου, καί  εἰς τόν αἰῶνα οὐχ ἁμαρτήσεις ” (Σοφία Σειράχ ζ΄ 32)

Ἐπίσης τοῦ ἐπιβάλλει νά σέβεται τήν δικαιοσύνη “ἐκεῖνος πού τόν ἔνοχο τόν ἀθωώνει κι ἐκεῖνος πού καταδικάζει τόν ἀθῶο, εἶναι κι οἱ δύο ἐξίσου μισητοί στόν Κύριο” (Παροιμιῶν ια΄ 1, ιζ΄ 15) καί νά ἀγαπᾶ τούς πτωχούς “Ἄν καταπιέζεις τόν φτωχό τόν πλάστη του προσβάλλεις, ἐνῶ ὅταν τό φτωχό ἐλεεῖς τόν πλάστη του τιμᾶς” (Παροιμιῶν ιδ΄ 31).

Ἡ προσωποιημένη σοφία τοῦ Θεοῦ. 

Ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ καθορίζει στόν ἄνθρωπο τούς σοφούς κανόνες τῆς ζωῆς. Ἡ  ἀναζήτησι τῆς σοφίας καί ἡ κατάκτησί της ὁδήγησε τόν κινούμενο ἀπό τόν Θεό ἀνήσυχο ἄνθρωπο νά προσωποποίησει τήν σοφία. Μελετώντας τά κείμενα τῆς θείας ἀποκαλύψεως ἔκπληκτοι διαπιστώνουμε, ὅτι ἡ προσωποιημένη σοφία εἶναι ἡ πολυαγαπημένη πού τήν γυρεύει κάποιος ἄπληστα “πίσω της τρέχει σάν ἀνιχνευτής καί στήνει γιά τό διάβα της καρτέρι” (Σοφία Σειράχ ιδ΄ 22). Εἶναι ἡ προστάτρια μητέρα καί τροφοδότισσα σύζυγος “πού σάν μάνα θά βγεῖ νά τόν προϋπαντήσει καί σάν παρθένα νύφη θά τόν καλοδεχθεῖ. Τῆς φρονιμάδας τό ψωμί θά τόν ταΐσει καί τῆς σοφίας θά τόν ποτίσει τό νερό. Ὁ εὐσεβής ἐπάνω της θά στηριχθεῖ καί δέν θά λυγίσει.  Θά τήν κρατήσει σταθερά καί θά προσκολληθεῖ σ’ αὐτήν καί ἔτσι δέν θά ντροπιασθεῖ ποτέ. Θά τόν ἀνυψώσει ὑπεράνω ἀπό τούς ἀνθρώπους καί ἐν μέσῳ συνάξεως τοῦ λαοῦ θά ἀνοίξει τό στόμα του γιά νά μιλήσει τά πρέποντα. Ἡ σοφία θά δώσει ὡς κληρονομία της σ’ αὐτόν χαράν, στέφανον ἀγαλλιάσεως καί ὄνομα αἰώνιον καί ἔνδοξον” (βλ. Σοφία Σειράχ ιε΄ 2 )

Εἶναι ἡ φιλόξενη οἰκοδέσποινα πού προσκαλεῖ στό συμπόσιό της “ Ἡ Σοφία ἔχτισε τό σπίτι της μέ τούς ἐφτά ὡραίους στύλους του. Τά ζῶα της ἔσφαξε, τό κρασί της ἀνάμειξε κι ἔστρωσε τό τραπέζι της. Ἔστειλε τίς δοῦλες της καί καλεῖ πάνω ἀπό τά ψηλώματα της πόλης. Ὁ ἀμαθής ἄς ἔρθει κατά ’δῶ!» καί στούς ἀνόητους λέει: «Ἐλᾶτε, φᾶτε ἀπ’ τό ψωμί μου καί πιέστε ἀπ’ τό κρασί πού ἀνάμειξα! Ἐγκαταλεῖψτε τήν ἀμάθεια καί θά ζήσετε· βαδίστε ἴσια στῆς νόησης τό δρόμο»” (Παροιμιῶν θ΄ 1-6).

Ὅλα αὐτά σημαίνουν, ὅτι ἡ σοφία πού ἀναζητεῖ ὁ ἄνθρωπος ἔχει θεϊκή πηγή. Ὁ Θεός μπορεῖ νά τήν μεταδώσει σ’ ὅποιον Ἐκεῖνος θέλει, ἐπειδή ὁ Ἴδιος εἶναι ὁ Σοφός.

Οἱ ἱεροί συγγραφεῖς θαυμάζουν στό Θεό αὐτή τήν Σοφία, ἀπό τήν ὁποία ἀπορρέει ἡ σοφία τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ἡ θεϊκή πραγματικότητα πού ὑπάρχει προαιωνίως καί θά ὑπάρχει αἰωνίως : «Ὁ Κύριος μέ δημιούρησε πρίν ἀπό ὅλα τά ἔργα του » (Παροιμιῶν η΄ 22). Αὐτή ἡ Σοφία εἶναι ἀπόρροια τοῦ στόματος τοῦ Ὑψίστου, ὅπως ἡ ἀνάσα καί ὁ Λόγος Του (Σοφίας Σολομῶντος ζ΄ 25). Αὐτή ἡ Σοφία κατοικεῖ στόν οὐρανό (Σοφία Σειράχ κδ΄ 4),  μοιράζεται τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ  (Σοφίας Σολομῶντος θ΄ 4), καί ζεῖ πολύ κοντά στόν Θεό (Σοφία Σολομῶντος η΄ 3). Αὐτή ἡ Σοφία δέν εἶναι ἕνα ἀδρανές ἀξίωμα, διότι ἔχει σχέσι μέ τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ  στόν κόσμο.

Αὐτή ἡ Σοφία εἶναι γιά τούς ἀνθρώπους ἕνας θησαυρός ἀνώτερος ἀπ’ ὅλους τούς ἄλλους.