ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ
Ὁ Πνευματικός Ἡγέτης
τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
στήν παρουσίαση τοῦ τόμου
«Χριστόδουλος -Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος
(1998-2008) Πνευματικός Ἡγέτης»
(Στοά τοῦ Βιβλίου Αἴθουσα 2, Ἀντώνη Τρίτση, Τρίτη 15.10.2013)
Στόν τόμο πού ἐκδόθηκε καί παρουσιάζεται στήν σύναξη αὐτή τῶν εὐσεβῶν, φιλογενῶν, φιλιστόρων καί φιλοπατόρων «Χριστόδουλος : Ὁ Πνευματικός Ἡγέτης» ἐπελέγησαν νά συμπεριληφθοῦν καί νά ἀναφερθοῦν οἱ ποιμαντικές ἐνέργειες, ὁμιλίες, πρωτοβουλίες τοῦ πολύκλαυστου Μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κυροῦ Χριστοδούλου (1998-2008) πού τόν ἀνέδειξαν ἀληθινά καί ἀδιαμφισβήτητα Πνευματικό Ἡγέτη, Ἄνδρα Ἐκκλησιαστικό σοφό, συνετό καί ἐπιστήμονα (Δευτερονομίου α΄ 13) ἔχοντα τά χαρακτηριστικά πού καταγράφει ὁ θεόπνευστος λόγος τοῦ Θεοῦ καί κόσμησαν τούς θεοφόρους Πατέρες καί Ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας μας.
1ον. Γιά τήν πλούσια πολύκαρπη καί καλλίκαρπη πνευματική διακονία του δικαίως δύναται νά τοῦ ἀποδοθεῖ ὁ τίτλος τοῦ Καλοῦ Ποιμένος κατά τήν περιγραφή τοῦ Κυρίου μας πού ἔχει τά ἑξῆς χαρακτηριστικά:
α΄. αὐτοθυσία.
«Ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων» (Ἰωάννου ι΄ 11).
Ἔθεσε τά πλούσια προσόντα του καί τά χαρίσματα μέ τά ὁποῖα τόν εἶχε προικίσει ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ στήν διακονία τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐνῷ ἄνετα ἠδύνατο μέ αὐτά νά διεκδικήσει ἐπίζηλη κοσμική σταδιοδρομία σέ πολλούς τομεῖς τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, ἐν τούτοις ὅλη τήν πνευματική προῖκα του, ἐννοῶ τά τάλαντα καί τά ἐκκλησιαστικά ἀξιώματα, ἀλλά καί ὅσα ὁ ἴδιος ἀπέκτησε καί καλλιέργησε τά προσέφερε θυσία λογική καί εὐάρεστη στό θρόνο τοῦ Θεοῦ ποιμαίνοντας τό λογικό ποίμνιο.
β΄. ἀγῶνας γιά τήν ὑπεράσπιση καί προστασία τῶν προβάτων
«Ὁ μισθωτὸς δὲ καὶ οὐκ ὢν ποιμήν, οὗ οὐκ εἰσὶ τὰ πρόβατα ἴδια, θεωρεῖ τὸν λύκον ἐρχόμενον καὶ ἀφίησι τὰ πρόβατα καὶ φεύγει· καὶ ὁ λύκος ἁρπάζει αὐτὰ καὶ σκορπίζει τὰ πρόβατα. ὁ δὲ μισθωτὸς φεύγει, ὅτι μισθωτός ἐστι καὶ οὐ μέλει αὐτῷ περὶ τῶν προβάτων » (Ἰωάννου ι΄ 12-13).
Ἀγωνίσθηκε μέ λόγια καί ἔργα νά προστατέψει τά πνευματικά δικαιώματα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ τοῦ Θεοῦ τῆς Ἐκκλησίας χωρίς νά φοβεῖται, χωρίς νά μεμψιμοιρεῖ, χωρίς νά ἀποφεύγει κόπους καί φροντίδες, χωρίς νά παραλείψει τά καθήκοντά του, χωρίς νά παύσει παρά τίς δυσκολίες καί τά ἐμπόδια νά ἐνεργεῖ γιά τήν προστασία τῶν πνευματικῶν δικαιωμάτων τῆς Ἐκκλησίας. Ὑπερασπίσθηκε χωρίς νά λιποτακτεῖ καί χωρίς νά ἀδιαφορεῖ τήν πνευματική ταυτότητα καί φυσιογνωμία τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν.
γ΄. γνώση τοῦ ποιμνίου καί τῶν προβλημάτων του.
«τούτῳ ὁ θυρωρὸς ἀνοίγει, καὶ τὰ πρόβατα τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἀκούει, καὶ τὰ ἴδια πρόβατα καλεῖ κατ' ὄνομα καὶ ἐξάγει αὐτά » (Ἰωάννου ι΄ 3)
«ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός, καὶ γινώσκω τὰ ἐμὰ καὶ γινώσκομαι ὑπὸ τῶν ἐμῶν» (Ἰωάννου ι΄14).
Ὁ πιστός λαός, τόν ἀνεγνώριζε ἡγέτη του, τόν ἀποδεχόταν, τόν ἀκολουθοῦσε, τόν καμάρωνε, καυχιόταν γι’ αὐτόν, χαιρόταν γι’ αὐτόν κι αὐτός χαιρόταν γιά τόν ὑπέροχο λαό πού ζοῦσε στήν αὐλή τοῦ Κυρίου, στήν ἁγία Ἐκκλησία Του.
Γνώριζε τίς ἀνάγκες τοῦ λογικοῦ ποιμνίου καί προνοοῦσε γι’ αὐτές ἀναπτύσσοντας ποικίλα κατάλληλα καί ἀποτελεσματικά προγράμματα καί πρωτοβουλίες.
δ΄. αὔξηση τῶν προβάτων
«Καὶ ἄλλα πρόβατα ἔχω, ἃ οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς αὐλῆς ταύτης· κἀκεῖνά με δεῖ ἀγαγεῖν, καὶ τῆς φωνῆς μου ἀκούσουσι, καὶ γενήσεται μία ποίμνη, εἷς ποιμήν» ( Ἰωάννου ι΄ 14).
Μέ τόν διαυγέστατο, σαφέστατο καί «ἐν χάριτι ἅλατι ἠρτυμένο» (Πρός Κολοσσαεῖς δ΄ 5) λόγο του καί τό παράδειγμά τῆς ζωῆς του ἐνέπνευσε τήν πίστη στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων καί ἔθεσε τήν Ἐκκλησία στό κέντρο τοῦ ἐνδιαφέροντος τῆς κοινωνίας. Κάλεσε ὅλους στήν σύναξη τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ. Δίδαξε σέ ὅλους νά θεωροῦν τήν Ἐκκλησία τους μάνα τους καί τήν πίστη στό Θεό ἐλπίδα καί νόημα ζωῆς. Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ πού «ἀκουμποῦσε» σ’ αὐτόν ἐπιζητοῦσε τήν παρέμβασή του. Αὐτό πού οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι εἶπαν στόν Κύριο μας Ἰησοῦ Χριστό ὅτι «πάντες ζητοῦσι σε» (Μάρκου α΄ 37) συνέβη στό μακαριστό ἀρχιεπίσκοπο. Ἀκόμη καί σήμερα τόν ἀναζητεῖ μέ ἀγωνία ὁ λαός τοῦ Θεοῦ καθώς πλήττεται ἀνελέητα.
ε΄. καθοδήγηση τῶν προβάτων
«Καὶ ὅταν τὰ ἴδια πρόβατα ἐκβάλῃ, ἔμπροσθεν αὐτῶν πορεύεται, καὶ τὰ πρόβατα αὐτῷ ἀκολουθεῖ, ὅτι οἴδασι τὴν φωνὴν αὐτοῦ» (Ἰωάννου ι΄4 ).
Οἱ ἀνησυχίες του γιά τίς ἐξελίξεις στήν Ἐκκλησία καί στήν κοινωνία γενικώτερα ἡ διορατικότητά του τόν ἔφερναν πολλά χρόνια μπροστά ἀπό τήν ἐποχή του. Τά συμβαίνοντα σήμερα ἐπαλήθευσαν τούς προβληματισμούς του καί τήν ἀγωνία του γιά τήν πορεία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἀνησηχοῦσε καί προετοιμαζόταν γιά τά δύσκολα πού τά ἔβλεπε νά ἔρχονται καλπάζοντας παρά τίς λοιδορίες τῶν ἄσπονδων ἐχθρῶν του.
* * * * *
2ον. Ἕνας ἀκόμη χαρακτηρισμός τοῦ ἀνήκει, ὅτι ἀναδείχθηκε καί ἐργάσθηκε ὡς Ἱεραποστολικός Ἐργάτης κατά τήν περιγραφή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου.
α΄. Ταπεινός ὑπηρέτης πού κοπίασε πολύ καί ἀντιμετώπισε πολλούς πειρασμούς.
«δουλεύων τῷ Κυρίῳ μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πολλῶν δακρύων καὶ πειρασμῶν τῶν συμβάντων μοι ἐν ταῖς ἐπιβουλαῖς » (Πράξεων κ΄ 19).
Ὅλοι γνωρίζουν πόσο πολεμήθηκε, ἀλλά καί πόσο κοπίασε. Ποιές ψυχοφθόρες ἐπιβουλές θέλησαν νά τόν καθυποτάξουν καί νά τόν ἀναγκάσουν νά ὑποταχθεῖ καί αὐτός ἔμεινε ὄρθιος καί ἀγωνιστής στίς ἐπάλξεις τοῦ καθήκοντος. Ἐπιβουλές ἐκ τῶν ἔσωθεν, ἐπιβουλές ἐκ τῶν θύραθεν, ἐπιβουλές ἐκ τῶν ἀντιμαχομένων, ἐπιβουλές ἀπό ἑκείνους γιά τούς ὁποίους ἦταν «βαρύς καί βλεπόμενος» (Σοφίας Σολομῶντος β΄ 15) πού δέν ἀνεχόταν οὔτε νά τόν βλέπουν.
β΄. Ὑπερασπίσθηκε μέ παρρησία καί εἰλικρίνεια τά δίκαια τῆς Ἐκκλησίας
«Ὡς οὐδὲν ὑπεστειλάμην τῶν συμφερόντων τοῦ μὴ ἀναγγεῖλαι ὑμῖν καὶ διδάξαι ὑμᾶς δημοσίᾳ καὶ κατ’ οἴκους, διαμαρτυρόμενος Ἰουδαίοις τε καὶ Ἕλλησι τὴν εἰς τὸν Θεὸν μετάνοιαν καὶ πίστιν τὴν εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν » (Πράξεων κ΄ 20-21)
Δέν ἀπέκρυψε ποτέ τήν σκέψη του, δέν συμβιβάσθηκε μ’ ὅσους ἐπεδίωκαν νά σιωπήσει, νά μήν καταθέσει στήν κοινή κονίστρα τῆς ζωῆς τήν γνώμη του. Ἦταν διαυγής καί ξεκάθαρος, τολμηρός καί διορατικός, εἰλικρινής καί συνεπής στίς ἀπόψεις του. Ὑπερασπίστηκε μέ γενναιότητα καί παρρησία τίς ἀπόψεις του. Καί μέ τά ἐπιχειρήματα του διεκδικοῦσε τήν δικαίωση καί ἀναγνώριση τοῦ δικαίου τῶν ἀπόψεών του. Ἀθλητής μέ κρίση καί δράση, ἱκανός νά παλεύει γιά τίς ἀπόψεις του. Κήρυκας τῆς ἐπιστροφῆς στόν Θεό καί στήν πίστη στόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό.
γ΄. Ἐκτελοῦσε τή διακονία του προθύμως καί μέ χαρά.
«Ἀλλ' οὐδενὸς λόγον ποιοῦμαι οὐδὲ ἔχω τὴν ψυχήν μου τιμίαν ἐμαυτῷ, ὡς τελειώσαι τὸν δρόμον μου μετὰ χαρᾶς καὶ τὴν διακονίαν ἣν ἔλαβον παρὰ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, διαμαρτύρασθαι τὸ εὐαγγέλιον τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ » (Πράξεων κ΄ 24).
Δέν κουραζόνταν νά ἐργάζεται γιά νά ἐκπληρώσει τά πνευματικά του καθήκοντα. Τρεφόταν ἀπό τήν συνεχή λειτουργική ζωή καί τήν διδαχή τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Δέν διεξεδίκησε πρόσκαιρη δόξα, οὔτε φθειρόμενο πλοῦτο, οὔτε κοσμικά ἀξιώματα. Θεωροῦσε τήν ἱερωσύνη ὡς τό μέγα ἀξίωμα καί τήν ποιμαντική «τέχνη τεχνῶν καί ἐπιστήμη ἐπιστημῶν ἄγειν τό πολυτροπώτατον ζῶον τόν ἄνθρωπον» κατά τόν μεγάλο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας Γρηγόριο Θεολόγο (Ἀπολογητικός τῆς εἰς τόν Πόντον φυγῆς ἕνεκεν, καί αὖθις ἐπανόδου ἐκεῖθεν, μετά τήν τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονίαν, ἐν ᾧ τί τό τῆς ἱερωσύνης ἐπάγγελμα, PG 35, 425).
Τόν χρόνο του διέθετε νύκτα καί ἡμέρα γιά ὅλους καί γιά ὅλα. Ἐργαζόταν πολύ. Ξεκουραζόταν ἐλάχιστα. Πάντα χαιρόταν ὅταν ἐκτελοῦσε τήν ἀποστολή του. Τήν πόρτα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς δέν ἔκλεισε σέ κανένα. Στό γραφεῖο του ἄκουγε ὅλους μέ προσήνεια, μέ ὑπομονή καί μέ κατανόηση. Γιά ὅλα ἐνεργοῦσε ἀκόμη καί γιά ἐκεῖνα πού ἐνδεχομένως ἐθωροῦνταν περιττά καί ἀσήμαντα. Ἤθελε νά είναι ἐπίκαιρος, συνεπής, καταδεκτικός, ἀποτελεσματικός, εὐεργετικός.
δ΄. Ἀδιάκοπος νουθεσία
«Διὸ γρηγορεῖτε, μνημονεύοντες ὅτι τριετίαν νύκτα καὶ ἡμέραν οὐκ ἐπαυσάμην μετὰ δακρύων νουθετῶν ἕνα ἕκαστον» (Πράξεων κ΄ 31).
Στίς ἡμέρες μας ὅλο καί περισσότεροι ἄνθρωποι καταφεύγουν στίς νουθεσίες του γιά νά ἀντλήσουν δύναμη καί ἔμπνευση στόν ἀγώνα τῆς ζωῆς τους.
ε΄. Ἐργάτης ἀφιλάργυρος πού εὐαγγελίσθηκε τήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ ἀδαπάνως γιά τήν Ἐκκλησία
Στήν διακονία του καί στή ζωή του ἀκολούθησε μέ συνέπεια τήν ἀποστολική πρακτική πού ἐκφράζεται στούς ἀποστολικούς λόγους.
«ἀργυρίου ἢ χρυσίου ἢ ἱματισμοῦ οὐδενὸς ἐπεθύμησα » (Πράξεων κ΄ 23)
«Τίς οὖν μοί ἐστιν ὁ μισθός; ἵνα εὐαγγελιζόμενος ἀδάπανον θήσω τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ, εἰς τὸ μὴ καταχρήσασθαι τῇ ἐξουσίᾳ μου ἐν τῷ εὐαγγελίῳ » (Πρός Κορινθίους Α΄ θ΄ 18)
στ΄ Ἡ μέριμνα πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν
«Χωρὶς τῶν παρεκτὸς ἡ ἐπίστασίς μου ἡ καθ' ἡμέραν, ἡ μέριμνα πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν. 29 Τίς ἀσθενεῖ, καὶ οὐκ ἀσθενῶ; τίς σκανδαλίζεται, καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦμαι; » (Πρός Κορινθίους Β΄ ια΄ 28-29)
Στήν πολυσχιδή διακονία του μεριμνοῦσε ὡς Ἀρχιεπίσκοπος γιά τήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή του, ἀλλά καί ὡς Πρωθιεράρχης γιά τήν Τοπική μας Ἐκκλησία σέ σχέση μέ τίς λοιπές Τοπικές Ἐκκλησίες. Συμπαραστάθηκε στά προβλήματά τους καί ἀνέπτυξε τούς ὑφιστάμενους πνευματικούς δεσμούς κατά τήν ὀρθόδοξη Ἐκκλησιολογία.
ζ΄ Ἐπιδίωκε τήν σωτηρία ὅλων
«Καὶ ἐγενόμην τοῖς Ἰουδαίοις ὡς Ἰουδαῖος, ἵνα Ἰουδαίους κερδήσω· τοῖς ὑπὸ νόμον ὡς ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον κερδήσω » (Πρός Κορινθίους Α΄ θ΄ 20)
Ὅλος ὁ τρόπος του ἀναπτυσσόταν μέ καταλληλότητα γιά νά ἑλκύσει στόν Χριστό καί νά ἐμπνεύσει τήν πίστη σ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἰδιαιτέρως μάλιστα στούς νέους ἀνθρώπους γιά τούς ὁποίους πονοῦσε ὅταν ἀπεγοητεύοντο καί χαιρόταν στίς ἐπιτυχίες τους καί τίς διακρίσεις τους.
η΄ Δύναμη του καί στήριγμά του εἶχε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ
«Κἀγὼ ἐλθὼν πρὸς ὑμᾶς, ἀδελφοί, ἦλθον οὐ καθ' ὑπεροχὴν λόγου ἢ σοφίας καταγγέλλων ὑμῖν τὸ μαρτύριον τοῦ Θεοῦ» (Πρός Κορινθίους Α΄ β΄ 1)
Συνήθιζε νά λέγει, ὅτι ἡ πρώτη καί κύρια δύναμή μου εἶναι ὁ Θεός καί ἡ ἀλήθειά Του. Γι’ αὐτό καί δήλωνε καί τόνιζε, ὅτι δέν θά φοβηθῶ καί δέν θά ἐγκαταλείψω τήν διακονία μου νά διαδίδω τό λόγο τοῦ Θεοῦ, νά ὑπηρετῶ τήν Ἐκκλησία ὅσο κι’ ἄν ἐνοχλεῖ.
θ΄ Φιλοπατρία –Φιλογένεια
«Ἀδελφοί, ἡ μὲν εὐδοκία τῆς ἐμῆς καρδίας καὶ ἡ δέησις ἡ πρὸς τὸν Θεὸν ὑπὲρ τοῦ Ἰσραήλ ἐστιν εἰς σωτηρίαν» (Πρός Ρωμαίους ι΄1)
Ἀγάπησε καί ὑπηρέτησε τήν Πατρίδα μας. Μέ διάκριση ἐξέφερε καί κατέθετε τήν ἄποψή του γιά τήν πρόοδο, γιά τήν εὐημερία τῶν Ἑλλήνων πού τούς ὁραματιζόταν ἑνωμένους, κοσμουμένους μέ τήν πνευματική παράδοση τους, τήν ἱστορία τους, τήν γλῶσσα τους, τόν πολιτισμό τους νά ζοῦν ἀνάμεσα στούς ἄλλους λαούς εἰρηνικά προβάλλοντας τήν λαμπρή κληρονομιά τῶν πατέρων τους.
* * * * *
- Μελετῶντας τίς ἑνότητες τοῦ βιβλίου αὐτοῦ πού ἐπιμελήθηκε ὁ Ἐλλογιμώτατος κ. Σωτήριος Μπαλατσούκας θά διαπιστώσετε αὐτά πού προηγουμένως σᾶς ἐξέθεσα.
* * * * *
Εὐχαριστῶ τούς διοργανωτές γιά τήν τιμή νά μοῦ ἀναθέσουν τήν ὁμιλία αὐτή καί ὅλους ἐσᾶς πού τιμᾶτε τήν μνήμη ἑνός μεγάλου ἐκκλησιαστικοῦ ἄνδρα πού διακρίθηκε μέ τήν συγκροτημένη προσωπικότητά του καί ἔλαμψε ὡς ἀληθινός Πνευματικός Ἡγέτης.
