Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ
Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ
Δανιήλ
Γιά τήν ὑπόθεση τῆς σημερινῆς δεσποτικῆς ἑορτῆς τῆς μεταμορφώσεως τοῦ Σωτήρα στό Μ. Ὡρολόγιο ἀναφέρονται τά ἑξης κατατοπιστικά: Ἐπειδή πολλες φορές ὁ Κύριος προεῖπε στοὺς µαθητες του ὄχι μόνο γιὰ τὸ δικο του πάθος καὶ τὸ Σταυρὸ καὶ τὸ θάνατο, ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς μελλοντικοὺς διωγμούς καὶ τίς θλίψεις αὐτῶν τῶν ἴδιων τῶν μαθητῶν Του, καί ἐπειδή τὰ δεινά ἦταν ἄμεσα καί προσωρινά, ἐνῶ ἡ ἀντίς γι’ αὐτά ἀπόλαυση τῶν ἀγαθῶν μελλοντική καὶ ἐλπιζοµένη, γι’ αὐτό τό λόγο προκειμένου νά πληροφορήσει τούς μαθητές Του ὀφθαλμοφανῶς γιά τήν δόξα ἐκείνη πού εἶναι ἑτοιμασμένη γιά αὐτούς πού θά ὑπομείνουν ὣς τό τέλος, παραλαμβάνει, τοὺς τρεῖς κορυφαίους µαθητές τόν Πέτρο, τόν Ἰάκωβο καὶ τόν Ἰωάννη καὶ ἀφοῦ τούς ἀνέβασε κατά µόνας στό Θαβώριο ὄρος μεταμορφώθηκε ἐνώπιόν τους καί ἔλαμψε τό πρόσωπό Του, καί τά ἐνδύματά Του ἔγιναν λευκά ὅπως τό φῶς. Ἔξαφνα μέ τήν ὑπερφυσικὴ καὶ ἐξαίσια αὐτὴ φωτογχυσία ἐμφανίζονται μαζί οἱ πιό κορυφαῖοιἀπό τούς προφῆτες, ὁ Μωυσῆς δηλαδή καὶ ὁ Ἠλίας, νά συνομιλοῦν µαζί µέ τόν Ἰησοῦ γιά τό Ἰησοῦ γιά τὸ μελλοντικό Του σωτήριο πάθος καί νά δείχνουν ταυτόχρονα ὅτι αὐτός εἶναι ὁ Κύριος καί τῶν ζώντων καί τῶν νεκρῶν μέ τήν ἐνώπιον αὐτοῦ παράστασή τους, ὅπως ταιριάζει στούς πιστοὺς του δούλους. Ἀπό τήν μιά ὁ Μωϋσῆς καί ἀπὸ τήν ἄλλη ὁ Ἠλίας, σάν νὰ κατέβηκε ἀπό τὸν οὐρανό, ὅπου ἀναλήφθηκε ἐνῶ ἀκόμῃ ἦταν ζωντανός.
Ὕστερα ἀπό λίγο τούς ἐπισκιάζει φωτεινή νεφέλη καὶ ἀπὸ τή νεφέλη αὐτή πάλι ἡ ἴδια φωνή πού ἀκούστηκε στόν Ἰορδάνη ἐπιβεβαιώνοντας τή θεότητα τοῦ Ἰησοῦ λέγοντας «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ὧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε» (Ματθαίου ιζ΄, 1-5). Αὐτά εἶναι τά θεοπρεπή καί ἀξιοθαύμαστα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς ἡ ὁποία εἰκονίζει καί προτυπώνει τήν μελλοντική κατάσταση τῶν δικαίων τήν ὁποίων τήν λαμπρότητα φανέρωσε ὁ Κύριος, ὅταν εἶπε· «τότε οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος» (Ματθαίου ιη΄, 43). Γι’ αὐτό τό λόγο καί τό Κοντάκιο τῆς ἑορτῆς αὐτῆς ψάλλεται καθηµερινά στίς Ὧρες, γιά νά ὑπενθυμίζει δηλαδή συνεχῶς στοὺς πιστοὺς τή δὸξα ἐκείνη πού θά ἀπολαύσουν μελλοντικά. Ἀξίζει νά σηµειώσουμε ἐπιπλέον ἐδῶ ὅτι κατά τήν ἐπικρατέστερη ἄποψη τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρας μας ἔλαβε χώρα σαράντα μέρες πρίν ἀπό τὸ πάθος του καί μάλιστα κατά µήνα Φεβρουάριο. Μετατέθηκε ὅμως τόν Αὔγουστο μήνα ἡ σχετική ἑορτή, ἐπειδή λόγω τοῦ ὀκταήμερου ἑορτασμοῦ της θεωρήθηκε ἀνάρμοστο νά ἑορτάζεται τόν καιρό τῆς νηστείας τῆς Μ. Σαρακοστῆς πού ἔχει πένθνιμο χαρακτήρα. Καί µετατέθηκε µέ πολλή σοφία στίς 6 Αὐγούστου, σαράντα δηλαδή ἀκριβῶς ἡμέρες πρίν ἀπό τήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως τοῦ τιμίου Σταυροῦ, ἐπειδή ἡ ἑορτή τῆς Ὑψώσεως του Σταυροῦ δικαιολογημένα ἐπέχει τή θέση τοῦ πάθους τοῦ Κυρίου. Οἱ κοινές Καταβασίες τῶν δύο ἑορτῶν «Σταυρόν χαράξας Μωσῆς» καί ἡ συχνή ἐπανάληψη τῶν φράσεων «πρό τοῦ τιμίου Σταυροῦ σου καί τοῦ πάθους …» σέ ἀρκετὰ τροπάρια τῆς σημερινῆς ἑορτῆς δείχνουν τήν ἄμεση σχέση ποὺ ὑπάρχει μεταξύ τῶν δύο αὐτῶν ἑορτῶν.
᾿Απολυτίκιον. Ἦχος βαρύς.
Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει, Χριστέ ὁ Θεός, δείξας τοῖς μαθηταῖς σου τήν δόξαν σου, καθὼς ἠδύναντο. Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς τὸ φῶς σου τὸ ἀΐδιον πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου. Φωτοδότα, δόξα σοι. (Μηναῖο)
Μεταμορφώθηκες στὸ ὅρος Θαβώρ, Χριστέ ὁ Θεὸς μας, καὶ φανέρωσες στούς µαθητές σου τή δόξα σου, ὅσο ἦταν αὐτοί σέ θέση (εἶχαν τή δυνατότητα) νά τὴν ἀντικρίσουν. Φωταγώγησε, σέ παρακαλοῦμε, μέ τό ἄφθονο αἰώνιο φῶς σουκι ἐμᾶς τούς ἁμαρτωλούς µέ τίς πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου. Δοξολογικό ὕμνο (ταιριάζει, ἁρμόζει νά) ἀναπέμπουμε σ᾿ Ἐσένα, Φωτοδότη,
Κοντάκιον. Ἦχος βαρύς.
Ἐπὶ τοῦ ὄρους μετεμορφώθης καὶ ὡς ἐχώρουν οἱ μαθηταί σου τὴν δόξαν σου Χριστὲ ὁ Θεός, ἐθεάσαντο· ἵνα, ὅταν σε ἴδωσι σταυρούμενον, τὸ μὲν πάθος νοήσωσιν ἑκούσιον, τῷ δὲ κόσμῳ κηρύξωσιν ὅτι σὺ ὑπάρχεις ἀληθῶς τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα. (Μηναῖο).
Μεταμορφώθηκες ἐπάνω στό ὄρος Θαβώρ, Χριστέ ὁ Θεὸς µας, καὶ εἶδαν οἱ µαθητές σου τή δόξα σου ὅσο ἦταν δυνατό σ᾿ αὐτούς· καί ἔγινε αὐτὸ για νά καταλάβουν, ὅταν σέ δοῦν νά σταυρώνεσαι, ὅτι τό πάθος σου εἶναι ἑκούσιο (ὅτι πάσχεις θεληματικά) καί γιά νά κηρύξουν στόν κόσμο ὃτι ἐσὺ εἶσαι ἀληθινὰ ἡ ἀκτινοβολία (τὸ φῶς) τοῦ οὐράνιου Πατέρα.
Σχόλιο. Ἀπολυτίκιο καὶ Κοντάκιο ἀναφέρονται στή μεταμόρφωση τοῦ Σωτήρα πού ἔλαβε χώρα στό ὄρος τὸ Θαθώρ λίγο καιρό πριν ἀπό τὸ σωτήριο πάθος του. . Καθώς ἱστορεῖ ὁ αὐτόπτης καὶ αὐτήκοος μαθητής, εὐαγγελιστὴς καὶ ἀπόστολος τοῦ Κυρίου Ματθαῖος (βλ. Ματθαίου ιζ΄, 1-13), ἡ θεία μεταμόρφωση ἔγινε ἐνώπιον τῶν μαθητῶν Πέτρου, Ἰακώβου καὶ Ἰωάννη. Μέ τή μεταμορφωσή του ὁ Χριστός ἔδειξε στούς µαθητές του τή δόξα του «καθώς ἠδύναντο» (Ἀπολυτίκιον) καί οἱ µαθητές του εἶδαν µέ τὰ ἴδια τους τά μάτια τή δόξα τοῦ Χριστοῦ «ὡς ἐχώρουν» (Κοντάκιο). Οἱ δύο αὐτές φράσεις τῶν τροπαρίων δείχνουν ἐμμέσως, πλήν σαφῶς, τό ἀνυπέρβλητο μεγαλεῖο τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποία μ’ ὅλη τους τήν ἁγνότητα καί ἁγιότητα δὲν ἦταν σέ θέση οἱ μαθητές τοῦ Κυρίου νὰ ἀντικρίσουν σ᾽ ὅλο της τό μέγεθος. Καί νά σημειώσει κανείς, ὅπως παρατηροῦν οἱ θεῖοι Πατέρες, ὅτι στὸ Θαθώριο ὄρος ὁ Χριστὸς ἔδειξε στούς µαθητές Του µέρος μόνο ἀπό τή δόξα Του καί τὸ ἐκτυφλωτικό φῶς Της, τόσο δηλαδή μόνο ὅσο ἦταν σέ θέση ἐκεῖνοι νὰ δεχτοῦν.
Στὸ Κοντάκιο ὁ ἱερός ὑμνογράφος ἀναφέρεται καὶ στὸ σκοπὸ τῆς θείας µεταµόρφωσης. Ὁ Χριστός δηλαδή μέ τή μεταμόρφωσή Του λίγο πρίν ἀπό τά σεπτὰ Του πάθη καί τὸ μαρτύριο τοῦ Σταυροῦ ἀπέβλεπε στό νά ἐνθαρρύνει τοὺς µαθητές Του κατὰ τὶς δύσκολες ἐκεῖνες ὧρες.Ὅταν ὕστερα ἀπό λίγο καιρό θά ἔβλεπαν τό Διδάσκαλό τους ἀδίκως νὰ πάσχει καί νά σταυρώνεται ἀπὸ τοὺς ὁμοεθνεῖς Του Ἰουδαίους σὰν ὁ µεγαλύτερος ἐγκληματίας, θὰ ἦταν σέ θέση να ἀναλογιστοῦν τὰ ὅσα εἶδαν στό ὄρος τὸ Θαθώρ καὶ ἀντλώντας φῶς ἀπὸ τὴ λαμπρότατη µεταμόρφωση τοῦ Κυρίου νὰ κατανοήσουν ὃτι τὰ πάθη τοῦ δὲν ὀφείλονταν στὴν ἀδυναμία Του, ἀλλὰ ἦταν ἑκούσια καὶ ἀπέβλεπαν «εἰς τήν τοῦ κόσμου ζωήν καὶ σωτηρίαν». Καὶ αὐτὸ ἀχριβῶς τὸ νόημα τῶν παθῶν καὶ τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ θὰ ἀναλάμβαναν νὰ κηρύξουν στὸν κόσμο. Ἔχοντας ἄμεση τὴν ἐμπειρία τῆς ὁλοφώτεινης µεταμόρφωσής Του θά μποροῦσαν νά διαβεβαιώσουν τὰ πλήθη τῶν ἀνθρώπων ὅτι ὁ ᾿Εσταυρωμένος Χριστὸς τόν ὁποῖο κηρύσσουν εἶναι Θεὸς ἀληθινός, «ἀπαύγασμα τοῦ Πατρός», «φῶς ἐκ φωτός». Γιατί χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ εἶναι τὸ φῶς πού τὸν περιβάλλει καί τὸ φῶς πού ἐκπέμπει φωταγωγώντας τοὺς ἀνθρώπους καὶ ὅλη τὴ φύση. Στὸ ἀκολουθο αὐτόμελο Ἐξαποστειλάριο τῆς ἑορτῆς ἡ ἀναμφιβήτητη αὐτὴ ἀλήθεια ἀποτυπώνεται μὲ τρόπο ὡραιότατο: «Φῶς ἀναλλοίωτον, Λόγε, φωτός Πατρὸς ἀγεννήτου ἐν τῷ φανέντι φωτί σου σήμερον ἐν Θαβωρίῳ, φῶς εἴδομεν. τὸν Πατέρα, φῶς καὶ τὸ Πνεῦμα, φωταγωγοῦν πᾶσαν κτίσιν».
Αὐτὸ λοιπὸν τὸ φῶς τὸ ἀναλλοίωτο, τὸ αἰώνιο καὶ καθοδηγητικό πού ἔλαμψε στό Θαθώριο ὄρος παρακαλεῖ ὁ ἱερὸς ὑμνογράφος στὸ Ἀπολυτίκιο νὰ λάμψει καὶ στίς καρδιὲς ὅλων ἡμῶν ποὺ ζοῦμε µέσα στὸ σκοτάδι τῶν ψυχοφθόρων παθῶν καί τῶν ἀνθρωπίνων ἀδυναμιῶν µας καὶ νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὸ δρομο τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ἁγιότητας. Μέ τή δική µας καλή προαίρεση καί προσπάθεια καί µέ τίς ἀδιάκοπες καί θερµές πρεσβεῖες τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου ὁ φωτοδότης Χριστός χωρίς ἀμφιβολία θά μᾶς φωτίσει νὰ βροῦμε τὸ δρόμο μας. Γι’ αὐτὸ καὶ διαρκής πρέπει νά εἶναι ὁ δοξολογικός µας ὕμνος πρός τὸ φωτοδότη, πολυεύσπλαχνο καὶ φιλάνθρωπο Θεό μας. (Κοντάκιο ἀπό τόν παρακλ. Κανόνα τῆς ἑορτῆς)
