Η ΘΕΟΓΝΩΣΙΑ
Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
- Τό αἴτημα τοῦ Μωϋσῆ
Στό Σινᾶ διεξήχθη ὁ ἑξῆς διάλογος μεταξύ τοῦ Μωϋσέως καί τοῦ Θεοῦ. Ὁ Μωϋσῆς ἐκφράζει ἕνα αἴτημα
«Καὶ λέγει (ὁ Μωϋσῆς)· ἐμφάνισόν μοι σεαυτόν» (Ἐξόδου λγ΄, 18).
Μετάφραση : «Δεῖξε μου τήν δόξα Σου»
καί ὁ Θεός τοῦ ἀπαντᾶ
«Καὶ εἶπεν (ὁ Θεός) οὐ δυνήσῃ ἰδεῖν τὸ πρόσωπόν μου· οὐ γὰρ μὴ ἴδῃ ἄνθρωπος τὸ πρόσωπόν μου καὶ ζήσεται» (Ἐξόδου λγ΄, 20).
Μετάφραση : «Δέν θά μπορέσεις, τοῦ λέει, νά δεῖς τό πρόσωπό μου γιατί κανένας ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά μέ δεῖ καί νά μείνει ζωντανός»
- Τό αἴτημα τοῦ Φιλίππου
Στό ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ κατά τήν διάρκεια τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου ὁ Κύριος ἀναφέρεται στόν Θεό Πατέρα καί Του μαζί Του:
Τότε, «λέγει αὐτῷ Φίλιππος· Κύριε, δεῖξον ἡμῖν τὸν πατέρα καὶ ἀρκεῖ ἡμῖν.
Λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· τοσοῦτον χρόνον μεθ' ὑμῶν εἰμι, καὶ οὐκ ἔγνωκάς με, Φίλιππε; ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν πατέρα· καὶ πῶς σὺ λέγεις, δεῖξον ἡμῖν τὸν πατέρα;» (Ἰωάννου ιδ΄, 8-9)
Μετάφραση : «Κύριε, τοῦ λέει ὁ Φίλιππος, δεῖξε μας τόν Πατέρα, κι αὐτό μας ἀρκεῖ. Τοῦ λέει ὁ Ἰησοῦς: Τόσον καιρό εἶμαι μαζί σας, Φίλιππε, καί δέ μ’ ἔχεις γνωρίσει; Αὐτός πού ἔχει δεῖ ἐμένα ἔχει δεῖ τόν Πατέρα. Πῶς μπορεῖς ἐσύ νά λές «δεῖξε μας τόν Πατέρα;»
- Ἡ φανέρωση τοῦ Θεοῦ
«Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις οὓς δέδωκάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου. σοὶ ἦσαν καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας, καὶ τὸν λόγον σου τετηρήκασι» (Ἰωάννου ιζ΄, 6)
Μετάφραση : «Σέ ἔκανα γνωστό στούς ἀνθρώπους πού τούς πῆρες μέσα ἀπό τόν κόσμο καί μοῦ τούς ἐμπιστεύτηκες. Ἀνῆκαν σ’ ἐσένα, κι ἐσύ τούς ἔδωσες σ’ ἐμένα, κι ἔχουν δεχτεῖ τό λόγο σου»
- Ὁ Υἱός φανερώνει τόν Πατέρα.
«Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε· ὁ μονογενὴς υἱὸς ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο» (Ἰωάννου α΄, 18)
Μετάφραση : «Κανείς ποτέ δέν εἶδε τό Θεό, μόνο ὁ μονογενής Υἱός, ποῦ εἶναι μέσα στήν ἀγκαλά τοῦ Πατέρα, ἐκεῖνος μας τόν ἔκανε γνωστό»
- Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἡ εἰκών τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου.
Πρός Κολοσσαεῖς α΄, 15-20 : «῞Ος ἐστιν εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως, ὅτι ἐν αὐτῷ ἐκτίσθη τὰ πάντα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, εἴτε θρόνοι εἴτε κυριότητες εἴτε ἀρχαὶ εἴτε ἐξουσίαι· τὰ πάντα δι' αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται· καὶ αὐτός ἐστι πρὸ πάντων, καὶ τὰ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε, καὶ αὐτός ἐστιν ἡ κεφαλὴ τοῦ σώματος, τῆς ἐκκλησίας· ὅς ἐστιν ἀρχή, πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν, ἵνα γένηται ἐν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων, ὅτι ἐν αὐτῷ εὐδόκησε πᾶν τὸ πλήρωμα κατοικῆσαι καὶ δι' αὐτοῦ ἀποκαταλλάξαι τὰ πάντα εἰς αὐτόν, εἰρηνοποιήσας διὰ τοῦ αἵματος τοῦ σταυροῦ αὐτοῦ, δι' αὐτοῦ εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς γῆς εἴτε τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς»
Μετάφραση : «Αὐτός εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀόρατου Θεοῦ, πρίν ἀπό κάθε πλάσμα γεννημένος.Γιατί τά πάντα δί αὐτοῦ ἦρθαν στήν ὕπαρξη, ὅσα στόν οὐρανό κι ὅσα στή γῆ, τά ὁρατά καί τά ἀόρατα, θρόνοι καί κυριότητες ἀρχές καί ἐξουσίες, ὅ,τι ὑπάρχει εἶναι πλασμένο δί αὐτοῦ κι αὐτόν ἔχει σκοπό του. Ὑπάρχει αὐτός πρίν ἀπό καθετί κι αὐτός τά πάντα συγκρατεῖ, γιά νά μποροῦν νά ὑπάρχουν. Αὐτός ἡ κεφαλή τοῦ σώματος ποῦ εἶναι ἡ ἐκκλησία, αὐτός ἀρχή τῆς νέας ἀνθρωπότητας ἀπ’ τούς νεκρούς ὁ πρωταναστημένος, ὥστε νά γίνει σ’ ὅλα ἐκεῖνος πρῶτος. Γιατί μέσα σ’ ἐκεῖνον ἡ θεότητα ἔστερξε ὁλάκερη νά κατοικήσει, κι ὅλα ὅσα στή γῆ κι ὅσα στόν οὐρανό μαζί της νά συμφιλιώσει δί’ αὐτοῦ, ποῦ τήν εἰρήνη ἔφερε μέ τοῦ σταυροῦ τοῦ τό αἷμα»
- Ὁ Ἰησοῦς Χριστός Δημιουργός καί Κύριος τοῦ κόσμου ἀκτινοβολεῖ τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί καθαρίζει τίς ἁμαρτίες τῶν δημιουργημάτων Του.
Πρός Ἑβραίους α΄, 1-3 : «Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς προφήταις, ἐπ' ἐσχάτου τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν υἱῷ, ὃν ἔθηκε κληρονόμον πάντων, δι' οὗ καὶ τοὺς αἰῶνας ἐποίησεν· ὃς ὢν ἀπαύγασμα τῆς δόξης καὶ χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ, φέρων τε τὰ πάντα τῷ ρήματι τῆς δυνάμεως αὐτοῦ, δι' ἑαυτοῦ καθαρισμὸν ποιησάμενος τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τῆς μεγαλωσύνης ἐν ὑψηλοῖς»
Μετάφραση : «Ἀφοῦ ὁ Θεός, τά παλιά χρόνια, μίλησε στούς προπάτορες πολλές φορές καί μέ ποικίλους τρόπους διά τῶν προφητῶν, σ’ αὐτούς ἐδῶ τους ἔσχατους καιρούς μίλησε σ’ ἐμᾶς μέσω τοῦ Υἱοῦ. Αὐτόν, διά τοῦ ὁποίου ὁ Θεός δημιούργησε τό σύμπαν, τόν ὅρισε κληρονόμο τῶν πάντων. Αὐτός εἶναι ἡ ἀκτινοβολία τοῦ θεϊκοῦ μεγαλείου καί ἡ τέλεια ἔκφραση τῆς θεϊκῆς ὑπόστασης κι αὐτός συγκρατεῖ τό σύμπαν μέ τή δύναμη τοῦ λόγου του. Ἀφοῦ καθάρισε μέ τό σταυρικό του θάνατο τίς ἁμαρτίες μας, κάθισε ψηλά, στά δεξιά τοῦ παντοδύναμου Θεοῦ»
- Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ προαιώνιος ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ. Αὐτός μᾶς ὁδηγεῖ στήν Θεογνωσία
Ἰωάννου α΄, 1-12 : «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος. Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν.
πάντα δι' αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν. ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων. καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν. ᾿Εγένετο ἄνθρωπος ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ ᾿Ιωάννης· οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυρίαν, ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός, ἵνα πάντες πιστεύσωσι δι' αὐτοῦ. οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς, ἀλλ' ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός. ῏Ην τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. ἐν τῷ κόσμῳ ἦν, καὶ ὁ κόσμος δι' αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω. εἰς τὰ ἴδια ἦλθε, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαβον. ὅσοι δὲ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ»
Μετάφραση : «Ἀπ’ ὅλα πρίν ὑπῆρχε ὁ Λόγος κι ὁ Λόγος ἤτανε μέ τό Θεό, Κι ἦταν Θεός ὁ Λόγος. Ἀπ’ τήν ἀρχή ἦταν αὐτός μέ τό Θεό. Τά πάντα δί’ αὐτοῦ δημιουργήθηκαν. Κι ἀπ’ ὅσα ἔγιναν τίποτα χωρίς αὐτόν δέν ἔγινε. Αὐτός ἤτανε ἡ ζωή. Καί ἦταν ἡ ζωή αὐτή τό φῶς γιά τούς ἀνθρώπους. Τό φῶς αὐτό ἔλαμψε μέσα στοῦ κόσμου τό σκοτάδι, μά τό σκοτάδι δέν τό δέχτηκε. Ὁ Θεός ἔστειλε ἕναν ἄνθρωπο πού τόν ἔλεγαν Ἰωάννη. Αὐτός ἦρθε ὡς μάρτυρας γιά νά κηρύξει ποιός εἶναι τό φῶς, ὥστε μέ τά λόγια του νά πιστέψουν ὅλοι. Δέν ἦταν ὁ ἴδιος τό φῶς, ἦρθε ὅμως γιά νά πεῖ ποιός εἶναι τό φῶς. Ὁ Λόγος ἦταν τό ἀληθινό τό φῶς,ποῦ καθώς ἔρχεται στόν κόσμο φωτίζει κάθε ἄνθρωπο. Μέσα στόν κόσμο ἦταν, κι ὁ κόσμος δί’ αὐτοῦ δημιουργήθηκε, μά δέν τόν ἀναγνώρισε ὁ κόσμος. Ἦρθε στόν τόπο τό δικό του, καί οἱ δικοί του δέν τόν δέχτηκαν. Σ’ ὅσους ὅμως τόν δέχτηκαν καί πίστεψαν σ’ αὐτόν ἔδωσε τό δικαίωμα νά γίνουν παιδιά τοῦ Θεοῦ»
- Ἐπόπτες τῆς Ἐκείνου μεγαλειότητος
Β΄ Πέτρου α΄, 16-21: «Οὐ γὰρ σεσοφισμένοις μύθοις ἐξακολουθήσαντες ἐγνωρίσαμεν ὑμῖν τὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ δύναμιν καὶ παρουσίαν, ἀλλ᾿ ἐπόπται γενηθέντες τῆς ἐκείνου μεγαλειότητος. λαβὼν γὰρ παρὰ Θεοῦ πατρὸς τιμὴν καὶ δόξαν φωνῆς ἐνεχθείσης αὐτῷ τοιᾶσδε ὑπὸ τῆς μεγαλοπρεποῦς δόξης, οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, εἰς ὃν ἐγὼ εὐδόκησα, καὶ ταύτην τὴν φωνὴν ἡμεῖς ἠκούσαμεν ἐξ οὐρανοῦ ἐνεχθεῖσαν, σὺν αὐτῷ ὄντες ἐν τῷ ὄρει τῷ ἁγίῳ. καὶ ἔχομεν βεβαιότερον τὸν προφητικὸν λόγον, ᾧ καλῶς ποιεῖτε προσέχοντες ὡς λύχνῳ φαίνοντι ἐν αὐχμηρῷ τόπῳ, ἕως οὗ ἡμέρα διαυγάσῃ καὶ φωσφόρος ἀνατείλῃ ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν, τοῦτο πρῶτον γινώσκοντες, ὅτι πᾶσα προφητεία γραφῆς ἰδίας ἐπιλύσεως οὐ γίνεται. οὐ γὰρ θελήματι ἀνθρώπου ἠνέχθη ποτὲ προφητεία, ἀλλ᾿ ὑπὸ Πνεύματος ῾Αγίου φερόμενοι ἐλάλησαν ἅγιοι Θεοῦ ἄνθρωποι»
Μετάφραση : «Λοιπόν, δέ βασιστήκαμε σέ περίτεχνους μύθους γιά νά σᾶς γνωστοποιήσουμε τή δυναμική ἔλευση τοῦ Κυρίου μᾶς Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μέ τά ἴδια μᾶς τά μάτια εἴδαμε τό μεγαλεῖο του, τότε πού ὁ Θεός Πατέρας τοῦ ἔδωσε τιμή καί δόξα, κι ἡ ἔνδοξη μεγαλοπρέπειά του ἀναφώνησε γι’ αὐτόν τέτοια φωνή: «Αὐτός εἶναι ὁ ἀγαπητός μου Υἱός αὐτός εἶναι ὁ ἐκλεκτός μου». Κι αὐτή τή φωνή, ἐμεῖς οἱ ἴδιοι πού ἤμασταν μαζί του στό ἅγιο κεῖνο βουνό, τήν ἀκούσαμε νά ἔρχεται ἀπό τόν οὐρανό. Κι ἔτσι εἴμαστε περισσότερο βέβαιοι γιά τήν ἀλήθεια τοῦ κηρύγματος τῶν προφητῶν, πού καλά κάνετε καί τό προσέχετε, σάν φῶς πού φέγγει στό σκοτάδι, ὡσότου γλυκοχαράξει τό πρωινό κι ἀνατείλει στίς καρδιές σᾶς ὁ αὐγερινός. Πρώτα ἀπ’ ὅλα, νά ξέρετε καλά πώς κανένας δέν μπορεῖ μόνος του νά ἑρμηνεύσει τίς προφητεῖες τῶν Γραφῶν. Γιατί καμιά προφητεία δέν προῆλθε ποτέ ἀπό ἀνθρώπινο θέλημα, ἀλλά ἐμπνευσμένοι ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀξιώθηκαν ἅγιοι ἄνθρωποι νά μιλήσουν ἀπό μέρους τοῦ Θεοῦ»
- Ὁ ἔνδοξος Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. Μιά ματιά στά ἔσχατα.
Ἀποκαλύψεως α΄, 12-18 : «Καὶ ἐκεῖ ἐπέστρεψα βλέπειν τὴν φωνὴν ἥτις ἐλάλει μετ᾿ ἐμοῦ· καὶ ἐπιστρέψας εἶδον ἑπτὰ λυχνίας χρυσᾶς, καὶ ἐν μέσῳ τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν ὅμοιον υἱῷ ἀνθρώπου, ἐνδεδυμένον ποδήρη καὶ περιεζωσμένον πρὸς τοῖς μαστοῖς ζώνην χρυσῆν· ἡ δὲ κεφαλὴ αὐτοῦ καὶ αἱ τρίχες λευκαὶ ὡς ἔριον λευκόν, ὡς χιών, καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς φλὸξ πυρός, καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὅμοιοι χαλκολιβάνῳ, ὡς ἐν καμίνῳ πεπυρωμένοι, καὶ ἡ φωνὴ αὐτοῦ ὡς φωνὴ ὑδάτων πολλῶν, καὶ ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ αὐτοῦ ἀστέρας ἑπτά, καὶ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ ρομφαία δίστομος ὀξεῖα ἐκπορευομένη, καὶ ἡ ὄψις αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος φαίνει ἐν τῇ δυνάμει αὐτοῦ. Καὶ ὅτε εἶδον αὐτόν, ἔπεσα πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ ὡς νεκρός, καὶ ἔθηκε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα ἐπ᾿ ἐμὲ λέγων· μὴ φοβοῦ· ἐγώ εἰμι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος καὶ ὁ ζῶν, καὶ ἐγενόμην νεκρός, καὶ ἰδοὺ ζῶν εἰμι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, καὶ ἔχω τὰς κλεῖς τοῦ θανάτου καὶ τοῦ ᾅδου»
Μετάφραση : «Γύρισα πρός τά κεῖ νά δῶ ποιός μου μιλοῦσε. Καί καθώς γύρισα, εἶδα ἑπτά λυχνοστάτες χρυσούς. Ἀνάμεσα στούς ἑπτά λυχνοστάτες εἶδα κάποιον πού ἐμοίαζε μέ ἄνθρωπο, ντυμένο μέ χιτώνα πού ἔφτανε ὡς τά πόδια τοῦ μ’ ἕνα χρυσό ζωνάρι πού τοῦ ἔζωνε τό στῆθος. Στό κεφάλι τοῦ οἱ τρίχες ἦταν κάτασπρες σάν ὁλόλευκο μαλλί ἤ σάν χιόνι καί τά μάτια τοῦ ἦταν σάν τή φλόγα τῆς φωτιᾶς. Τά πόδια τοῦ ἐμοίαζαν μέ χρυσάφι πυρωμένο σέ καμίνι. Ἡ φωνή τοῦ ἠχοῦσε σάν τή βουή τοῦ καταρράκτη. Στό δεξί του χέρι κρατοῦσε ἑπτά ἀστέρια, κι ἀπό τό στόμα τοῦ ἔβγαινε ἕνα αἰχμηρό δίκοπο σπαθί. Τό πρόσωπό του ἔλαμπε σάν τόν ἥλιο σ’ ὅλη του τή λαμπρότητα. Ὅταν τόν εἶδα, ἔπεσα μπροστά στά πόδια του σάν νεκρός. Ἐκεῖνος τότε ἀκούμπησε πάνω μου τό δεξί του χέρι καί μοῦ εἶπε: «Μή φοβᾶσαι! Ἐγώ εἶμαι ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος. Ἐγώ εἶμαι ὁ ζωντανός μέ θανάτωσαν, μά νά πού τώρα ζῶ γιά πάντα κι ἐξουσιάζω τό θάνατο καί τό βασίλειό του»
