Ἡ καταραμένη συκιά.
Ἡ ἀντίθεση μεταξύ τῆς ἀφθονίας τοῦ ἀχρήστου φυλλώματος καί τῆς ἐλλείψεως τῶν χρησίμων καρπῶν
(ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ-25 Ἀπριλίου 2016)
τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
Τήν Μεγάλη Δευτέρα ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἀναχώρησε ἀπό τήν Βηθανία πολύ πρωΐ μαζί μέ τούς Ἀποστόλους κατευθυνόμενος πρός τήν Ἱερουσαλήμ. Ἡ Βηθανία βρίσκεται στά ἀνατολικά τῆς Ἱερουσαλήμ στήν ἀνατολική πλευρά τοῦ ὄρους τῶν Ἐλαιῶν. Ὅποιος κατευθυνόταν ἀπό τήν Ἱεριχώ πρός τήν Ἱερουσαλήμ ὁ δρόμος τόν ὁδηγοῦσε στήν πόλη διερχόμενος ἀπό τό ὄρος τῶν Ἐλαιῶν. Πρίν ἀναχωρήσει ἀπό τό κατάλυμα ὅπου διενυκτέρευσε καί ἦταν τό σπίτι τοῦ Λαζάρου δέν εἶχε φάγει καί ἑπομένως κατά τήν διαδρομή πείνασε. Ἀληθινά φαίνεται παράξενο ὅτι Αὐτός ἔφυγε ἀπό τό σπίτι πού κυβερνοῦσε μία ἄγρυπνη οἰκοδέσποινα ὅπως ἡ Μάρθα ἡ ἀδελφή τοῦ Λαζάρου, χωρίς νά λάβει τροφή.
Ἀλλά αὐτό δέν εἶναι τό μόνο παράδοξο τοῦ ἐπεισοδίου αὐτοῦ· ἀκόμη καί ἄλλα σημεῖα του μᾶς ὁδηγοῦν νά τό θαυμάσουμε σάν μία ἀπ’ αὐτές τίς συμβολικές πράξεις πού οἱ ἀρχαῖοι Προφῆτες καί ἰδιαίτερα ὁ Ἰεζεκιήλ ἔκαναν συχνά.
Ἡ πράξη ἦταν ἀληθινή καί πραγματική, ἀλλά ξεπερνοῦσε τά πλαίσια τῆς κανονικῆς ζωῆς, ἐπειδή ἀπέβλεπε μόνο στό νά ἐκφράσει μέ ὁρατό τρόπο καί σχεδόν ἁπτό μία ὡρισμένη διδασκαλία.
Τό περιστατικό ἀναφέρουν οἱ δύο εὐαγγελιστές Ματθαῖος κα΄ 18-22 καί Μᾶρκος ια΄ 12-14, 20-26.
* * * * *
Γιά νά καθυσηχάσει λοιπόν τήν πείνα του ὁ Ἰησοῦς πλησίασε μία συκιά μέ ἄφθονα φύλλα, πού βρισκόταν κοντά στό δρόμο, ὅπως ἀκόμα καί σήμερα βλέπει κανείς στό ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, καί ζήτησε ἀνάμεσα στά φῦλλα νά βρεῖ σῦκα. Ἀλλά καρπός δέν ὑπῆρχε καί οὔτε μποροῦσε νά ὑπάρχει γιά τόν ἁπλούστατο λόγο, ὅπως λέγει ὁ Μᾶρκος- «οὐ γὰρ ἦν καιρὸς σύκων»[1]. Ἦταν πράγματι οἱ πρῶτες ἡμέρες τοῦ Ἀπριλίου καί ἐκείνη τήν ἐποχή, ἀκόμη καί στίς πιό θερμές περιοχές τῆς Χώρας ὅπως τῆς Ἱεριχοῦς πολύ περισσότερο στήν ὀρεινή περιοχή τῆς Ἱερουσαλήμ δέν ὑπῆρχαν σῦκα.
Θέλοντας λοιπόν νά κρίνουμε ἐκεῖνο τό δέντρο σάν νά ἦταν ἕνα ἠθικό καί ὑπεύθυνο πρόσωπο ἔπρεπε νά ὁμολογήσουμε ὅτι αὐτό δέν ἦταν «ἔνοχο» ἄν δέν εἶχε καρπούς ἐκείνη τήν ἐποχή. Στήν πραγματικότητα ὁ Ἰησοῦς ζητοῦσε ὅ,τι κανονικά δέν μποροῦσε νά βρεῖ. Παρ’ ὅλα αὐτά καταράσθηκε ἐκεῖνο τό δέντρο λέγοντας «μηκέτι ἐκ σοῦ εἰς τὸν αἰῶνα μηδεὶς καρπὸν φάγοι»[2].
Ὅλες αὐτές οἱ σκέψεις ἐπικυρώνουν ὅτι ὁ Ἰησοῦς θέλησε νἀ ἐπιτελέσει μία πράξη πού εἶχε σημασία συμβόλου, ἀνάλογη π.χ. μέ τήν θραύση τῆς στάμνας πού ἔκανε ὁ Ἱερεμίας (κεφ. ιθ΄), μέ τήν πράξη πού ἔκανε ὁ Ἰεζεκιήλ κόβοντας μαλιά καί γένεια μέ ἕνα ἀκονισμένο σπαθί (κεφ. ε΄) καί μέ τόσες παράδοξες πράξεις τῶν ἀρχαίων Προφητῶν, πού ὅλες εἶχαν μία συμβολική σημασία.
Στήν περίπτωση τοῦ δέντρου τό σύμβολο ἐλάμβανε τό ἐπιχείρημα ἀπό τήν ἀντίθεση μεταξύ τῆς ἀφθονίας τοῦ ἄχρηστου φυλλώματος καί τῆς ἐλλείψεως τῶν χρήσιμων καρπῶν. Ἀπ’ αὐτή τήν ἀντίθεση ἐδικαιολογεῖτο ἐπίσης ἡ τιμωρία πρός τό «ἔνοχο» δέντρο. Ὅποιος ἔπειτα - ὅπως οἱ Ἀπόστολοι πού ἦταν παρόντες – γνώριζε τόν χαρακτήρα τοῦ λειτουργήματος τοῦ Ἰησοῦ καί εἶχε ἀκούσει τίς συζητήσεις Του μέ τούς Φαρισαίους καί τίς ἐπιτημήσεις Του γιά τήν ὑποκρισία τους, μποροῦσε νά ἐννοήσει εὔκολα σέ ποιόν ἀναφέρεται ἡ συμβολική διδασκαλία.
Ὁ ἀληθινός ἔνοχος ἦταν ὁ ἐκλεκτός λαός, ὁ Ἰσραήλ πού ἦταν πλουσιώτατος τότε σέ φαρισαϊκό φύλλωμα, ἀλλά πεισματικά στερημένος ἀπό πολύ καιρό ἀπό ἠθικούς καρπούς καί ἑπομένως ἄξιος τῆς κατάρας τῆς αἰώνιας ἀκαρπίας.
Ἄν διατυπώνεται κάποια ἀμφιβολία γιά τήν ἑρμηνεία αὐτῆς τῆς ἐνέργειας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐξουδετερώνεται ἀπό τίς παραβολές τῆς ἀποδοκιμασίας (παραβολή τῶν δύο υἱῶν, παραβολή τῶν ἀνθρωποκτόνων ἀμπελουργῶν Ματθαίου κα΄ 28-45) πού εἶπε ὁ Ἰησοῦς τήν ἑπομένη ἡμέρα καί κατηύθυνε ἀκριβῶς ἐναντίον τοῦ σύγχρονου Ἰσραήλ.
Βεβαίως ἡ Ἐκκλησία διδάσκει ὅτι ἡ ἐνέργεια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ δέν ἀφορᾶ μόνο τούς σύγχρονούς Του Φαρισαίους, ἀλλά ὅλους ἐκείνους πού ὑποκρίνονται τούς θρησκευόμενους, ἀλλά δέν παρουσιάζουν τούς καρπούς τῆς πίστεως. Γι’ αὐτούς ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἔγραψε ὅτι εἶναι «Θά δείχνουν ὅτι ἔχουν εὐσέβεια, ἀλλά θά ἔχουν ἀρνηθεῖ τή δύναμή της μέ τίς πράξεις τους»[3].
«Τῆς ξηρανθείσης συκῆς, διά τήν ἀκαρπίαν, τό ἐπιτίμιον φοβηθέντες ἀδελφοί, καρπούς ἀξίους τῆς μετανοίας, προσάξωμεν Χριστῷ, τῷ παρέχοντι ἡμῖν τό μέγα ἔλεος» (Ἀπόστιχο τοῦ πλαγίου δ΄ ἤχου τοῦ Ὄρθρου τῆς Μεγάλης Δευτέρας)
[1] Μάρκου ια΄, 13.
[2] Μάρκου ια΄, 14
[3] «Ἔχοντες μόρφωσιν εὐσεβείας τήν δέ δύναμιν αὐτῆς ἠρνημένοι» Πρός Τιμόθεον Β΄ γ΄ 5
