“Τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγω, ἐν ἀναστροφή,
ἐν ἀγάπη ,ἐν πνεύματι, ἐν πίστει, ἐν ἀγνοίᾳ” (Α΄ Πρός Τιμόθεον δ΄, 6)
(Κυριακή ΙΕ΄ Λουκᾶ)
Αὐτές τίς ἀποστολικές προτροπές, ἀδελφοί ἀγαπητοί, τίς δικαιώθηκαν καί τίς ἀκολούθησαν ὅλοι οἱ μεγάλοι δάσκαλοι καί ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας. Ἄς πάρουμε ἕνα ἀπό αὐτούς ὡς παράδειγμα. Καί δέν ἔχουμε ἄλλον πιό πρόχειρο ἀπό τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, πού ἀπό ὅλους τούς πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι σχεδόν κάθε Κυριακή ὁ πιό κοντινός μας, προβάλλοντας μέσα ἀπό τό θεόπνευστο λόγο τῆς λειτουργίας του.
Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, στάθμισε τό βίο του μέ κάθε ἀκρίβεια πάνω στίς θεῖες ἐντολές καί ἀναδείχτηκε ἀπό τά πιό μεγάλα καί θαυμαστά ἀντίγραφα τοῦ καλοῦ ποιμένα, τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἀπό τή στιγμή πού ἡ Ἐκκλησία τόν ἀνέβασε στό ἀξίωμα τῆς ἱεροσύνης, δόθηκε ὁλόκληρος σέ αὐτό τό ὑψηλό ἔργο καί χάρισε τόν ἑαυτό του στίς ἀνάγκες τῶν πνευματικῶν του τέκνων. Ὁ Θεός τόν εἶχε προικίσει μέ πολλά καί θαυμαστά χαρίσματα. Τοῦ εἶχε ἐμπιστευτεῖ πολύτιμα τάλαντα, πίστη βαθιά καί στέρεη, νοῦ ἔξοχο, εὐφράδεια χρυσή, καρδιά πλατιά καί εὐαίσθητη. Ὅλα αὐτά τά χρησιμοποίησε, λοιπόν, γιά νά γίνει ἕνας μεγάλος χριστιανός καί νά ὁδηγήσει τά πρόβατα τοῦ Χριστοῦ στήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν ὡς ποιμένας τους.
Ὅταν ἔγινε ἱερέας στήν Ἀντιόχεια, ἦταν ἤδη ἕνα ἀριστούργημα τῆς θείας χάριτος, ἕνα πνευματικό ἀνάστημα πολύ ξεχωριστό. Καί εὐθύς ἀπέδειξε, πώς ἦταν ὑπεράξιος γιά το ἔργο του, πού ἡ ἀγαθότητα τοῦ Κυρίου τοῦ εἶχε ἐμπιστευτεῖ.
Πρῶτα πρῶτα μέ τό κήρυγμά του. Οἱ ὁμιλίες, πού ἔκανε στό λαό, εἶναι σάν μιά ἀπέραντη τοιχογραφία, μέ ζωηρά καί θελκτικά χρώματα, πού παριστάνει ὅλα σχεδόν ὅσα ἀναφέρει ἡ Ἁγία Γραφή ἤ καί κρύβει στά βάθη της.
Μ’ αὐτό τό πνευματικό τραπέζι, πού ἔστρωνε ἀπό τὀν ἄμβωνα, ὁδηγοῦσε τούς ἁμαρτωλούς στήν ἀνάνηψη καί στήν μετάνοια. Στήριζε τούς ὀλιγόπιστους, θέρμαινε τούς ἀδιάφορους, παρηγοροῦσε τούς θλιμμένους, ἀναστήλωνε τούς λιπόψυχους, φώτιζε τούς πλανεμένους, ἐνίσχυε ὅσους ἀγωνίζονταν νά σταθοῦν στό δρόμο τοῦ Κυρίου καί κατάρτιζε τούς πάντες στήν ὀρθόδοξο πίστη.
Τό κήρυγμά του ἦταν σάν τήν δροσιά σέ ξερή γῆ, σάν τόν ἄνεμο στά πανιά ἑνός πλοίου, σάν τό ὑνί πού ὀργώνει τό χωράφι, σάν τόν ἥλιο πού σκορπᾶ τά σκοτάδια, σάν ἕνα μαστίγιο πού κάνει τό ἄλογο νά τρέχει πιό πολύ, σάν λάδι στίς πληγές. Πότε μέ αὐστηρή γλώσσα καί πότε μέ θωπευτικές φράσεις, ἀλλά πάντα προβάλλοντας τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ καί τίποτε ἄλλο, ὁ Χρυσόστομος γλυτώνει ἀπό τά νύχια τῆς ἁμαρτίας τίς ψυχές καί τίς πρόσφερε σάν πολύτιμα λάφυρα στόν Βασιλέα Χριστό.
Κατασκήνωνε τά πρόβατα τοῦ Χριστοῦ σέ τόπους χλόης, ὅπως λέγει ὁ ψαλμός τοῦ Δαβίδ, καί «ἐπὶ ὕδατος ἀναπαύσεως» (Ψαλμός κβ’, 2). Τά πνευματικά τέκνα του δέν πεινοῦσαν τό λόγο τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς, ἀλλά τρέφονταν μέ αὐτόν πλούσια.
Τό κήρυγμά του, ὅμως, εἶχε ἀξία ὄχι μονάχα γιατί ἦταν ὡραῖο καί ζυμωμένο μέ τά λόγια τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀλλά καί γιατί ἔβγαινε ἀπό τό δικό του χρυσό στόμα, πού ἦταν τό στόμα ἑνός μεγάλου Ἁγίου. Τίποτα ἀπό ὅσα ἔλεγε ὁ Χρυσόστομος δέν ἔρχονταν σέ ἀντίθεση μέ τόν βίο του. Ἕνα βίο, πού καθώς εἴπαμε στήν ἀρχή, ἦταν ἀλφαδιασμένος μέ κάθε ἀκρίβεια πάνω στό θεῖο θέλημα καί δέν ξέφευγε σέ τίποτα ἀπό αὐτό.
Μέσα στό σῶμα τοῦ Ἰωάννου, πού τό εἶχαν μαράνει ἡ ἄσκηση, οἱ στερήσεις, οἱ νηστεῖες, οἱ ἀγρυπνίες, οἱ κόποι, ἄνθιζαν τά αἰσθήματα τῆς πιό στοργικῆς ἀγάπης πρός τά πνευματικά του παιδιά. Αὐτός ὁ ζάμπλουτος καλλιεργητής τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν, αὐτός ὁ πρωταθλητής τῆς μιμήσεως τοῦ Κυρίου, αὐτός ὁ ἐπίγειος Ἄγγελος δέν εἶχε ἄλλη μέριμνα, ἄλλη ἔννοια, ἄλλη λαχτάρα πάρα τό πῶς νά ὑπηρετεῖ τό ποίμνιόν του, νά ἀνταποκρίνεται σέ ὅλες του τίς ἀνάγκες, νά τό κατευθύνει πρός τά ἐκεῖ ὅπου βρίσκονταν καί ὁ ἴδιος.
Ἦταν ὁ πατέρας ὅλων, ὁ προστάτης τῶν φτωχῶν καί τῶν ἀδυνάτων, ὁ συνήγορος τῶν ἀθώων, ὁ σιτιστής τῶν πεινασμένων, τό καταφύγιο τῶν κατατρεγμένων, ἡ ἀκοή μέ τήν φωνή αὐτοῦ πού δέν ἤξεραν ἀκόμη νά προσευχηθοῦν μέ πίστη.
Καί ὅπως κάθε ἕνας πού πραγματικά ἀγαπᾶ τόν πλησίον του καί ξέρει τί θησαυρούς κρύβει ἡ ἀνθρώπινη ψυχή, ἦταν καί κάτι ἄλλο: ὁ θαυμαστής τῶν πνευματικῶν του παιδιῶν. Κάποτε, πού γιά λόγους ὑγείας, ὅταν ἦταν πιά Ἐπίσκοπος στήν Κωσταντινούπολη, ἀναγκάστηκε νά βρεθεῖ γιά λίγο στήν ἐξοχή, εἶπε αὐτά τα λόγια στό ἐκκλησίασμα ὅταν γύρισε:
«τόν καιρό πού ἔλειπα, δέ σᾶς ἔβγαλα ἀπό τήν καρδιά μου. Ἐσεῖς εἶστε ἡ ἀγάπη μου. Καί εἴτε πλάγιαζα, εἴτε καθόμουν, εἴτε περπατοῦσα, σᾶς εἶχα μπροστά μου, ὅπως ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ πολύ κάποιο πρόσωπο ἔχει πάντα κοντά του τήν προσωπογραφία του. Καί τήν δική σας προσωπογραφία τήν εἶχα φτιάξει γιά μένα, ἡ προσοχή σας στό κήρυγμα μου, ἡ εὐλάβειά σας στήν ὥρα τῆς Λειτουργίας, ἡ ἀγάπη σας στόν πνευματικό σας πατέρα. Αὐτά ἦταν τά χρώματα, πού τήν εἶχαν φτιάξει καί αὐτά θυμόμουνα καί σᾶς εἶχα μπροστά μου διαρκῶς».
Ἀλλά ἀκριβῶς γιατί ὑπῆρξε τόσο σπουδαῖο ἐργαλεῖο στά χέρια τοῦ Θεοῦ, ὁ Χρυσόστομος πολεμήθηκε πολύ ἀπό τόν σατανᾶ καί τούς ἀνθρώπους, πού ὁ σατανᾶς κινοῦσε. Ὅλοι ξέρουμε πόσο ἀντιστάθηκαν στό ἔργο του, ὅταν ἀνέβηκε στόν ἐπισκοπικό θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως, οἱ αἱρετικοί Ἀρειανοί, οἱ ζηλόφθονοι Ἐπίσκοποι ἄλλων περιοχῶν καί οἱ αὐλικοί τοῦ αὐτοκράτορα Θεοδοσίου. Στό τέλος, ὁ Ἰωάννης μέ τό ἄτρομο κήρυγμά του, ἔ γινε ἐνοχλητικός καί στήν αὐτοκράτειρα Εὐδοξία, πού τόν ἐξόρισε στά βάθη τῆς μικρᾶς Ἀσίας.
Στό ταξίδι ἐκεῖνο τῆς ἐξορίας του, ὁ Ἰωάννης, πού ἦταν ἤδη τόσο ἐξασθενημένος σωματικά ἀπό τήν ἄσκηση καί τούς κόπους, ἔπεσε ἄρρωστος καθώς ἔμπαινε σέ ἕνα μικρό χωριό, τήν Κουκουσό, καί παρέδωσε ἔτσι τήν μεγάλη καί ἅγια ψυχή του στόν θεῖο ἐργοδότη, πού τόσο πίστα εἶχε ὑπηρετήσει. Τέ τελευταῖα του λόγια ἦταν μιά ἀγαπημένη φράση του, πού ἀνέβαινε στά χείλη του συχνά: «Δόξα στόν Θεό γιά ὅλα».
Εὔχομαι, ἀγαπητοί μου, ἡ Ἐκκλησία μας καί στίς μέρες μας νά ἀποκτᾶ τούς ποιμένες, γιατί τώρα οἱ ἀνάγκες της καί οἱ κίνδυνοι, πού τήν ἀπειλοῦν, εἶναι ἐξαιρετικά μεγάλοι.
