Ἡ  δ ι δ α σ κ α λ ί α   τ ῆ ς   π ί σ τ ε ω ς

Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ

Στούς κατέχοντες καί στοιχεῖα μόνο τῆς Ἱστορίας τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι γνωστό ὅτι τόσο οἱ πρῶτοι χριστιανοί πού ἀποτέλεσαν τήν πρώτη Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων, ὅσο καί οἱ μετέπειτα πού πίστευσαν στό Εὐαγγέλιο στά  διάφορα μέρη τῆς οἰκουμένης ἀσπάσθηκαν τήν χριστιανική διδασκαλία καί δέχθηκαν νά βαπτιστοῦν ἀφοῦ προηγουμένως ἄκουσαν γιά αὐτή. Τοῦτο ἄλλωστε ἦταν πολύ φυσικό διότι ὅπως ἔγραφε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος  «πῶς εἶναι δυνατόν νά πιστεύσει κάποιος, χωρίς ν’ ἀκούσει; καί πῶς θ’ ἀκούσει ἐάν δέν διδαχθεῖ; » (Πρός Ρωμαίους ι΄, 14).

Ἀλλ’ ἐνῶ ἀπό τά πρῶτα κεφάλαια τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων, ὅπου γίνεται λόγος γιά τούς πρώτους χριστιανούς φαίνεται ὅτι γιά νά γίνουν δεκτοί στό Βάπτισμα ἦταν ἀρκετό ν’ ἀποδεχθοῦν οἱ ἄνθρωποι τίς γενικές ἀρχές τῆς πίστεως στόν Χριστό, ὅπως τίς ἐξέθεσαν οἱ Ἀπόστολοι στά πρῶτα κηρύγματά τους, καί μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου ἀρχίζει νά γίνεται συστηματικότερη ἡ διδασκαλία καί γιά τούς ἤδη βαπτισμένους ἀλλά καί γιά τούς μέλλοντες νά βαπτιστοῦν. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἐμφανίζονται οἱ λεγόμενες «Κατηχητικές Σχολές» ἀπό τίς ὁποῖες πιό περίφημες στήν Ἱστορία ἔμειναν οἱ Σχολές τῆς Ἀλεξάνδρειας, τῆς Ἀντιόχειας καί τῶν Ἱεροσολύμων πού ἐξελίχθηκαν σέ Θεολογικές Σχολές γιά ἐκείνους πού ἐπιθυμοῦσαν νά γίνουν ἐργάτες τοῦ θείου λόγου καί λειτουργοί τῆς Ἐκκλησίας μας.

Εἶναι γνωστόν ἐπίσης καί ἀπό τήν Λειτουργία μας, ὅτι ὑπῆρχε παλιότερα στήν Ἐκκλησία ἐκτός ἀπό τούς πιστούς καί ἡ τάξη τῶν κατηχουμένων, ἐκείνων δηλαδή πού διδάσκονταν, κατηχοῦνταν στήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιά νά γίνουν ἄξιοι νά βαπτιστοῦν καί νά εἰσέλθουν στήν τάξη τῶν πιστῶν. Σ’ αὐτούς, ὅπως εἶναι γνωστό ἐπιτρεπόταν νά παρακολουθοῦν τήν θεία Λειτουργία ἀπό τόν πρόναο ἤ τόν νάρθηκα μέχρι τῆς ἀναγνώσεως τῶν θείων Γραφῶν καί μετά τό κήρυγμα ἦταν ὑποχρεωμένοι νά ἀποχωρήσουν ἀπό τόν Ναό. Μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου καί μέ τήν γενική ἐπικράτηση τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐπικράτησε καί ὁ θεσμός τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ δηλαδή ἡ συνήθεια νά βαπτίζουν οἱ χριστιανοί τά παιδιά τους ὅταν ἦταν νήπια καί ὁ Ἀνάδοχος ὁ ὁποῖος ἄλλοτε μποροῦσε νά εἶναι ἁπλῶς ὁ ἐγγυητής γιά τήν τήρηση τῆς πίστεως ἀπό τόν ἐνήλικα βαπτισμένο, ἀνέλαβε τώρα τήν ὑποχρέωση καί νά φροντίζει μαζί μέ τούς γονεῖς βέβαια γιά τήν κατήχηση τοῦ μικροῦ νεοφώτιστου, ὅταν θά ἔφθανε στήν κατάλληλη ἡλικία. Ἀλλά εἶναι φανερό ὅτι αὐτή ἡ κατήχηση θά ἔπρεπε νά γίνεται ἀπό τά κατάλληλα ὄργανα τῆς Ἐκκλησίας μέ τήν εὐθύνη αὐτῆς καί ὑπό τήν παρακολούθησή της.

Στήν ἐποχή τῆς Τουρκοκρατίας ἐδῶ στήν Ἑλλάδα τό περίφημο Κρυφό Σχολειό τῶν σκλαβομένων Ἑλλήνων δέν εἶναι παρά ἡ συνέχεια τῆς πνευματικῆς αὐτῆς φροντίδος τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τά ἀνήλικα μέλη της, ἡ φροντίδα αὐτή δέ ἕνεκα τῶν περιστάσεων ἔλαβε γενικώτερη μορφή καί συμπεριέλαβε στό ἔργο της καί τήν διδασκαλία τῶν στοιχειωδῶν Ἑλληνικῶν Γραμμάτων μαζί μέ τήν συντήρηση τοῦ ἐθνικοῦ φρονήματος. Διότι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν θεώρησε ὅτι εἶναι ξένη πρός τόν ἐθνικό χαρακτῆρα καί τίς γενικώτερες ἀνάγκες τῶν λαῶν, πού ἔχει στούς κόλπους της, ὅσο καί ἄν αὐτό δέν μπόρεσαν μερικοί ξένοι νά τό ἀντιληφθοῦν ἀκόμη. Μετά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἑλλάδος καί τήν συγκρότηση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, ἀνέλαβε πλέον καί τό ἴδιο τό Κράτος νά βοηθήσει τήν Ἐκκλησία στό ἔργο τῆς Χριστιανικῆς διδασκαλίας τῶν παιδιῶν καί γιά τό λόγο αὐτό στό πρόγραμμα τῶν μαθημάτων τῶν Σχολείων συμπεριέλαβε καί τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν.  Καί αὐτό ἦταν ἐπιβεβλημένο γιά δύο λόγους: α) Διότι ἡ θρησκευτική γνώση ἀποτελεῖ πρωταρχικό στοιχεῖο τοῦ σύγχρονου πολιτισμοῦ καί στόν ὁποῖο ἔχει ὑποχρέωση νά εἰσαγάγει τόν νεαρό πολίτη τό Σχολεῖο καί β) διότι τό Ἑλληνικό Κράτος τοῦ ὁποίου τό Σύνταγμα ἀρχίζει μέ τό «Εἰς τό Ὄνομα τῆς Ἁγίας καί Ὁμοουσίου καί Ζωοποιοῦ καί Ἀδιαιρέτου Τριάδος» ἀπό τῆς πρώτης συστάσεώς του καθόρισε ὡς ἐπίσημη θρησκεία του τήν Χριστιανική ὅπως τήν διδάσκει καί τήν ἑρμηνεύει ὁ ὀρθόδοξος Ἀνατολική Ἐκκλησία μας.

Αὐτή ὅμως ἡ φροντίδα τοῦ Κράτους γιά τήν θρησκευτική διδασκαλία τῶν νεαρῶν πολιτῶν του δέν μπορεῖ νά στερήσει τήν Ἐκκλησία ἀπό τό δικαίωμα νά θελήσει καί νά ἐπιδιώξει νά ἀνταποκριθεῖ στό χρέος πού ἔχει νά μεριμνᾶ γιά τήν χριστιανική διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν πού εἶναι τά ἀρνία τοῦ Χριστοῦ ὅπως τά ὀνόμασε ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος καί τά ὁποῖα ἔχει ἐντολή νά ποιμαίνει, ὅπως καί τά πρόβατά του τούς ἐνηλίκους Χριστιανούς.