Ἡ πνευματικότητα

τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς

τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ

 

                                                                                                     

Οἱ ἄξονες τῆς πνευματικῆς ζωῆς τῶν πιστῶν κατά τήν περίοδο τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς εἶναι:

α΄. Ἡ προσευχή

Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός προσευχόταν καί ἐδίδαξε τούς μαθητές Του πῶς νά προσεύχονται.

Ἡ Ἐκκλησία μας ὀργάνωσε μέ τίς Ἱερές Ἀκολουθίες τόν κανόνα τῆς προσευχῆς τῶν πιστῶν. Κέντρο τῆς προσευχῆς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ θεία Λειτουργία πού θεωρεῖται ὡς κατ’ ἐξοχήν προσευχή τῆς Ἐκκλησίας.

Ἐκτός ὅμως ἀπό τήν κοινή προσευχή πού γίνεται συλλογικά ἀπό ὅλους τούς πιστούς ὁ κάθε πιστός προσεύχεται ἀτομικά καί κατά μόνας εἰσερχόμενος στό ταμιεῖο τῆς ψυχῆς του.    

 

β΄. Νηστεία καί ἄσκηση γιά τήν νέκρωση τῶν παθῶν

Τήν περίοδο τῆς νηστείας διεξάγεται ὁ ἀγῶνας γιά τήν νέκρωση τῶν παθῶν κατά τήν ἀποστολική προτροπή:

«Νεκρώσατε τά μέλη ὑμῶν τά ἐπί τῆς γῆς» (Πρός Κολασσαεῖς γ΄, 5)

Ὁ ἅγιος Πατέρας μας Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος διακρίνει διάφορα εἴδη νεκρώσεως, τήν νέκρωση τοῦ σώματος, τήν νέκρωση τῆς ψυχῆς, τήν νέκρωση ἀπό τό μυστήριο τοῦ βαπτίσματος, τήν νέκρωση τῶν παθῶν.

 

γ΄. Συγχωρητικότητα, μακροθυμία καί ἀνοχή πρός ὅλους

Ὁ Κύριος ἐδίδαξε ὅταν προσευχόμαστε νά ζητᾶμε ἀπό τό Θεό νά μᾶς συγχωρέσει, ὅπως καί ἐμεῖς συγχωροῦμε ὅσους μᾶς ἔβλαψαν μέ κάθε τρόπο.

Διευκρίνησε ἐπίσης ὅτι ἐάν δέν συγχωρήσουμε  τούς ἀδελφούς μας δέν θά συγχωρηθοῦμε ἀπό τόν Θεό καί προέτρεψε τούς μαθητές Του νά δείχνουν εὐσπλαγχνία καί ἀγάπη πρός ὅλους ἀκόμη καί πρός τούς ἐχθρούς τους.

 

δ΄ Ἐλεημοσύνη καί φιλανθρωπία

Ἕνας τέταρτος πόλος γύρω ἀπό τόν ὁποῖο ἐξελίσσεται ἡ πνευματική ζωή τήν περίοδο τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς εἶναι ἡ ἐλεημοσύνη καί φιλανθρωπία.

Στούς λόγους τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας καί στούς ὕμνους τῆς περιόδου συνδυάζεται ἡ νηστεία, ἡ λιτότητα τοῦ βίου μέ τήν φιλανθρωπία. Μέ τήν ἑκούσια ἀποχή τῶν τροφῶν καί τόν περιορισμό τῶν δαπανῶν ὁ πιστός ἐξοικονομεῖ χρήματα καί ἀγαθά γιά τούς πτωχούς.

Ἔτσι ἡ περίοδος τῆς νηστείας τῆς προσευχῆς καί τῆς καταλλαγῆς ἀναδεικνύεται καί περίοδος φιλανθρωπίας καί ἐλεημοσύνης:

 

ε΄ Καιρός τῆς μετανοίας

Ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νά ἐργασθοῦμε μέ τήν μετάνοια, νά καλλιεργήσουμε τήν ψυχή μας, γιά νά παραχθοῦν οἱ εὐλογημένοι καρποί πού εἶναι οἱ ἀρετές.

Ἡ μετάνοια εἶναι ἡ ἀρχή, ἀλλά καί ἡ ἀτμόσφαιρα μέσα στήν ὁποία βιώνεται μία ἀληθινή χριστιανική ζωή. Μέ τήν μετάνοια προσεγγίζουμε τόν Θεό. Παραδεχόμαστε, ὅτι ἔχουμε ἀποξενωθεῖ ἀπό τήν κοινωνία μαζί Του ἀπό τήν ἀληθινή ζωή, ὅπως τήν δημιούργησε καί μᾶς τήν ἔδωσε Ἐκεῖνος, ὅτι ἔχουμε χάσει τήν πνευματική ὀμορφιά τῆς ψυχῆς μας, ὅτι ἔχει ἀνέλπιστα καταστραφεῖ κάτι πολύτιμο καί ἁγνό καί ὄμορφο στήν δομή τῆς ὕπαρξής μας. Μετάνοια εἶναι μία βαθειά ἐπιθυμία ἐπιστροφῆς, ἐπιθυμία νά διορθώσουμε τήν πορεία τῆς ζωῆς μας, τίς ἀποφάσεις μας, τήν συμπεριφορά μας, ἐπιθυμία νά ἀποκτήσουμε τά θαυμάσια πλούτη πού μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός, δηλαδή τήν ζωή καί τήν δυνατότητα νά τήν χαίρομαστε, νά τήν ὀμορφαίνουμε δίνοντάς της νόημα μέ τήν πίστη, τήν ἀγάπη καί τήν γνώση. Ἐλάβαμε τήν εἰρήνη καί τήν χαρά, τήν τιμή νά εἶμαστε «τέκνα Θεοῦ». Καί ὅλα αὐτά τά χάσαμε, τά χάνουμε καθημερινά ζώντας μακριά ἀπό τό ὄμορφο σπίτι τοῦ Θεοῦ Πατέρα μας.

Ἡ Ἐκκλησία ὅμως μᾶς ὑπενθυμίζει αὐτά πού ἔχουμε χάσει, αὐτά πού ἔχουμε ἐγκαταλείψει, ὅτι μέ τίς αἰσχρές ἁμαρτίες λερώσαμε τήν ψυχή μας ὅτι δαπανήσαμε τόν χρόνο τῆς ζωῆς μας μέ τήν ραθυμία τῆς ψυχῆς μας.

Ὁ ἅγιος Πατέρας μας Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στούς ἐννέα λόγους του «Περί μετανοίας» μᾶς ὑποδεικνύει τίς ὁδούς τῆς μετανοίας δηλαδή τούς τρόπους πού  βιώνεται ἡ μετάνοια ἀπό τόν πιστό