«Ἔρημον, τήν μεγάλην καί φοβεράν»
Δημοσιεύθηκε 11.01.2024
Ἡ ἔρημος εἶναι μιά γῆ πού δέν τήν εὐλόγησε ὁ Θεός. Τό νερό ἐκεῖ εἶναι σπάνιο, ὅπως στήν γῆ πρίν βρέξει (Γενέσεως β΄ 4-5). Ἡ βλάστηση εἶναι ἐλάχιστη καί ἡ διαβίωση ἀδύνατη (Ἠσαΐου στ΄ 1). Ἡ ἐρήμωση ἐπιβάλλεται ὡς τιμωρία γιά τίς ἁμαρτίες τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ γιά νά ὁδηγηθεῖ στήν μετάνοια (Ἰεζεκιήλ στ΄ 14).
Ὁ Θεός θέλησε νά περάσει ὁ λαός Του ἀπ’ αὐτή τήν «ἔρημον τήν μεγάλην καί φοβεράν» (Δευτερονομίου α΄ 19) γιά νά φθάσει στήν γῆ ὅπου ρέει μέλι καί γάλα. Τό γεγονός αὐτό θά μεταβάλλει τόν χαρακτῆρα τῆς ἐρήμου. Ἐνῶ διατηρεῖ ὅλα τά χαρακτηριστικά πού προαναφέρθηκαν, ἑνός ἀπομωνομένου τόπου, ἀποκτᾶ πνευματική διάσταση. Σημαίνει μιά ἐποχή τῆς ἱερῆς ἱστορίας ὅπου γεννήθηκε ὁ λαός τοῦ Θεοῦ. Αὐτό οὐσιαστικά εἶναι τό νόημα τῆς ἐρήμου.
Ἔρημος δέν σημαίνει φυγή καί ἀπομόνωση ἀπό τόν πολιτισμό καί τήν κοινωνία, ἀλλά ἀπαραίτητο πέρασμα ἀπό τήν ἐποχή τῆς δουλείας στήν ζωή τῆς ἐλευθερίας ἐν Χριστῷ. Ὅπως ὁ Ἰσραηλιτικός λαός ὅταν ἔφυγε ἀπό τήν Αἴγυπτο ἔπρεπε νά περιπλανηθεῖ στήν ἔρημο καί νά ἀντιμετωπίσει τούς πειρασμούς γιά νά ἀποβάλει τίς συνήθειες τῆς ζωῆς τῆς δουλείας καί νά καθαρθεῖ γιά νά γνωρίσει τόν ἀληθινό Θεό, ἔτσι κάθε πιστός ἀναχωρεῖ ἀπό τόν κόσμο καί μεταβαίνει στήν ἔρημο γιά νά πειρασθεῖ καί νά δοκιμασθεῖ, νά γνωρίσει τόν Θεό καί νά ἑνωθεῖ μαζί Του.
α΄ Ἡ Θεία οἰκονομία
Ἡ ἔρημος ἐπελέγη ἀπό τόν Θεό ὄχι ἐπειδή ἦταν ὁ συντομώτερος δρόμος ἀλλά γιατί ἤθελε νά εἶναι ὁ ἴδιος ὁδηγός τοῦ λαοῦ. Στήν ἔρημο οἱ Ἑβραῖοι θά λατρεύσουν τόν Θεό. Ἐκεῖ θά δεχθοῦν τόν Νόμο καί θά συνάψουν τήν Διαθήκη ἡ ὁποία μετατρέπει τούς περιπλανώμενους σέ λαό τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός θέλησε νά γεννηθεῖ ὁ λαός Του στήν ἔρημο. Τοῦ ὑποσχέθηκε ὡστόσο μιά Γῆ. Ἔτσι ἡ παραμονή του στήν ἔρημο μεταβάλλεται σέ προνομιακή ἐποχή, ἄν καί εἶναι πρόσκαιρη.
Ἡ ἀπιστία τοῦ λαοῦ
Ὁ δρόμος πρός τήν γῆ τῆς ἐπαγγελίας δέν εἶχε καμμιά ὁμοιότητα μέ τήν εὔφορη γῆ τῆς Αἰγύπτου ὅπου δέν ἔλειπαν οὔτε οἱ τροφές οὔτε ἡ ἀσφάλεια. Ἦταν δρόμος τῆς καθαρᾶς πίστεως σ’ Αὐτόν πού ὁδηγοῦσε τόν λαό Του. Ἀλλά ἀπό τά πρῶτα βήματα κιόλας οἱ Ἑβραῖοι δυσανασχετοῦσαν γιά τίς προθέσεις τοῦ Κυρίου. Διαμαρτύρονται συνεχῶς ὅτι δέν ἔχουν ἀσφάλεια (πορεύονται ἀνάμεσα σέ ἐχθρούς), τούς λείπουν οἱ τροφές καί τό νερό. Τό γογγυσμό αὐτό ἀναφέρουν στήν Ἔξοδου ιδ΄11, ιστ΄ 2 ἑξ, ιζ΄ 2 ἑξ., Ἀριθμῶν ιδ΄ 2 ἑξ., ιστ΄ 13 ἑξ., κ΄ 4 ἑξ., κα΄ 5 ἑξ).
Ὁ λόγος τοῦ γογγυσμοῦ εἶναι προφανής καί σαφής: Λυποῦνται πού ἔχασαν τήν συνηθισμένη ζωή πού ὅσο καί κουραστική κι ἄν ἦταν στήν Αἴγυπτο τήν προτιμοῦσαν ἀπ’ αὐτή τήν παράδοξη ζωή πού στηρίζεται μόνο στήν καθοδήγηση καί τήν φροντίδα τοῦ Θεοῦ.
Προτιμοῦν μιά ζωή δούλου παρά μιά ζωή ὑπό ἀπειλή θανάτου. Καλύτερα τό ψωμί καί τό κρέας τῆς Αἰγύπτου ἀπό τό ἄνοστο μάννα. Ἡ ἔρημος ἀποκαλύπτει ἔτσι τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου πού εἶναι ἀνίκανος νά θριαμβεύσει πάνω στήν δοκιμασία στήν ὁποία βρέθηκε.
Ὁ θρίαμβος τῆς θείας εὐσπλαγχνίας.
Ἀλλά ἄν ὁ Θεός ἐπιτρέπει νά χαθοῦν στήν ἔρημο ὅσοι σκληρύνθηκαν στήν ἀπιστία τους καί στήν ἔλλειψη ἐμπιστοσύνης δέν παραιτεῖται γι’ αὐτό ἀπό τό σχέδιό Του καί δείχνει τήν εὐσπλαγχνία Του.
Στό λαό πού γογγύζει δίνει μέ θαυματουργό τρόπο τροφή καί νερό. Ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ θά φανερωθεῖ ἰδίως ὅταν ἕνας ἀληθινός λαός θά μπεῖ στήν γῆ τῆς ἐπαγγελίας.
Ὁ τελικός αὐτός θρίαμβος ἐπιτρέπει νά θεωρηθεῖ ἡ ἔρημος ὄχι τόσο ὡς ἐποχή τῆς ἀπιστίας τοῦ λαοῦ ἀλλά μᾶλλον ὡς ἡ ἐποχή τῆς σπλαγχικῆς πιστότητος πού προειδοποιεῖ τούς ἀτίθασους καί πραγματοποιεῖ τό σχέδιό Του.
Ἡ φυγή στήν ἔρημο δέν ἔχει τήν ἔννοια τῆς ἀπομονώσεως, ἀλλά ὁ Θεός καλεῖ τόν λαό Του ὄχι νά ζήσει στήν ἔρημο, ἀλλά νά διασχίσει τήν ἔρημο γιά νά ζήσει στήν γῆ τῆς ἐπαγγελίας.
Ὁ Χριστός, ἡ ἔρημός μας.
Ὁ Κύριος στήν διάρκεια τῆς δημοσίας ζωῆς Του χρησιμοποίησε τήν ἔρημο πού τόν προφύλαγε ἀπό τά πλήθη καί ἦταν κατάλληλη γιά τήν μοναχική προσευχή Του. Ὁ Ἰησοῦς παρουσιάζεται στούς μαθητές Του ὡς Ἐκεῖνος πού ἐκπληρώνει στό πρόσωπό Του τίς θαυμαστές δωρεές τοῦ παρελθόντος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Μπορεῖ νά πεῖ κανείς ὅτι κατά κάποιο τρόπο ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἔρημός μας. Στό πρόσωπό Του ὑπερενικήσαμε τήν δοκιμασία. Ἔχουμε τήν τέλεια κοινωνία μέ τόν Θεό. Ἡ προτύπωση ἐκπληρώθηκε. Σέ κάθε περίπτωση ζοῦμε μυστηριακά τήν ἔρημο. Ὁ τύπος τῆς ἐρήμου παραμένει ἀκόμη ἀπαραίτητος γιά νά καταλάβουμε τήν φύση τῆς χριστιανικῆς μοναχικῆς ζωῆς. Αὐτή ἡ ζωή βρίσκεται σέ δοκιμασία ἀφοῦ δέν εἰσήλθαμε στήν ἀνάπαυση τοῦ Θεοῦ (Ἑβραίους δ΄ 9)
Γι’αὐτό ἄς θαυμάσουμε τά γεγονότα τοῦ παρελθόντος ἄς βιώσουμε κυρίως τό μυστήριο τῆς οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ ὥστε νά μή σκληραίνουμε τίς καρδιές μας γιά νά ὑπερνικήσουμε τούς πειρασμούς.
Ἡ ζωή πού ζοῦμε μᾶς βεβαιώνει γιά τό τελικό θρίαμβο γιατί εἴμαστε «μέτοχοι» τοῦ Χριστοῦ «Γιατί τότε μόνο θά μετέχουμε στό μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ, ὅταν διατηρήσουμε ὥς τό τέλος σταθερή τήν ἐμπιστοσύνη πού δείξαμε ἀρχικά στό Χριστό» (Ἑβραίους γ΄ 14) πού παρέμεινε πιστός στήν διάρκεια τῆς δοκιμασίας Του.
