Ζωή ἐν πνεύματι ἤ ἐν σαρκί
(ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ-20 Ἰουνίου 2016)
τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
«εἰ ζῶμεν Πνεύματι,
Πνεύματι καὶ στοιχῶμεν»
(Πρός Γαλάτας ε΄, 26)
Ὅλοι οἱ πιστοί γνωρίζουμε πώς τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι τό τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, πώς κατά τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς ἀπεστάλη ἀπό τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, ἐπάνω στούς Μαθητές Του καί Ἀποστόλους καί στήν συνέχεια Τό λαμβάνουν οἱ πιστοί ὅταν βαπτίζονται στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος μέ τό Μυστήριο τοῦ Χρίσματος.
Ὅλοι οἱ πιστοί γνωρίζουν καί ἀπαγγέλλουν τήν προσευχή στό Ἅγιο Πνεῦμα
«Βασιλεῦ Οὐράνιε, Παράκλητε, τὸ Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρών, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν καὶ ζωῆς χορηγός, ἐλθὲ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν, καὶ καθάρισον ἡμᾶς ἀπὸ πάσης κηλίδος, καὶ σῶσον, Ἀγαθέ, τὰς ψυχὰς ἡμῶν».
Ἡ ἑορτή τῆς Πεντηκοστῆς καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι μία εὐκαιρία γιά νά ἐμβαθύνουμε σύντομα στήν βιωματική σημασία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Κάθε πιστός πρέπει νά ξέρει τίς θεμελιώδεις διδασκαλίες τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τόν ἄνθρωπο σέ σχέση μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα.
α΄. Τό Ἅγιο Πνεῦμα καθοδηγεῖ τόν ἄνθρωπο γιά νά ἀναδειχθεῖ ὡς εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, νά πραγματοποιήσει «τό κατ’ εἰκόνα»[1].
Ὁ ἄνθρωπος, διδάσκει, ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι σωστός ἄνθρωπος, εἰκόνα τοῦ Πλάστη του καί Δημιουργοῦ του, εἰκόνα ἀληθινή τοῦ Χριστοῦ, ὅταν δέν ἔχει μέσα του τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ τό Ἅγιο Πνεῦμα.
Χωρίς τό Ἅγιο Πνεῦμα ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἔχει πολλές φορές ἀναπτυγμένα χαρακτηριστικά καί προσόντα, ταλέντα στήν ἐπιστήμη, στήν τέχνη, στήν φιλοσοφία, ἀλλά δέν εἶναι εἰκόνα Θεοῦ. Εἶναι μέν ζωντανή ὕπαρξη ἀλλά ὄχι ζῶσα εἰκόνα τοῦ Θεοῦ.
* * * * *
β΄. Τό Ἅγιο Πνεῦμα προσανατολίζει τόν ἄνθρωπο πρός τόν Θεό.
Τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα στόν ἄνθρωπο σημαίνει μία σχέση καί ἀναφορά, οὐσιαστικό προσανατολισμό καί ὁλοκληρωτική ἐξάρτηση ἀπό τόν Θεό.
Κατά τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἔτσι πλασμένος ὥστε νά ζεῖ πάντοτε «ἐν ἀναφορᾷ» πρός κάτι ἔξω ἀπό τόν ἑαυτό του. Μέ τήν ἀγάπη ὁ ἄνθρωπος ἐξέρχεται ἀπό τόν ἑαυτό του καί συνομιλεῖ μέ τόν ἄλλο ἄνθρωπο πού εἶναι ὁμότιμος καί ὁμοούσιός του.
Πρωτίστως ἀναφέρεται στόν Δημιουργό Θεό καί Πατέρα Του. Μερικοί πού ἀπορρίπτουν ἤ ἀγνοοῦν τόν ἀληθινό καί ζωντανό προσωπικό Θεό ἀναφέρονται κατ’ ἀνάγκη σέ ἕνα ὁποιοδήποτε θλιβερό καί τρισάθλιο ὑποκατάστατο τοῦ Θεοῦ[2].
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει σωστή ἀναφορά στήν πραγματικότητα, στήν ἀλήθεια, πού εἶναι ὁ Θεός τότε ἡ ὕπαρξή του ἀναφέρεται στίς ἀντίθεες δυνάμεις πού τόν αἰχμαλωτίζουν καί τόν βασανίζουν.
Τό Ἅγιο Πνεῦμα καθοδηγεῖ, κατά τήν διαβεβαίωση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ, τόν ἄνθρωπο «εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν»[3] νά μή περιπατήσει «ἐν τῇ σκοτίᾳ»[4] καί δέν γνωρίζει πρός ποῖον κατευθύνεται.
* * * * *
γ΄. Καθαίρει - Φωτίζει – Θεώνει τόν ἄνθρωπο.
Τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα στόν ἄνθρωπο ἐνεργεῖ ὡς δύναμη καθαρτική καί φωτιστική καί δρᾶ ἁγιαστικά πού τόν καθοδηγεῖ, τόν ὠθεῖ στόν ἀληθινό προορισμό του, νά γίνει ἕνας Ἰησοῦς Χριστός νά φθάσει, στήν τελειότητα τοῦ χαρακτήρα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ σύμφωνα μέ τό «θά φτάσουμε στήν τελειότητα πού μέτρο της εἶναι ὁ Χριστός»[5].
* * * * *
δ΄. Ζωή ἐν πνεύματι καί ζωή ἐν σαρκί.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς βοηθεῖ νά ἀντιληφθοῦμε τήν ἀληθινή κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου τήν ὁποία ἀποκαλεῖ «ζωή ἐν Πνεύματι» σέ ἀντίθεση μέ τήν ζωή «ἐν σαρκί».
Τά χαρακτηριστικά τῆς πρώτης προσδιορίζονται ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο. «Ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη, ἡ μακροθυμία, ἡ καλοσύνη, ἡ ἀγαθότητα, ἡ πίστη, ἡ πραότητα, ἡ ἐγκράτεια»[6].
Αὐτά εἶναι τά χαρακτηριστικά τοῦ ἀληθινοῦ ἀνθρώπου πού ἡ ζωή του παράγει αὐτούς τούς ἀγαθούς καρπούς, ὄχι σάν συνέπεια τῆς ἐξωτερικῆς ἐπιβολῆς κάποιου νόμου, ἀλλά σάν τό καρποφόρο δένδρο, πού εἶναι ριζομένο στό κατάλληλο χῶμα, ἀναπνέει στό κατάλληλο κλῖμα πού τοῦ ταιριάζει, ὥστε νά μή παράγει τίποτε ἄλλο παρά καλούς καρπούς «Τίποτε ἀπό αὐτά δέν καταδικάζει ὁ νόμος»[7].
Ἰδού καί τά χαρακτηριστικά τῆς δεύτερης κατάστασης, τῆς ζωῆς «ἐν σαρκί»:
«Ἡ μοιχεία, ἡ πορνεία, ἡ ἠθική ἀκαθαρσία, ἡ αἰσχρότητα, ἡ εἰδωλολατρία, ἡ μαγεία, οἱ ἔχθρες, οἱ φιλονικεῖες, οἱ ζήλιες, οἱ θυμοί, οἱ διαπληκτισμοί, οἱ διχόνοιες, τά σχίσματα, οἱ φθόνοι, οἱ φόνοι, οἱ μέθες, οἱ ἀσωτίες καί τά παρόμοια»[8].
Τό πρῶτο εἶδος ζωῆς ὀνομάζεται ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο «πνευματικός ἄνθρωπος» καί τό δεύτερο εἶδος «σαρκικός ἤ ψυχικός ἄνθρωπος».
Ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τήν ὑλικότητά του καί τήν φθαρτότητά του ὅταν ἑνώνεται μέ τόν Θεό καί ἀποκτᾶ τά ἰδιώματα τοῦ Θεοῦ, ὅπως τά περιέγραψε ὁ Κύριος στούς Μακαρισμούς[9].
Αὐτή εἶναι ἡ καινή ζωή πού ἀνέτειλε γιά τούς ἀνθρώπους μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἄλλως ὁ ἄνθρωπος θά παραμείνει γήϊνος, φθαρτός, «γῆ καί σποδός»[10].
* * * * *
ε΄. Ἑνότητα τοῦ πιστοῦ μέ τόν Θεό καί τούς συνανθρώπους του
Τό Ἅγιο Πνεῦμα πραγματοποιεῖ τήν ἀληθινή κοινωνία ἀφ’ ἑνός τῶν ἀνθρώπων μεταξύ τους μέ τήν ἀγάπη καί τίς ἄλλες ἀρετές καί ἀφ’ ἑτέρου τήν ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων μέ τόν Θεό μέ τήν πίστη καί τήν συμμετοχή στά ἅγια Μυστήρια γιά τήν ὁποία προσευχήθηκε ὁ Κύριος «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν»[11].
Ἡ ἑνότητα πού δέν στηρίζεται στό Ἅγιο Πνεῦμα εὔκολα διασπᾶται ἀπό ἐγωϊσμούς καί ἄλλες μάταιες ἐπιδιώξεις. Γι’ αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος διδάσκει στούς πιστούς νά «τηροῦν τήν ἑνότητα τοῦ πνεύματος»[12].
Σ’ ὅποιον ἀναπαύεται τό Πνεῦμα τό Ἅγιο θά τοῦ δίνει: «Πάνω του θ’ ἀναπαύεται τό Πνεῦμα τοῦ Κυρίου τόν πνεῦμα αὐτό πού θά τοῦ δίνει σοφία καί σύνεση, τήν ἱκανότητα ν’ ἀποφασίζει τή δύναμη νά ἐκτελεῖ, τή γνώση τοῦ Κυρίου, τό σεβασμό στόν Κύριο. Ἡ πιό μεγάλη του εὐχαρίστηση θα’ ναι νά σέβεται τόν Κύριο. Τίποτα δέ θά κρίνει ἀπ’ τά φαινόμενα οὔτε θ’ ἀποφασίζει ἀπ’ τά λεγόμενα. Ἀλλά θά κρίνει μέ δικαιοσύνη τούς φτωχούς καί θά ὑπερασπίζεται μ’ εὐθύτητα τούς ταπεινούς τῆς χώρας. Χάρη στίς αὐστηρές του ἐντολές στή χώρα θά κρατᾶ τήν τάξη καί μέ τήν κρίση του θά θανατώνονται οἱ ἀσεβεῖς. Ἡ δικαιοσύνη κι ἡ πιστότητα θα’ ναι γι’ αὐτόν σάν τό ζωνάρι πού τυλίγει τή μέση του»[13].
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1] Γενέσεως α΄, 26, 27
[2] Πρός Ρωμαίους α΄, 18-23.
[3] Ἰωάννου ιστ΄, 13.
[4] Ἰωάννου ιβ΄, 35.
[5] «Εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» Πρός Ἐφεσίους δ΄, 13.
[6] «Ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος εἶναι ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πρᾳότης, ἐγκράτεια» Πρός Γαλάτας ε΄, 22.
[7] «Κατά τῶν τοιούτων οὐκ ἔστι νόμος» Πρός Γαλάτας ε΄, 23.
[8] «Μοιχεία, πορνεία, ἀκαθαρσία, ἀσέλγεια, εἰδωλολατρία, φαρμακεία, ἔχθραι, ἔρεις, ζῆλοι, θυμοί, ἐριθεῖαι, διχοστασίαι, αἱρέσεις, φθόνοι, φόνοι, μέθαι, κῶμοι καὶ τὰ ὅμοια τούτοις » Πρός Γαλάτας ε΄, 19-20.
[9] Ματθαίου ε΄, 3-11.
[10] Γενέσεως ιη΄, 27.
[11]Ἰωάννου ιζ΄, 21.
[12] Πρός Ἐφεσίους δ΄, 3.
[13] «Πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας· ἐμπλήσει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ. οὐ κατὰ τὴν δόξαν κρινεῖ οὐδὲ κατὰ τὴν λαλιὰν ἐλέγξει, ἀλλὰ κρινεῖ ταπεινῷ κρίσιν καὶ ἐλέγξει τοὺς ταπεινοὺς τῆς γῆς· καὶ πατάξει γῆν τῷ λόγῳ τοῦ στόματος αὐτοῦ καὶ ἐν πνεύματι διὰ χειλέων ἀνελεῖ ἀσεβῆ· καὶ ἔσται δικαιοσύνῃ ἐζωσμένος τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ καὶ ἀληθείᾳ εἰλημένος τὰς πλευράς» Ἡσαΐου ια΄, 2-5.
