Τῇ 26ῃ Ἰουλίου μνήμη τῆς ἁγίας ἐνδόξου καὶ πανευφήμου
ὁσιομάρτυρος τοῦ Χριστοῦ Παρασκευῆς τῆς ἀθληφόρου.
- 1. Γέννηση καί ἀνατροφή
Ἡ ἁγία Παρασκευὴ ἐγεννήθη (τῷ 117-138 μ. Κ.) ἐν Ῥώμῃ ἐπὶ τοῦ αὐτοκράτορος ᾿Αντωνίνου τοῦ εὐσεβοῦς λεγομένου, γνωστοῦ καὶ ὑπὸ τὸ ὄνομα τοῦ Τίτου Αὐρηλίου. Διεδέχθη βέ, ὡς γνωστόν, ὁ ᾿Αντωνῖνος τὸν ᾿Αδριανὸν κατὰ τὸ ἔτος 138 μ. Χ. Ὁ πατήρ της ὠνομάζετο ᾿Αγάθων, ἡ δὲ μήτηρ της Πολιτεία, καὶ ἦσαν ἀμφότεροι εὐσεβεῖς καὶ δίκαιοι, φυλάττοντες ἐπιμελῶς ὅλα τὰ καθήκοντα τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεὸν καὶ τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον. Εἶχον δὲ διὰ τοῦτο τὴν ἀνωτέραν καὶ ἁγνοτέραν ἀπὸ ὅλας τὰς χαράς, ἐκείνην, τὴν ὁποίαν δίδει ἡ ἄμεμπτος καὶ νηφαλία συνείδησις.
Τῆς εὐσεβοῦς καὶ ἁρμονικῆς συζυγίας των καρπὸς ὑπῆρξεν ἕν καὶ μόνον τέκνον, ἡ ἁγία Παρασκευή. Ἦλθε δὲ εἰς τὰς ἀγκάλας των τόσῳ μᾶλλον περιπόθητος, καθόσον ἐπὶ ἀρκετὸν καιρὸν εἶχον μείνει ἄτεκνοι καὶ πολλάκις παρεκάλεσαν θερμῶς τὸν Κύριον νὰ τοῖς χαρίσῃ βλαστὸν τοῦ γάμου των, ὑποσχόμενοι ὅτι πᾶσαν θὰ κατέβαλλον προσπάθειαν πρὸς εὐσεβῆ διάπλασιν αὐτοῦ.
Καὶ πράγματι. Ἡ ὑπόσχεσις ἐξεπληρώθη, μετὰ πάσης ἀκριβείας. Ἡ θυγάτηρ τψν, περίλαμπρος εἰς τὴν ὡραιότητα καὶ πεπροικισμένη μὲ μεγάλην εὐφυΐαν, ἀνετράφη εἰς τὰ διδάγματα τῆς εὐσεβείας. Ἦτο δὲ τόσος ὁ ζῆλος της, ὥστε ὄχι μόνον ἠγρύπνει, διὰ νὰ μελετᾷ τὰ θεῖα, ἀλλὰ καὶ ἐπωφελεῖτο πάσης συναναστροφῆς διὰ νὰ συζητῇ περὶ θρῃσκευτικῶν ἀντικειμένων καὶ ἐνισχύῃ τὴν πίστιν τῶν ἀσθενεστέρων γυναικῶν καὶ παρθένων.
- 2. Φιλανθρωπία καί ἱεραποστολή
Εἰς τὸ εἰκοστὸν τῆς ἡλικίας της ἔτος ἀπέθαωον οἱ γονεῖς αὐτῆς. Καὶ προηγουμένως δὲ καὶ τότε οἱ μνηστῆρες δὲν ἔλειψαν, ἀλλ᾽ ἐκείνη δὲν ἔστερξε κανένα διαφλεγομένη ὑπὸ ἁγιωτέρων ἀκόμη πόθων. ᾿Επώλησε λοιπὸν τὰ ὑπάρχοντά της, τὰ διεμοίρασεν εἰς τοὺς πτωχούς, πᾶν δὲ ὅ,τι ἀπέμεινεν εἰς αὐτὴν τὸ κατέθηκεν εἰς κοινὸν ταμιεῖον εὐσεβῶν παρθένων, αἱ ὁποῖαι ἔζων ὁμοῦ ἀφιερωμέναι εἰς τὰ ἔργα τοῦ ἐλέους καὶ εἰς τὴν διάδοσιν τοῦ Εὐαγγελίου πρὸς Ἰουδαίους καὶ εἰδωλολάτριδας, παρὰ ταῖς ὁποίας μετέβαινον ὑπὸ διαφόρους ἀφορμάς. ᾿Αλλ᾽ ἡ Παρασκευὴ δὲν ἠρκεῖτο εἰς ταύτην μόνον τὴν ἐργασίαν ὡπλισμένη μὲ φλογερώτερον ζῆλον, μετά τινα ἔτη ἀπεφάσισε νὰ κηρύξῃ τὸ Εὐαγγέλιον δημοσίᾳ, ἄνευ τῆς παραμικρᾶς προφυλάξεως ἀπὸ τῆς ὁργῆς καὶ τῆς ἐκδικήσεως τῶν εἰδωλολατρῶν. Πρὸς τοῦτο, ἀναχωρήσασα ἀπὸ τὴν Ῥώμην, περιήρχετο διαφόρους πόλεις καὶ χωρία κηρύττουσα τὸν Χριστὸν καὶ ἐργαζομένη πρὸς ἐξάπλωσιν τῆς πίστεώς του.
᾿Ηδυνήθη τοιουτοτρόπως νὰ φωτίσῃ καὶ νὰ ἑλκύσῃ πολλοὺς εἰς τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὴν χριστιανικὴν Ἐκκλησίαν, διέπρεψε βὲ συζητοῦσα πρὸς σοφοὺς καὶ λογίους εἰδωλολάτρας, τοὺς ὁποίους ἐφίμωσε βιὰ τῆς διαλεκτικῆς της δεινότητος εἰς τὰ θρῃσκευτικὰ καὶ φιλοσοφικὰ ζητήματα.
- 3. Ἐνώπιον τοῦ βασιλέως, πρῶτα μαρτυρεῖ καί μετά ἡ θεραπεία τοῦ βασιλέως
᾿Αλλὰ τὸ πρᾶγμα ἔφθασε καὶ εἰς τὰς ἀκοὰς τοῦ Βασιλέως, ὅτε ἡ Παρασκευή ἐπανῆλθεν εἰς τὴν Ῥώμην. Τότε οὗτος διέταξε νὰ προσαχθῇ ἡ χριστιανὴ παρθένος ἐνώπιόν του, προσεπάθησε δὲ ποικιλοτρόπως νὰ μεταβάλῃ τὴν γνώμην αὐτῆς καὶ δι᾿ ἁπαλῶν λόγων καὶ διὰ πολλῶν ἀπειλῶν. ᾿Αποτυχὼν δὲ διέταξε νὰ βασανισθῇ ἡ κόρη. Καὶ κατ᾽ ἀρχὰς μὲν περιέβαλον τὴν κεφαλήν της μὲ περικεφαλαίαν, τὴν ὁποίαν εἶχον ἐκκαύσει σφοδρῶς ἀλλὰ θεῖον θέλημα διεφύλαξεν ἀβλαβῇ ἐντελῶς τὴν ἁγίαν. Τὸ θαῦμα τοῦτο συνετέλεσεν εἰς τὸ νὰ πιστεύσωσιν ἀρκετοὶ ἐκ τῶν παρισταμένων εἰδωλολατρῶν. Καὶ τούτους μὲν ἐτιμώρησαν πνίξαντες εἰς τὸν Τίβεριν ἢ ἄλλως θανατώσαντες, τὴν δὲ Παρασκευὴν ἐφυλάκισαν μὲ τὴν ἐλπίδα, ὅτι νεώτεραι αὐτῆς σκέψεις καὶ νέαι πρὸς αὐτὴν προτροπαὶ θὰ ἐπέφερον τὴν ἀπὸ τῶν χριστιανικῶν τάξεων ἀποσκίρτησίν της. Τὴν ἐφυλάκισαν δὲ μετὰ δεσμῶν. ᾿Αλλὰ τὴν νύκτα, ἐνῷ ἡ ἁγία προσηύχετο, ἄγγελος Κυρίου, ἐπιφανεὶς ἐν τῇ φυλακῇ, καὶ τὴν ἐνεθάρρυνε καὶ ἀπὸ τὰ δεσμὰ τὴν ἀπήλλαξε, τὴν δὲ πρωίαν ἔκπληκτοι οἱ στρατιῶται εἶδον, ὅτι ἡ δεσμῶτις ἵστατο ἐλευθέρα ἀπὸ τὰς ἁλύσεις, αἵτινες κατέκειντο παρὰ τοὺς πόδας της. Ὁ βασιλεὺς προσεπάθησε καὶ πάλιν νὰ μεταλλάξῃ τῆς Παρασκευῆς τὴν ἀπόφασιν ἀποσπῶν αὐτὴν ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ. ᾿Αλλὰ βλέπων τὴν ἐμμονήν της, τὴν ἐβασάνισε διατάξας νὰ κατακαύσωσι τοὺς βραχίονας αὐτῆς μὲ ἀνημμένας ρητινῴβεις λαμπάδας. Καὶ εἰς λέβητα δὲ τὴν ἔρριψε ζέοντα μὲ ἔλαιον καὶ μὲ πίσσαν. ᾿Αλλ᾽ ἐνῷ ἡ ἁγία διέμεινεν ἀβλαβής, τοῦ βασιλέως ἔπαθον οἱ ὀφθαλμοί. Τὸ αἰφνίδιον γεγονὸς κατεθορύβησεν αὐτόν. Τί λοιπὸν συνέβη καὶ τὸ τρομερὸν χτύπημα ἐπῆλθε κατ᾽ αὐτοῦ ; Ἡ Παρασκευὴ τὸν ἐνεθάρρυνε καὶ τὸν ἐθεράπευσεν εἰποῦσα πρὸς αὐτόν: βασιλεῦ, σὲ ἀπαλλάττει ἀπὸ τῆς δεινῆς μάστιγος ὁ Θεὸς τῶν κριστιανῶν.
- 4. Τά νέα μαρτύρια
Ὁ 'Αντωνῖνος ἀνένηψε διὰ τοῦ θαύματος τούτου. Συνεχίσας τὸν κατὰ τῶν χριστιανῶν διωγμὸν εἶχεν ὑποκύψει εἰς τὴν πίεσιν της ἐναντίον αὐτῶν ἐκ μέρους τοῦ εἰδωλολατρικοῦ κόσμου δυσμενείας. ᾿Αλλ᾽ ἤδη ἀκτίς τις ἐφώτιζε τὸ πνεῦμα του. ᾿Απαλλάξας δὲ τὴν ἁγίαν Παρασκευὴν ἀπὸ πάσης ἄλλης βασάνου, προέβη εἰς τὴν κατάπαυσιν παντὸς κατὰ τῶν χριστιανῶν διωγμοῦ.
Τινὰ ἐκ τῶν συναξαρίων ἀναφέρουν, ὅτι ἡ ἁγία Παρασκευὴ ἐβασανίσθη καὶ πάλιν μετ᾽ ὀλίγον, μεταβᾶσα εἰς τόπους, εἰς τοὺς ὁποίους ἐδέσποζον ἄλλοι βασιλεῖς. ᾿Αλλ᾽ ὁ τοιοῦτος ἰσχυρισμὸς δὲν δύναται νὰ εἶναι βάσιμος, λαμβανομένου ὑπ᾽ ὄψιν, ὅτι καὶ οἱ ἄλλαχοῦ τότε ἄρχοντες διετέλουν ὑπὸ τὴν Ῥωμαϊκὴν κοσμοκρατορίαν καὶ δὲν ἠδύναντο ἑπομένως νά ἐγείρωσιν αὐτοὶ διωγμούς, τοὺς ὁποίους ἀπηγόρευεν διάταγμα αὐτοκρατορικόν. Νέα μαρτύρια ὑπέστη ἡ ἁγία ἐπὶ τοῦ διαδόκου ᾿Αντωνίνου τοῦ εὐσεβοῦς, ἤτοι τοῦ Μάρκου Αὐρηλίου 161-180, ὅστις καταισχύνων τὴν Στωϊκὴν φιλοσοφίαν του, ἐδίωξε βαρβάρως τοὺς χριστιαγούς. ᾿Αναφέρονται δύο ἄρχοντες, οἱ ὁποῖοι ἐβασάνισαν τότε τὴν ἁγίαν Παρασκευήν. ᾿Ασκληπιός τις καὶ ἕτερος ὀνομαζόμενος Ταράσιος. Ὁ πρῶτος εἰσαγαγὼν αὐτὴν ἐντὸς θηριοτροφείου, τὴν ἔρριψεν εἰς μέρος, ὅπου ἐφυλάττετο πελώριος δηλητηριώδης ὄφις. ᾿Αλλ᾽ ἡ χριστιανὴ ἀθλήτρια προσηυχήθη καὶ ἀντὶ ὅπλου μετεχειρίσθη τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ. ᾿Αμέσως δὲ τὸ θαῦμα ἐτελέσθη ὁ ὄφις ὡσεὶ ἐπλήγη διὰ ξίφους, κατεκόπη εἰς δύο.Ὁ δὲ Ταράσιος μὴ δυνηθεὶς καὶ αὐτὸς νὰ κάμψῃ τὴν σταθερότητα τῆς ἁγίας Παρασκευῆς, τὴν ἐβασάνισε ποικιλλοπρόπως. ᾿Επὶ τέλους δὲ ἀπέκοψε διὰ ξίφους τὴν κεφαλήν της, καὶ τοιουτοτρόπως ἡ καλὴ παρθένος περιεβλήθη τὸν ἀμάραντον στέφανον τοῦ μαρτυρίου.
- 6. Ἡ τιμή στήν ἁγία Παρασκευή
Ἡ ᾿Ορθόδοξος ἐκκλησία ἔψαλε διὰ λαμπρῶν ὕμνων τοὺς ἀγῶνας καὶ τοὺς θριάμβους τῆς ἁγίας Παρασκευῆς. ᾿Ιδού τινες ἐξ αὐτῶν. «Καθαρότητα σώματος καὶ ψυχῆς τὴν λαμπρότητα, κτησαμένη, πάντοτε ὤφθης ἄμωμος, σὺ γὰρ νυμφίον ποθήσασα, κατ᾽ ἴχνος ἐβάδισας, νοητοῦ μύρου σεμνή, Παρασκευὴ ἀοίδιμε, καὶ νῦν πρέσβευε τὸν Σωτῆρα τῶν ὅλων λύσιν δοῦναι, ὀφλημάτων τοῖς ἐν πίστει, ἐπιτελοῦσι τὴν μνήμην σου.»
«Δεῦτε πάντα τῆς γῆς τὰ πέρατα, πνευματικὴν χορείαν ἐπικροτήσωμεν, καὶ τὴν Χριστοῦ παρθενομάρτυρα εὐφημήσωμεν λέγοντες χαίροις, Παρασκευὴ ὁσία καὶ θεοτίμητε. Χαίροις, ἡ τὸ μαρτύριον καλῶς ὑποδεξαμένη. Χαίροις, τῶν μαρτύρων ἰσοστάσιε, καὶ τῶν ὁσίων ὁμόσκηνε, μεθ᾽ ὧν ἱκέτευε τοῦ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.»
«Τὸν ὡραιότατον Χριστὸν ἀγαπήσασα, καὶ δι᾽ ἁγνείας τὴν ψυχὴν ὡραΐσασα, διὰ παντοίων πόνων τε καὶ θλίψεων, τούτῳ κατηγγύησαι, ὥσπερ ἄμωμος νύμφη, ὅθεν σε ἠξίωσεν οὐρανίων θαλάμων, ὑπὲρ ἡμῶν πρεσβεύουσαν αὐτῷ, τῶν σὲ τιμώντων Παρασκευὴ πανεύφημε.»
