«ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΝΝΑΤΑΙ ΔΟΞΑΣΑΤΕ»
Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ
Δ α ν ι ή λ
«Χριστὸς γεννᾶται δοξάσατε»
Μὲ αὐτὴ τὴ σύντομη φράση τοῦ ὑμνογράφου μᾶς ἀναγγέλλει ἡ Ἐκκλησία μας τὸ χαρμόσυνο γεγονὸς τῆς γεννήσεως τοῦ Θεανθρώπου καὶ μᾶς προτρέπει νὰ δοξάσουμε τὸν Θεὸ γιὰ τὴν ἄκρα συγκατάβασή Του νὰ γίνει ἄνθρωπος καὶ νὰ κατασκηνώσει ἀνάμεσά μας κατὰ τὴν προφητεία τοῦ Βαροὺχ «μετὰ δὲ ταῦτα ἐπὶ τῆς γὴς ὤφθη καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» (γ΄, 37).
«Χριστὸς γεννᾶται δοξάσατε» ἀντηχεῖ σὲ ὅλες τὶς Ἐκκλησίες τῶν Χριστιανῶν. «Χριστὸς γεννᾶται σήμερον ἐν Βηθλεὲμ τὴ πόλει» ψάλλουν τὰ παιδιὰ στὰ κάλαντα. «Χριστὸς γεννᾶται δοξάσατε» ἐπαναλαμβάνουμε κι ἐμεῖς μὲ τὴν προτροπὴ νὰ μελετήσουμε τὴν σύντομη αὐτὴ φράση.
«Χ ρ ι σ τ ὸ ς».
Ποιὸς εἶναι αὐτὸς ὁ Χριστός; Εἶναι ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας. Ὁ λυτρωτὴς τοῦ κόσμου. Ἐκεῖνος ποὺ προεκήρυξαν οἱ Προφῆτες καὶ προανήγγειλαν καὶ οἱ Πατριάρχες. Ὁ μεγάλης βουλῆς ἄγγελος, ὁ ἰσχυρὸς Θεός, ὁ θαυμαστὸς Σύμβουλος, ὁ Πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, ὁ Ἄρχων τῆς εἰρήνης» (Ἠσαΐου θ΄, 6), «ἡ ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαὶ καὶ τὸ ἄνθος ἐξ ὀσφύος τοῦ Δαυΐδ» (Ἠσαΐου ια΄, 1). Ἐκεῖνος ποῦ ἀνέμεναν οἱ γενεὲς τῶν ἀνθρώπων, «ἡ προσδοκία τῶν ἐθνῶν» (Γενέσεως μθ΄, 10) ὁ «κάποιος Θεὸς» τοῦ Πλάτωνος στόν ὁποῖο ἀναφέρθηκε ὁ Σωκράτης ἀπολογούμενος στοὺς Ἀθηναίους δικαστὲς τοῦ «τὸν λοιπὸν βίον καθεύδοντες διατελεῖτε ἄν, εἰ μὴ τινὰ ἄλλον ὁ Θεὸς ὑμὶν ἐπιπέμψειε κηδόμενος ὑμῶν») (Ἀπολογία Σωκράτους 18 (31Α). Αὐτὸς θὰ μᾶς διδάξει πῶς νὰ συμπεριφερόμαστε πρὸς τοὺς ὁμοίους μας καὶ θὰ σηκώσει ἐπάνω Του τοὺς πόνους μας κατὰ τὴν ὁμολογία: «Αὐτὸς τὰς ἀσθενείας ἠμῶν ἔλαβε καὶ τὰς νόσους ἐβάστασε» (Ματθαίου η΄, 17). Ἐκεῖνος γιὰ τὸν Ὁποῖο ὁ Ἄγγελος εἶπε στοὺς Βοσκοὺς τῆς Βηθλεέμ: «Εὐαγγελίζομαι ὑμὶν χαρὰν μεγάλην... ὅτι ἐτέχθη ὑμὶν σήμερον σωτήρ, ὃς ἐστι Κύριος» (Λουκᾶ β΄, 11). Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ χρισμένος ἀπὸ τὸν Θεὸ Πατέρα σωτήρας καὶ λυτρωτὴς τοῦ κόσμου. Ὁ Ἐμμανουὴλ (Ματθαίου α΄, 23) ποῦ θὰ μείνει μαζί μας μὲ τὴ Χάρη Του καὶ τὶς εὐεργεσίες Τοῦ κατὰ τὴν ὑπόσχεσή Του «ἰδοὺ ἐγὼ μεθ’ ὑμῶν εἰμὶ πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Ματθαίου κη΄, 20).
Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης πανηγυρίζει, ὅτι ὄχι μόνο ἕως τῆς συντέλειας τοῦ παρόντος αἰῶνος ἀλλὰ καὶ στὸν μέλλοντα αἰώνα τῶν αἰώνων θὰ εὑρίσκεται ἡ «σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων» (Ἀποκαλύψεως κα΄, 3).
Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς Τρισυποστάτου Παναγίας Τριάδος, ὁ Λόγος τοῦ Πατρός, ποὺ ἔλαβε σάρκα στὰ καθαρὰ καὶ ἀκηλίδωτα σπλάγχνα τῆς ταπεινῆς Κόρης τῆς Ναζαρέτ, τῆς Ἀειπαρθένου Μαρίας.
Ὁ Χριστὸς εἶναι Θεὸς ἀληθινὸς ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, ὁ τέλειος Θεός, ποῦ γίνεται καὶ τέλειος ἄνθρωπος γιὰ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο.
Ὁ Χριστὸς εἶναι «ὁ χαρακτὴρ τῆς ἀϊδιότητος τοῦ Πατρὸς» (Πρὸς Ἑβραίους α΄, 3) ποὺ κατέρχεται στὴ γῆ μὲ μορφὴ δούλου (Πρὸς Φιλιππησίους β΄, 7) γιὰ νὰ κατασκηνώσει ἀνάμεσά μας. Εἶναι «ὁ πλήρης χάριτος καὶ ἀλήθειας» (Ἰωάννου α΄, 14) καὶ «ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ πάντες ἠμεῖς ἐλάβομεν» (Ἰωάννου α΄, 16). Αὐτὸς εἶναι ὁ Χριστός, ποῦ γεννᾶται «ἐν Βηθλεὲμ τὴ πόλει».
«Γ ε ν ν ά τ α ι»
Ἐνσαρκώνεται, λαμβάνει σάρκα, γίνεται ἄνθρωπος, ὅμοιος μὲ μᾶς μὲ ψυχὴ καὶ σῶμα. Τρέφεται καὶ αὐξάνεται ὅπως οἱ ἄνθρωποι, ἔχει τὶς ἴδιες ἀνάγκες μὲ αὐτὲς τῶν ἀνθρώπων. Πεινάει. Διψάει. Κουράζεται. Κλαίει. Ἐργάζεται. Διαφέρει ὅμως ἀπ’ ὅλους ἐπειδὴ ζεῖ χωρὶς νὰ ἁμαρτήσει κατὰ τὴν ἀποστολικὴ μαρτυρία καὶ διαβεβαίωση «ὃς ἁμαρτία οὐκ ἐποίησε οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ» (Α΄ Πέτρου β΄, 22) «ὅτι τοιοῦτος ἔπρεπε Ἀρχιερεύς, ὅσιος, ἄκακος, ἀμίαντος κεχωρισμένος τῶν ἁμαρτωλῶν» (Πρὸς Ἑβραίους ζ΄, 26). Παρὰ ταῦτα συμπαθεῖ τοὺς ἁμαρτωλοὺς καὶ θυσιάζεται γι’ αὐτοὺς «Ἦλθε ἁμαρτωλοὺς σῶσαι» (Α΄ Τιμόθεον α΄, 15). Ὁ ἄχρονος Υἱὸς τοῦ Πατρὸς γεννᾶται ἐν χρόνω. Ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει οὔτε ἀρχὴ οὔτε τέλος «ἄρχεται», ἀρχίζει νὰ ὑπάρχει. Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει θρόνο τὸν οὐρανὸ καὶ ὑποπόδιο τὴ γῆ γεννᾶται μέσα σὲ ἕνα ρυπαρὸ καὶ δυσῶδες σπήλαιο, ἀνακλίνεται μέσα σὲ μιὰ φάτνη. Ἐνδύεται τὴν ἀνθρώπινη φύση χωρὶς νὰ παύσει νὰ εἶναι ὁ Θεός. Εἶναι Θεάνθρωπος. Εἶναι τέλειος Θεὸς καὶ γίνεται τέλειος ἄνθρωπος.
Παράδοξο καὶ ξένο μυστήριο ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Λόγου! Ὅσο καὶ νὰ προσπαθεῖ ὁ ἄνθρωπος μὲ τὸ λογικό του νὰ ἐξιχνιάσει τὸ μυστήριο τῆς θείας ἐνσαρκώσεως εἶναι ἀδύνατο νὰ τὸ κατορθώσει. Πῶς μπορεῖ τὸ λογικὸ νὰ ἀποδείξει καὶ νὰ μᾶς πεῖ: «Πῶς ἔγινε ἡ σύλληψη τοῦ Θεοῦ Λόγου; ΙΙώς ὑπάρχει γέννηση σαρκὸς ἄνευ σπορᾶς; Πῶς ὁ καθαρὸς βαπτίζεται, ὁ ἀσθενῶν χαρίζει δύναμη, ὁ πεινῶν τρέφει τοὺς ἄλλους, πῶς ὁ πάσχων χαρίζει ἰάματα, ὁ θνήσκων ζωοποιεῖ; καὶ τὸ σπουδαιότερο ὅλων: Πῶς ὁ Θεὸς γίνεται ἄνθρωπος; Πῶς ὁ Ἰησοῦς ποῦ εἶναι Θεὸς κατὰ φύση γίνεται κατὰ φύση ἄνθρωπος;» (Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Κεφάλαια, διάφορα Θεολογικὰ τὲ καὶ Οἰκονομικὰ καὶ περὶ ἀρετῆς καὶ κακίας, Ἑκατοντὰς Α΄, PG 90, 1184) Σὲ αὐτὰ ὅλα τὰ ἐρωτήματα μόνο οἲ προβολεῖς τῆς πίστεως ρίχνουν κάποιο φῶς, ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ θεληματικὰ νὰ σκύψουμε ταπεινὰ νὰ προσκυνήσουμε «τὸν ἀνακλινόμενον σήμερον ἐν φάτνη».
Γιὰ ποιὸ λόγο ὁ ὑμνογράφος χρησιμοποιεῖ τὸν ἐνεστώτα «γεννᾶται» κι ὄχι τὸν ἀόριστο «ἐγεννήθη»; Γιατί δὲ λέγει: «Χριστὸς ἐγεννήθη δοξάσατε»; Γιὰ νὰ δείξει, ὅτι ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ συμβαίνει κατὰ θεία ἐνέργεια μυστηριωδῶς στὸ παρὸν γιά μᾶς, ὅτι καὶ ἐμεῖς ἔχουμε τὴν δυνατότητα νὰ μετάσχουμε στὶς δωρεὲς τῆς σαρκώσεως. Ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς ποὺ σήμερα ἀκούει «Χριστὸς γεννᾶται» ἂς σκεφθεῖ: Τώρα, αὐτὴ τὴ στιγμὴ ὁ Χριστὸς γεννᾶται. Μὲ τὴν ἀναγγελία αὐτὴ ἡ Ἐκκλησία προτρέπει τὸν καθένα μας, ὅπως οἱ Ἄγγελοι τοὺς Βοσκούς: «Τώρα παρευθὺς μὴν ἀργεῖς, ἑτοίμασε τὸ σπήλαιό σου, τὴν ψυχή σου. Διῶξε ἀπὸ μέσα σου ἀνεπίτρεπτους ξελογιασμούς, ἐπιπόλαιες ἀπερισκεψίες, ἁμαρτωλὲς σκέψεις, κακὲς ἐπιθυμίες καὶ τρέξε νὰ Τὸν προσκυνήσεις. Ὑψώσου ἀπὸ τὴ γῆ καὶ ἀπὸ τὰ γήϊνα γιὰ νὰ δώσεις τὴν ἀγάπη σου ὁλόκληρη σὲ Ἐκεῖνον ποὺ κατεβαίνει τώρα στὴν γῆ γιὰ σένα. Ἂν δὲν ἔχεις τίποτε ἄλλο νὰ Τοῦ προσφέρεις γιὰ δῶρο, ὅπως οἱ Μάγοι καὶ οἱ Ποιμένες βγάλε ἀπὸ πάνω σου τὰ σφάλματά σου, τὶς ἐλλείψεις σου, τὶς ἁμαρτίες σου καὶ πρόσφερε αὐτά. Θὰ τακτοποιήσεις ἔτσι τὸ κατάλυμά σου καὶ θὰ εἶναι ἕτοιμο γιὰ τὴ φιλοξενία τοῦ Ἐρχόμενου. Μὴν ἀργεῖς καὶ μὴν ἀναβάλλεις. Τώρα Χριστὸς γεννᾶται. Τώρα ὑποδέξου Τὸν στὴ φάτνη τῆς ψυχῆς σου».
Ὀφείλουμε ὅμως νὰ προσέξουμε τοῦτο, ὅτι δὲν εἶναι ἐπιτρεπτὸ ὁ μὴ καθαρὸς νὰ προσεγγίσει τὸν Καθαρὸ «μὴ καθαρῶ καθαροῦ ἐφάπτεσθαι οὐ θεμιτόν», διδάσκει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Τί πρέπει νὰ γίνει ; «Καθαρτέον, ἀπαντᾶ ὁ ἴδιος ἅγιος, πρῶτον ἑαυτόν, εἴτα τῷ καθαρῶ προσομιλητέον» (Λόγος Κ΄, Περὶ δόγματος, ἤτοι περὶ θεολογίας, καὶ καταστάσεως ἐπισκόπων, ἢ κατὰ ἐπισκόπων, PG 35, 1069). Πρῶτα νὰ καθαρίσουμε τὸν ἑαυτό μας κι ἔπειτα νὰ πλησιάσουμε τὸν Καθαρό. Νὰ καθαρίσουμε τὸν ἑαυτό μας δηλαδὴ τὴν συνείδησή μας, μὲ τὴν ταπείνωση, μὲ τὴν μετάνοια καὶ προπάντων μὲ μιὰ καλὴ χριστουγεννιάτικη ἐξομολόγηση.
«Δ ο ξ ά σ α τ ε»
Δοξάσατε πρῶτα τὸν Θεὸ Πατέρα ποὺ εὐδόκησε νὰ στείλει ἀπὸ ὕψιστη ἀγάπη καὶ κορυφαία φιλανθρωπία τὸν μονογενῆ Υἱό Του στὸν κόσμο γιὰ τὴν σωτηρία μας «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται» κηρύττει ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ πρῶτος θεολόγος (Ἰωάννου γ΄, 16). Τὸν ἔστειλε γιὰ νὰ γίνει «λύτρο ἀντὶ πολλῶν» (Ματθαίου κ΄ 28). Δοξάσατε τὸν Θεὸ ποὺ δέχθηκε τὴν μετάνοια τῶν ἐκλεκτῶν Του, εἰσάκουσε τοὺς στεναγμούς τους κι εὐλόγησε τὶς προσδοκίες τους ποὺ Τὸν καλοῦσαν νὰ φανερωθεῖ γιὰ νὰ τοὺς σώσει «Ὁ Θεὸς οἰκτειρίσαι ἠμᾶς καὶ εὐλογήσαι ἡμᾶς, ἐπιφάναι τὸ πρόσωπο αὐτοῦ ἐφ’ ἠμᾶς» (Ψαλμοῦ ξστ (ξζ΄) 66,2). Δοξάσατε τὸν Θεὸ μαζὶ μὲ τοὺς Ἀγγέλους τῆς Βηθλεὲμ ἐπαναλαμβάνοντας τὸν ὕμνο: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ» (Λουκᾶ β΄ 14). Δόξα στὸν Παντοδύναμο Θεό, ποὺ βρῆκε τὸν ὑπερφυὴ τρόπο τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπινου γένους ποὺ φανερώνει κατὰ τὸν Μέγα Βασίλειο τὴν ἄκρα ἀγαθότητά Του, τὴν ἄκρα δικαιοσύνη Του, τὴν ἄκρα ἀγάπη Του, τὴν ἄκρα παντοδυναμία Του. Δόξα σ’ Ἐκεῖνον ποὺ κατοικεῖ στὰ οὐράνια, Θεὸ Πατέρα, ποὺ ἔδειξε τέτοια φιλανθρωπία κι ἀγαθότητα γιὰ τὸν ἁμαρτωλὸ ἄνθρωπο, ποὺ δὲν ἔδειξε γιὰ τοὺς ἐπαναστάτες Ἀγγέλους.
Δοξάσατε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος ποὺ ἐπεσκίασε μὲ τὴν παντοδύναμη χάρη Του τὴν Παρθένο Μαρία καὶ τὴν ἀνέδειξε Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Δόξα στὴν ἁγιαστικὴ δύναμή Του, ποὺ ἄφησε τὴν Θεοτόκο πρὸ τοῦ τόκου, κατὰ τὸν τόκο καὶ μετὰ τὸν τόκο Παρθένο. Τιμὴ καὶ αἶνος σ’ Αὐτὸ ποὺ ἦλθε μὲ τὴ μορφὴ περιστερᾶς νὰ μαρτυρήσει τὴν θεότητα τοῦ βαπτιζομένου Ἰησοῦ Χριστοῦ (Ματθαίου γ΄, 13-17) καὶ μὲ τὴ μορφὴ πυρίνων γλωσσῶν (Πράξεων β΄, 1-13) νὰ ἐπισφραγίσει τὸ ἔργο τοῦ Ἐμμανουήλ, τὴν Ἐκκλησία.
Δοξάσατε, τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὸν Λόγο τοῦ Πατρός, ποὺ δέχεται νὰ λάβει μορφὴ δούλου, νὰ ἐνσαρκωθεῖ γιὰ νὰ λυτρώσει τὸ ἀνθρώπινο γένος. Δοξάσατε Τὸ σήμερα ποὺ βλέπετε μὲ τὰ μάτια τῆς πίστεως νὰ κεῖται σὰν βρέφος ἐσπαργανωμένο στὸ σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Δοξάσατε ἀναγνωρίζοντας Τον Σωτήρα, Λυτρωτὴ κι Εὐεργέτη.
Σωτήρα, γιατί μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπὸ τὴ δουλεία τοῦ διαβόλου, τὴν δουλεία τῶν παθῶν καὶ τοῦ θανάτου. Λυτρωτή, γιατί μᾶς ἐξαγόρασε μὲ τὸ πολύτιμο αἷμα Του, ἐπάνω στὸν σταυρὸ (Πρὸς Κολοσσαεῖς α΄, 20) καὶ μᾶς ἀπάλλαξε ἀπὸ τὶς συνέπειες τῶν ἁμαρτιῶν μας. Εὐεργέτη, γιατί μᾶς τίμησε μὲ τὴν υἱοθεσία μας ἀπὸ τὸν Θεὸ Πατέρα καὶ τὴν κληρονομία τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν (Πρὸς Ρωμαίους η΄, 17) καὶ μᾶς ἔδωσε τὰ ἐξαγιαστικὰ μυστήρια κι ἵδρυσε τὴν Ἐκκλησία γιὰ νὰ συνεχίσει τὸ ἔργο Του εἰς γενεὰν καὶ γενεάν.
«Ὁ Πατὴρ ηὐδόκησε
ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο
καὶ ἡ Παρθένος ἔτεκε
Θεὸν ἐνανθρωπήσαντα
Ἀστὴρ μηνύει, Μάγοι προσκυνοῦσι
Ποιμένες θαυμάζουσι καὶ ἡ κτίσις ἀγάλλεται»
(Στιχηρὸ τῶν Αἴνων τοῦ Ὄρθρου τῶν Χριτουγέννων)
Χριστὸς γεννᾶται δοξάσατε!
