ΠΝΕΥΜΑ ΚΥΡΙΟΥ

 

τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί ῾Υμηττοῦ

Δανιήλ

                Δημοσιεύθηκε 13.06.2019

          Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός στόν ἀποχαιρετιστήριο λόγο Του τό βράδυ τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου γιά νά στηρίξει τούς μαθητές Του καί νά τούς ἐνθαρρύνει διαλύοντας τήν ἀνησυχία τους γιά ὅσα ἄκουσαν περί τοῦ Πάθους τοῦ Διδασκάλου τους ὑπόσχεται ὅτι θά τούς χορηγηθεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα γιά νά τούς στηρίζει καί νά τούς ἁγιάζει.

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΟΡΗΓΕΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ

Ὁ Κύριός μας ᾿Ιησοῦς Χριστός δωρίζει στήν ᾽Εκκλησία τό Πνεῦμα Του. Ἕνας ἄνθρωπος πού πεθαίνει, ὅσο µεγάλο κι ἄν ὑπῆρξε τό πνεῦμα του, ὅσο βαθιά κι ἄν παραμένει ἡ ἐπίδρασή του, εἶναι ὡστόσο καταδικασμένος νά περάσει στό παρελθόν. Τό ἔργο του μπορεῖ νά ἐπιζήσει, ἀλλά δέν τοῦ ἀνήκει πιά, δέν μπορεῖ νά κάνει τίποτε γι᾿ αὐτό καί πρέπει νά τό ἐγκαταλείψει στό ἔλεος τῶν μεταπτώσεων τῶν ἀνθρώπων. ᾿Αντίθετα, ὅταν πέθανε ὁ ᾿Ιησοῦς καί «παρέδωσε τὸ Πνεῦμα αὐτοῦ» στό Θεό, τό «μετέδωσε» συνάμα στήν 'Εκκλησία του (Ἰωάννου ιθ΄, 30). Ὥς τό θάνατό του, τό Πνεῦμα φαινόταν νά περιορίζεται στά κανονικά πλαίσια τῆς ἀνθρώπινης ἀτομικότητάς Του καί τῆς ἀκτίνας δράσεώς Του. Τώρα πού ὁ Υἱός  τοῦ ἀνθρώπου ὑψώθηκε στά δεξιά τοῦ Πατέρα ἐν δόξῃ (Ἰωάννου ιβ΄, 23), συνάζει τή λυτρωμένη ἀνθρωπότητα (Ἰωάννου ιβ΄, 32) καί σκορπίζει πάνω της τό Πνεῦμα (Ἰωάννου ζ΄, 39· κ΄, 22 ἑξ· Πράξεων β΄, 33).

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ

Ἡ Ἐκκλησία, ὡς νέα δημιουργία γεννιέται ἀπό τό Πνεῦμα, ἀπό τό Ὁποῖο γεννιέται ὅ,τι προέρχεται ἀπό τό Θεό (Ἰωάννου γ΄, 5 ἑξ). Τό βιβλίο τῶν Πράξεων εἶναι σάν ἕνα «εὐαγγέλιο τοῦ Πνεύματος». Στό βιβλίο αὐτό, ἡ δράση τοῦ Πνεύματος ἔχει τά δύο χαρακτηριστικά πού ἐπισημαίνονται ἤδη ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη Ἀφ’ ἑνός τά θαύματα καί τίς καταπληκτικές πράξεις: θεοπνευστία (Πράξεων β΄, 4.6.11), θεραπεῖες, (Πράξεων γ΄, 7· 5, 12. 15...), ἡρωικό θάρρος τῶν μαθητῶν (Πράξεων δ΄, 13.31· ε΄, 20· ι΄, 20). Ἀφ’ ἑτέρου αὐτά τά θαύµατα, σημαίνουν τήν ὁριστική σωτηρία, βεβαιώνουν ὅτι ἡ μεταστροφή εἶναι δυνατή, ὅτι τά ἁμαρτήματα συγχωροῦνται, ὅτι ἦρθε ἡ στιγµή πού, µέσα στήν Ἐκκλησία, ὁ Θεός διαχύνει τό Πνεῦμα Του (Πράξεων β΄, 38· γ΄, 26. δ΄, 12· ε΄, 32: ι΄, 43).

Αὐτό τό Πνεῦμα εἶναι τό Πνεῦμα τοῦ Ἰησοῦ: χάρη σ᾽ αὐτό ἐπαναλαμβάνονται τά ἔργα τοῦ ᾿Ιησοῦ, κηρύσσεται ὁ λόγος τοῦ ᾿Ιησοῦ (δ΄, 30· ε΄, 42·  στ΄, 7· θ΄, 20· ιη΄, 5· ιθ΄, 10.20), ἐπαναλαμβάνεται ἡ προσευχή τοῦ Ἰησοῦ (Πράξων ζ΄,59 ἑξ. = Λουκᾶ κγ΄,34. 46. Πράξεων κα΄, 14 = Λουκᾶ κβ΄, 42), μέ τόν τεµαχισμµό τοῦ ἄρτου διαιωνίζεται ἡ εὐχαριστία τοῦ ᾿Ιησοῦ. Τό Πνεῦμα διατηρεῖ ἀνάμεσα στούς ἀδελφούς τήν ἑνότητα (Πράξεων β΄,42· δ΄, 32) πού συγκέντρωνε τούς μαθητές γύρω ἀπό τόν ᾿Ιησοῦ. ᾿Αδύνατο νά φανταστοῦμε ὅτι οἱ μαθητές θά μποροῦσαν νά διατηρήσουν τίς συνήθειες πού εἶχαν ἀποκτήσει κοντά Του, ὅτι θά εἶχαν πάρει τήν ἀμετάκλητη ἀπόφαση νά ξαναζήσουν τή ζωή Του. Ὅταν ζοῦσε μαζί τους, χρειάστηκε ὅλη ἡ δύναμη τῆς προσωπικότητάς Του γιά νά τούς κρατήσει κοντά Του. Τώρα πού οἱ µαθητές Του δέν Τόν βλέπουν πιά, καί μολονότι γνωρίζουν ἀπό τό παράδειγμά Του σέ τί κινδύνους ἐκτίθενται, ἀκολουθοῦν αὐθόρμητα τά ἴχνη Του: ἔχουν δεχτεῖ τό Πνεῦμα τοῦ ᾿Ιησοῦ.

Τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἡ δύναμη πού ἁπλώνει τήν ἀρτιγέννητη ᾿Εκκλησία «ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (Πράξεων α΄, 8), ἄλλοτε ἑλκύοντας ἀπευθείας εἰδωλολάτρες (Πράξεων ι΄, 44), ἀποδεικνύοντας ἔτσι ὅτι «ἐξεχύθη ἐπὶ πᾶσαν σάρκα» (β΄, 17), ἄλλοτε πάλι στέλνει σέ ἀποστολή αὐτούς πού ἐπιλέγει, τόν Φίλιππο (Πράξεων η΄, 26.29 ἑξ), τόν Πέτρο (Πράξεων ι΄, 20), τόν Παῦλο καί τόν Βαρνάβα (ιγ΄, 2.4). Δέν δρᾶ ὅμως μόνο στήν ἔναρξη τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας: συνοδεύει καί καθοδηγεῖ τά ἔργα τῶν ᾿Αποστόλων (ιστ΄, 6 ἑξ), δίνει στίς ἀποφάσεις τους τή δική Του ἐξουσία (ιε΄, 28). Ἄν ὁ Λόγος «αὐξάνει καὶ πληθύνεται» (Πράξεων στ΄, 7· ιβ΄, 24), ἡ ἐσωτερική πηγή αὐτῆς τῆς ὁρμῆς µέσα στή χαρά εἶναι τό Πνεῦμα (Πράξεων ιγ΄, 52).

Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΠΑΥΛΟ

Στίς ἐπιστολές του ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὁμιλεῖ γιά τήν ἐμπειρία τοῦ ἁγίου Πνεύματος στή ζωή τοῦ πιστοῦ καί γενικώτερα τῆς Ἐκκλησίας.

1. Τό Πνεῦμα, δόξα τοῦ Χριστοῦ µέσα µας.

«Ὁ ἐγείρας Χριστὸν ἐκ νεκρῶν» (Πρός Ρωμαίους η΄, 11) μέ τή δύναμη τοῦ Πνεύματος τῆς «ἁγιωσύνης» (Πρός Ρωμαίους α΄, 4) καί Ἐκεῖνος πού τόν ἔκανε «πνεῦμα ζωοποιοῦν» (Πρός Κορινθίους Α΄, ιε΄, 45), κατέστησε συνάμα τό Πνεῦμα «δόξαν» τοῦ ἀναστημένου Κυρίου (Πρός  Κορινθίους Β΄, γ΄, 18). Ἡ δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἡ παρουσία µέσα µας τῆς δόξας τοῦ Κυρίου, πού μᾶς μεταμορφώνει σύμφωνα μέ τήν εἰκόνα Του. Γι’ αὐτό ὁ Παῦλος δέ χωρίζει τό Χριστό ἀπό τό Πνεῦμα, τή «ζωὴ ἐν Χριστῷ» ἀπό τή ζωή «ἐν Πνεύματι». «Ζῇ ἐν ἐμοὶ Χριστὸς» (Πρός Γαλάτες β΄, 20), ἀλλά καὶ τό Πνεῦμα (Πρός Ρωμαίους η΄, 2.10). Ἡ ὕπαρξη «ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ» (Πρός Ρωμαίους η΄, 1) εἶναι ζωή «κατὰ πνεῦμα» (η΄, 5…).

2. Τά σημεῖα τοῦ Πνεύματος.

Ἡ ζωή «ἐν Πνεύματι» δέν εἶναι ἀκόμα στήν παροῦσα ζωή ἄμεση διαίσθηση τοῦ Πνεύματος, εἶναι µιά ζωή µέσα στήν πίστη. Εἶναι ὅμως µιά πραγματική ἐμπειρία καί μιά συγκεκριμένη βεβαιότητα, γιατί εἶναι, διά µέσου τῶν σημείων, ἡ ἐμπειρία μιᾶς παρουσίας. Τά σημεῖα αὐτά ἔχουν ἀφάνταστη ποικιλία. Ὅλα ὅμως, ἀπό τά σχετικῶς ἐξωτερικά χαρίσματα, ὅπως τό χάρισμα τῶν γλωσσῶν ἤ τῆς θεραπείας (Πρός Κορινθίους Α΄,  ιβ΄, 28 ἑξ. ιδ΄, 12), ὥς τά «κρείττονα χαρίσματα» (Πρός Κορινθίους Α΄,  ιβ΄, 31), ὅπως τῆς πίστεως, τῆς ἐλπίδας καί τῆς ἀγάπης, εἶναι στήν ὑπηρεσία τοῦ Εὐαγγελίου τό ὁποῖο ὁμολογοῦν (Πρός Θεσσαλονικεῖς Α΄, α΄, 5 ἑξ. Πρός Κορινθίους Α΄, α΄, 5 ἑξ.) καί τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ τό ὁποῖο οἰκοδομοῦν (Πρός Κορινθίους Α΄, ιβ΄, 4-30).

Ὅλα ἐπίσης ἀφήνουν νά φανεῖ, µέσα ἀπό τίς πράξεις καί τίς καταστάσεις τοῦ ἀνθρώπου, µέσα ἀπό τά «ὑπὸ τοῦ Θεοῦ χαρισθέντα ἡμῖν» (Πρός Κορινθίους Α΄, β΄, 12), µιά προσωπική παρουσία, κάποιος πού «ἐνοικεῖ» (Πρός Ρωμαίους η΄, 11) µέσα µας, πού «συμμαρτυρεῖ» (Πρός Ρωμαίους η΄, 26), πού «ὑπερεντυγχάνει» (8.26), πού «συμμαρτυρεῖ τῷ πνεύματι ἡμῶν» (Πρός Ρωμαίους η΄, 16) καί «εἰς τὰς καρδίας ἡμῶν κράζει» (Πρός Γαλάτας δ΄, 6).

3. Τό Πνεῦμα, πηγή τῆς νέας ζωῆς.

Μέσα ἀπό ποικίλες μορφές, ἡ ἐμπειρία τοῦ Πνεύματος παραμένει στό βάθος πάντα ἡ ἴδια: µιά ὕπαρξη καταδικασμένη καί ἤδη σηµαδεµένη ἀπό τό θάνατο τή διαδέχεται ἡ ζωή. Τό Νόμο, πού μᾶς κρατοῦσε φυλακισμένους στό ἀπαρχαιωμένο γράμμα, τόν ἀντικαθιστᾶ ἡ «καινότης Πνεύματος» (Πρός Ρωμαίους ζ΄, 6), τήν κατάρα τοῦ Νόμου, ἡ εὐλογία τοῦ ᾿Αβραάμ «ἐν Πνεύματι» τῆς ἐπαγγελίας (Πρός Γαλάτας γ΄, 13 ἑξ). Τή Διαθήκη τοῦ γράμματος πού θανατώνει τή διαδέχεται ἡ Διαθήκη τοῦ Πνεύματος πού ζωογονεῖ (Πρός Κορινθίους Β΄, γ΄, 6). Τό ἁμάρτημα πού ἐπέβαλλε τό νόµο τῆς σάρκας τό διαδέχεται ὁ νόμος τοῦ Πνεύματος καί τῆς δικαιοσύνης (Πρός Ρωμαίους ζ΄, 18.25· η΄, 2.4). Τά ἔργα τῆς σάρκας τά διαδέχονται οἱ καρποί τοῦ Πνεύματος (Πρός Γαλάτας ε΄, 19-23). Στή θέση τῆς καταδίκης, πού βάραινε τόν ἁμαρτωλό μέ «θλῖψιν καὶ στενοχωρίαν» (Πρός Ρωμαίους β΄, 9) γιά τή θεία ὀργή, ἔρχεται ἡ εἰρήνη καί ἡ χαρά τοῦ Πνεύματος ( Πρός Θεσσαλονικεῖς α΄, 6. Πρός Γαλάτες ε΄, 22…).

Αὐτή ἡ ζωή μᾶς ἔχει δοθεῖ, καί «ἐν Πνεύματι» δέ μᾶς λείπει κανένα χάρισμα (Πρός Κορινθίους Α΄, α΄, 7), μᾶς ἔχει ὅμως δοθεῖ μέσα στήν πάλη, γιατί, σ᾿ αὐτό τόν κόσµο, δέν ἔχουμε ἀκόμα παρά τόν «ἀρραβῶνα» τοῦ Πνεύματος (Πρός Κορινθίους α΄, 22· ε΄, 5· Πρός Ἐφεσίους α΄, 14) καί τίς «ἀπαρχὲς» (Πρός Ρωμαίους η΄, 23). Τό Πνεῦμα μᾶς καλεῖ στόν ἀγώνα ἐνάντια στή σάρκα. Οἱ προσταγές πού ἐκφράζουν τίς ἀπαιτήσεις του ἀναμειγνύονται διαρκῶς μέ τίς ἐνδείξεις πού βεβαιώνουν τήν παρουσία του: «εἰ ζῶμεν Πνεύματι, Πνεύματι καὶ στοιχῶμεν» (Πρός Γαλάτας ε΄, 25. βλ. στ΄, 9· Πρός Ρωμαίους η΄, 9.13· Πρός Ἐφεσίους δ΄, 30) καί τό Πνεῦμα ἄς μεταμορφώνει «τούς σαρκικούς», τούς «νηπίους ἐν Χριστῷ» σὲ «πνευματικούς» (Πρός Κορινθίους γ΄, 1).

4. Τό Πνεῦμα καί ἡ ᾿Εκκλησία.

Ἡ νέα δηµιουργία πού γεννήθηκε ἀπό τό Πνεῦμα εἶναι ἡ ᾿Εκκλησία. ᾿Εκκλησία καί Πνεῦμα εἶναι ἀδιαχώριστα: ἡ ἐμπειρία τοῦ Πνεύματος ἀποκτᾶται στούς κόλπους τῆς ᾿Εκκλησίας καί ἀνοίγει τό δρόµο πρός τήν κατανόηση τοῦ μυστηρίου τῆς ᾿Εκκλησίας. Τά χαρίσματα εἶναι τόσο πιό πολύτιμα, ὅσο πιό ἀποτελεσµατικά συμβάλλουν στήν οἰκοδόμηση τῆς ᾿Εκκλησίας ( Πρός Κορινθίους Α΄, ιβ΄, 7· ιδ΄, 4...) καί στήν καθαγίαση τοῦ Ναοῦ τοῦ Θεοῦ (Πρός Κορινθίους γ΄, 16. Πρός Ἐφεσίους β΄, 22). Ἀνανεώνοντας ἀδιάκοπα τή δράση καί τίς δωρεές Του, τό Πνεῦμα ἐργάζεται σταθερά γιά τήν ἑνότητα τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ (Πρός Κορινθίους ιβ΄, 13). Πνεῦμα κοινωνίας (Πρός Ἐφεσίους δ΄, 3· Πρός Φιλιππησίους β΄ ,1), πού σκορπίζει τό ὑπέρτατο χάρισµα τῆς ἁγάπης στίς καρδιές (Πρός Κορινθίους Α΄, ιγ΄· Πρός Κορινθίους Β΄, στ΄,6· Πρός Γαλατάς ε΄, 22. Πρός Ρωμαίους ε΄, 5) καί τίς συγκεντρώνει ὅλες µέσα στήν ἑνότητά Του (Πρός Ἐφεσίους δ΄, 4).

5. Τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.

«Ἕν σῶμα καὶ ἓν Πνεῦμα... εἷς Κύριος, εἷς Θεὸς» (Πρός Ἐφεσίους δ΄, 4 ἑξ.). Τό Πνεῦμα ἑνώνει γιατί εἶναι τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τό Πνεῦμα καθαγιάζει (Πρός  Κορινθίους Β΄, α΄, 22) γιατί εἶναι τό Πνεῦμα τοῦ πανάγιου Θεοῦ. Ὅλη ἡ προσπάθεια τοῦ Πνεύματος εἶναι νά μᾶς ὁδηγήσει στό Θεό, νά μᾶς φέρει σέ ἐπικοινωνία ζωντανή μέ τό Θεό, νά μᾶς εἰσαγάγει στά ἱερά του βάθη καί νά μᾶς ἀποκαλύψει «νοῦν Κυρίου» (Πρός Κορινθίους Α΄, β΄, 10 ἑξ.). «Ἐν Πνεύματι» εἶναι πού γνωρίζουμε τό Χριστό καί ὁμολογοῦμε ὅτι «Κύριος ᾿Ιησοῦς ἐστι» (Πρός Κορινθίους Α΄, ιβ΄, 3), πού παρακαλοῦμε τό Θεό (Πρός Ρωμαίους η΄, 26) καί τόν προσφωνοῦμε µέ τό ὄνομά του: «᾿Αββᾶ» ὁ Πατήρ (Πρός Ρωμαίους η΄, 15· Πρός Γαλάτας δ΄, 6). Ἀπό τή στιγµή πού ἔχουμε τό Πνεῦμα, τίποτε στόν κόσµο δέν μπορεῖ νά μᾶς ἀφανίσει, γιατί ὁ Θεός δόθηκε σὲ μᾶς καί μεῖς ζοῦμε ἐν αὐτῷ.