«πνεύματι καὶ στοιχῶμεν»
Κατὰ τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς, Πατερικῆς σκέψης καί Παραδόσεως τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας μας ὁ ἄνθρωπος εἶναι διφυής, συγκείμενος ἀπὸ δύο συστατικά στοιχεῖα· τὴν ψυχή, ποὺ εἶναι πνευματικὴ καὶ τὸ σῶμα, ποὺ εἶναι ὑλικό. Καθένα ἀπὸ τὰ δύο αὐτὰ συστατικά στοιχεῖα, ἔχει τὶς δικές του ἀνάγκες καὶ ἐπηρεάζεται ἀπὸ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο τὸ σύμφυτο μ᾿ αὐτὸ στοιχεῖο ἱκανοποιεῖ τὶς ἀνάγκες του, ἄλλοτε εὐεργετικὰ γιά τόν ἄνθρωπο καὶ ἄλλοτε ἐπιζήμια γι’ αὐτόν.
᾿Αφ᾿ ὅτου εἰσῆλθε ἡ ἁμαρτία στὸν ἄνθρωπο, ἀνετράπη ἡ τάξις, ἡ θέσις καὶ ἡ σχέσις τῶν δύο αὐτῶν ὑπαρξιακῶν καί οὐσιαστικῶν συστατικῶν του. ῾Ο θεῖος ἀπόστολος Παῦλος περιγράφει λεπτομερῶς, στὴν ἐπιστολή του πρὸς τοὺς χριστιανοὺς τῆς Γαλατίας, αὐτὴ τὴν κατάστασι τῆς πνευματικῆς καὶ ὑπαρξιακῆς ἀκαταστασίας τοῦ ἀνθρώπου ὡς ἑξῆς «῾Η σάρκα, ἐπιθυμεῖ ἀντίθετα πρὸς τὸ πνεῦμα, τὸ δὲ πνεῦμα ἐπιθυμεῖ ἀντίθετα πρὸς τὴν σάρκα. Αὐτὰ δὲ ἀντιτίθενται καὶ ἀνταγωνίζονται τὸ ἕνα τὸ ἄλλο, ὥστε νὰ μὴ πράττετε ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλετε» (Πρός Γαλάτας ε΄, 17).
῾Ο ᾿Απόστολος συμβουλεύει ὅλους τούς ἀνθρώπους, ὅλων τῶν ἐποχῶν πού ἐπιθυμοῦν νά ἔχουν σχέση μέ τόν Θεό, δίνοντας τὴν λύσι γιὰ τὴν ἀποκατάστασι τῆς τάξεως, ὅπως ἐτέθη ἀπὸ τὸν Ἴδιο τόν Θεό.
«ἐὰν ὁδηγεῖσθε καὶ ἐμπνέεσθε ἀπὸ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, δὲν εἶσθε πλέον κάτω ἀπὸ τὸν ζυγὸ τοῦ Νόμου. ... ᾿Εὰν πράγματι ζοῦμε τὴν ζωὴ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, πρέπει νὰ πορευόμαστε σύμφωνα μὲ ὅσα τὸ Πνεῦμα μᾶς διδάσκει» (Πρός Γαλάτας ε΄, 18-25).
῾Ο ἴδιος ἐξηγεῖ τὶς τραγικὲς συνέπειες αὐτῆς τῆς διαμάχης τῶν δύο θελημάτων, τοῦ θελήματος τῆς σαρκός, δηλαδή τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ· Αὐτό ἀπηχεῖ σέ κάθε ἄνθρωπο πού συναισθάνεται τήν διαμάχη αὐτή μέσα του καί στήν ζωή του γενικά καί παλεύει νά ἰσοροπήσει γιά νά πορευθεῖ ὀρθά πρός τήν κατά χάριν Θεοῦ σωτηρία. Σύμφωνα μέ τό ἀπόσπασμα ἀπό τήν πρός Ρωμαίους ἐπιστολή του μποροῦμε καί ἐμεῖς νά σχολιάσουμε κατ’ ἐπέκταση:
«Ὁ ἄνθρωπος δὲν ξέρει οὐσιαστικὰ τί κάνει· δὲν πράτει αὐτὸ ποὺ θέλει ἀλλά, ἀντίθετα, ὅ,τι ἀποστρέφεται τοῦτο καί πράττει. Κάνοντας ὅμως αὐτὸ ποὺ κατὰ βάθος δὲν θέλει, ἀναγνωρίζει ἔμπρακτα πὼς οἱ ἐντολὲς τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι πολύ σωστές. ῎Ετσι φθάνει στὸ σημεῖο νὰ μὴ διαπράττει ἐγὼ ὁ ἴδιος τὸ κακό, ἀλλὰ ἡ ἁμαρτία, ποὺ ἔχει ἐγκατασταθεῖ μέσα του. ῾Η ἴδια ἡ συνείδησίς του μαρτυρεῖ γι᾿ αὐτό· Δὲν κατοικεῖ μέσα του, δηλαδὴ στὸ «εἶναι» του στήν ὕπαρξή του, τὸ καλό. ᾿Απόδειξις εἶναι πὼς ὁ ἄνθρωπος θέλει νὰ κάνει τὸ καλό, δὲν εὑρίσκει ὅμως τὴν δύναμη νὰ τὸ μετατρέψει σὲ πράξη κατά τήν καθημερινή βιοτή του. Κι ἔτσι, δὲν κάνει τὸ καλὸ ποὺ θὰ ἤθελε, ἀλλὰ ὑπηρετεῖ τὸ κακό, ποὺ δὲν θέλει. ῍Αν ὅμως κάνει αὐτὸ ποὺ δὲν θέλει, τότε τὴν πράξη του δὲν τὴν καθορίζει πιὰ αὐτός ἀλλὰ ἡ ἁμαρτία, ποὺ ὑπάρχει μέσα του. Συνεπῶς, ἡ πείρα δείχνει ὅτι ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος θέλω νὰ κάνει τὸ καλό, οἱ πράξεις του δείχνουν πὼς κάνει τὸ κακό. ᾿Εσωτερικὰ συμφωνεῖ καὶ χαίρεται μὲ ὅσα λέγει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Διαπιστώνει ὅμως πὼς ἡ πράξη του ἀκολουθεῖ ἕναν ἄλλο νόμο, ποὺ ἀντιστρατεύεται τὸν νόμο μὲ τὸν ὁποῖο συμφωνεῖ ἡ συνείδησίς του. Εἶναι ὁ νόμος τῆς ἁμαρτίας ποὺ κυριαρχεῖ στὴν ὕπαρξή του καὶ τόν κάμει αἰχμάλωτό της. Τί δυστυχισμένος ἀλήθεια, ποὺ εἶναι! Ποιός μπορεῖ νὰ τόν λυτρώσει ἀπὸ τὴν ὕπαρξη αὐτή, ποὺ ἔχει ὑποταχθεῖ στὸν θάνατο; ῍Ας εὐχαριστήσουμε τὸν Θεὸ ποὺ τὸ ἔκανε αὐτό, μὲ τὸ σωτήριο ἔργο τοῦ Κυρίου μας ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, Λυτρωτοῦ καί Σωτῆρος μας. ῎Αρα, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος ὁ ἴδιος, ἐνῶ συμφωνεῖ θεωρητικὰ μὲ τὸν νόμο τοῦ Θεοῦ, στὴν πράξη εἶναι ὑποταγμένος στὸν νόμο τῆς ἁμαρτίας» (Πρβλ. Πρός Ρωμαίους ζ΄, 15-25)
῾Ο λόγος τοῦ Θεοῦ τοποθετεῖ τὴν ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου, τίς σκέψεις καί τήν καθημερινή πρακτική του στὶς σωστές βάσεις κατὰ τὸ θεῖο θέλημα, γιὰ νὰ μὴ ταλαιπωρεῖται ἀπὸ τὴν ἀκαταστασία, τήν φθορά καί τόν πνευματικό του ἀποπροσανατολισμό ποὺ προκαλεῖ ἡ ἁμαρτία ὡς ἐπιλογή του.
Μὲ τὸ φῶς τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ κατ’ ἐφαρμογήν τῶν ἐντολῶν Του καί μέ τήν μετοχή μας στό τίμιο Αἷμα Του καί Σῶμα Του θὰ ἐξέλθουμε ἀπὸ τὴν ὑπαρξιακὴ ἀκαταστασία, τήν φθορά καί τόν πνευματικό του ἀποπροσανατολισμό μας καὶ θὰ ὑπερβοῦμε τὰ κτιστὰ, φθαρτά καὶ πτωτικὰ ὅρια τῆς ζωῆς μας, ὥστε νικώντας τόν θάνατο νά ὁδηγηθοῦμε πρός τήν ἄπειρη ἀγάπη Του, τό ἔλεός Του καί τήν φιλανθρωπία Του πρός σωτηρία.
