«Μνήμη Δικαίου μετ’ ἐγκωμίων» (Παροιμιῶν ι΄ 7).

 

Ἡ αἰδέσιμος ἑορτή τοῦ Γενεθλίου τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Προφήτου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ μᾶς καλεῖ νά θυμηθοῦμε τά ἐγκώμια πού λέχθηκαν καί συνοδεύουν τόν Πρόδρομο τοῦ Κυρίου μας καί ὑπηρέτη τοῦ μυστηρίου τῆς ἐνανθρωπήσεώς Του.

1) Τό ἐγκώμιο τοῦ ἀγγέλου Γαβριήλ.

Ὁ ἄγγελος πού εὐαγγελίσθηκε στόν ἱερέα Ζαχαρία καί Πατέρα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου περιέγραψε ἐγκωμιαστικά τό πρόσωπο, τήν ζωή καί τήν ἀποστολή αὐτοῦ πού θά γεννιόταν (Λουκᾶ α΄ 13-17)

Ὁ ἄγγελος ἀνήγγειλε στόν Ζαχαρία ὅτι:

α΄. Θά γεννήσει υἱό πού θά τόν ὀνομάσει Ἰωάννη.

β΄. Ἡ γέννηση τοῦ υἱοῦ του θά γίνει αἰτία χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως γιά τόν ἴδιο καί γιά πολλούς ἄλλους θεοσεβεῖς.

γ΄. Ἡ ἀποστολή τοῦ υἱοῦ του θά εἶναι νά ἑτοιμάσει τόν λαό νά ὑποδεχθεῖ τόν Κύριο.

δ΄. Θά πλησθεῖ Πνεύματος Ἁγίου κυοφορούμενος.

ε΄. Θά καθοδηγήσει πολλούς πού ἔχουν ἀπομακρυνθεῖ νά ἐπιστρέψουν στόν Κύριο,

στ΄. Θά προπορευθεῖ στήν διακονία τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ μέ τό πνεῦμα καί τήν δύναμη τοῦ Προφήτη Ἠλία.

ζ΄. Θά συμφιλιώσει τούς πατέρες μέ τά παιδιά τους καί θά κάνει τούς ἀσεβεῖς νά ἀποκτήσουν τήν φρόνηση τῶν δικαίων.

η΄. Θά εἶναι Ναζηραῖος, δηλαδή ἀφιερωμένος στόν Θεό κατά τό Κριτῶν ιγ΄ 5,7.

2)Ἔλαβε τό ὄνομά του ἀπό τόν πατέρα του μέ γραφή καί μέ λόγο.

Ὁ τρόπος πού δόθηκε τό ὄνομα στόν ἅγιο Ἰωάννη ἀποκτᾶ μιά θεολογική καί πνευματική σημασία γιά τό μυστήριο τῆς σαρκώσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Στό πρόσωπό του ἑνώνονται ἡ προφητεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (μέ τήν γραφή τοῦ ὀνόματός του ἐπί πινακιδίου) καί τό κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου τῆς Καινῆς Διαθήκης (μέ τόν λόγο τοῦ Πατέρα του, ὅταν λύθηκε ἡ ἀφωνία του καί εἶπε τό ὄνομά του). (Λουκᾶ α΄ 59-66)

3) Ὁ θαυμασμός καί τό ἐγκώμιο τῶν συγχρόνων του Ἰουδαίων.

Οἱ Ἰουδαῖοι πού πληροφορήθηκαν τά γεγονότα τῆς συλλήψεως καί τῆς γεννήσεώς τοῦ Ἰωάννου θαύμαζαν, ἀποροῦντες διερωτούμενοι γιά τό μέλλον τοῦ παιδιοῦ (Λουκᾶ α΄ 66). Ἀναγνωριζόταν ἀπό τόν Ἰουδαϊκό λαό, ὅτι εἶχε τήν προστασία τοῦ Κυρίου.

 

4) Τό ἐγκώμιο τοῦ πατέρα του.

Ὁ ἱερέας Ζαχαρίας ἐγκωμίασε τόν υἱό του κατά τήν ὀνοματοδοσία του, λέγοντας ὅτι:

α΄. Θά ὀνομαστεῖ προφήτης Κυρίου

β΄ Θά προπορευθεῖ στήν παρουσία καί ἐμφάνιση τοῦ Κυρίου στόν κόσμο γιά νά ἑτοιμάσει τήν ἔλευσή Του.

γ΄. Θά κάνει γνωστή στό λαό Του τήν σωτηρία πού θά δοθεῖ μέ τήν συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν τους  (Λουκᾶ α΄ 76-79)

5) Τό ἐγκώμιο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ὁ Κύριός μας ἐγκωμίασε τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο λέγοντας ὅτι,  

Σᾶς βεβαιώνω πώς μάνα δέν γέννησε ὥς τώρα προφήτη πιό μεγάλο ἀπό τόν Ἰωάννη τόν Βαπτιστή (Λουκᾶ ζ΄ 28).

  Μελετώντας τά δεδομένα τῆς ἁγίας Γραφῆς γιά τίς ἐξέχουσες καί θαυμαστές προσωπικότητες πού διακόνησαν τόν Κύριο σέ διάφορες φάσεις τῆς ἱστορίας τῆς σωτηρίας διαπιστώνουμε τήν ὑπεροχή τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ἔναντι αὐτῶν.

α΄. Ὁ Προφήτης Σαμουήλ (Α΄ Βασιλειῶν α΄ 11) γεννήθηκε κατόπιν προσευχῆς ἀπό στείρους γονεῖς. Ἦτο εὐγενέστατος καί ἁγνότατος στόν χαρακτῆρα καί λευΐτης στό γένος. Δέν εἶχε πιεῖ κρασί, ἀλλά δέν κατοίκησε στήν ἔρημο οὔτε ἡ γέννησή του προβλέφθηκε, ὅπως τοῦ ἁγίου Ἰωάννου.

β΄. Ὁ Ἰσαάκ (Γενέσεως ιη΄ 9-13) γεννήθηκε ἀπό ἡλικιωμένους γονεῖς, ἀλλά δέν πληρώθηκε Πνεύματος Ἁγίου κυοφορούμενος, ὅπως ὁ ἅγιος Ἰωάννης.

γ΄. Ὁ Πάγκαλος Ἰωσήφ, ὁ φημισμένος γιά τήν σοφία του καί τήν ἐγκράτειά του γεννήθηκε ἀπό τήν στείρα μητέρα του Ραχήλ (Γενέσεως λ΄ 22), διακρίθηκε γιά τήν σωφροσύνη του (Γενέσεως λζ΄ 6-20), ἀλλά δέν ἦταν παρθένος. Ὅση ἀπόσταση ὑπάρχει μεταξύ παρθενίας καί ἠθικῆς ἀκεραιότητος τόση καί ἡ ὑπεροχή τοῦ Προδρόμου ἔναντι τοῦ Ἰωσήφ.

δ΄. Ὁ Πατριάρχης Ἰακώβ:

i. Γεννήθηκε ἀπό στείρα μητέρα καί ὅπως ὁ Πρόδρομος προφητεύθηκε ἐνῷ ἐκυοφορεῖτο ὅτι θά ὑπερέχει ἔναντι τοῦ ἀδελφοῦ του, ἀλλά δέν πληρώθηκε τόν καιρό τῆς κυοφορίας του μέ Πνεῦμα Ἅγιο (Γενέσεως κε΄ 19 καί ἑξῆς), ὅπως ὁ ἅγιος Ἰωάννης.

ii. Πάλαιψε μέ τόν Θεό, ἀλλά δέν προπορεύθηκε τῆς ἐλεύσεώς Του στόν κόσμο (Γενέσεως λβ΄ 22-32).

iii. Μέ τήν χωλότητά του προτύπωσε, ὅτι οἱ ἀπόγονοί του θά ἦσαν βραδυκίνητοι καί δυσκίνητοι, δηλαδή ἀπρόθυμοι καί ἀδιάφοροι γιά τήν λυτρωτική Χάρη πού θά τούς προσέφερε ὁ Θεός, ἐνῶ ὁ Πρόδρομος ὑπερέχει διότι ἔγινε ἄριστος καί ταχύς δρομέας καί κήρυκας τῆς Χάριτος, πού θά ἀποκτοῦσαν οἱ πιστοί τῆς Καινῆς Διαθήκης.

ε΄. Ὁ Κριτής Σαμψών (Κριτῶν ιγ΄-ιστ΄), γεννήθηκε καί αὐτός προαναγγελθείς ἀπό ἄγγελο στούς γονεῖς του Ἦτο ἀπό μικρός Ναζηραῖος. Ἀνῆκε στήν τάξη τῶν εὐσεβῶν ἀνδρῶν πού δέν ἐκείροντο, δέν ἔπιναν οἶνο, δέν ἔτρωγαν ἀκάθαρτη τροφή κατά τόν Ἰουδαϊκό νόμο. Ἡ Δαλιδά ὅμως ἐκμεταλλευομένη τήν φιληδονία του τόν ὁδήγησε στήν περιφρόνηση ἐνῶ ὁ Πρόδρομος ἤλεγξε τήν ἠθική παρεκτροπή τοῦ Ἡρώδη καί τῆς Ἡρωδιάδος.

Οἱ Ναζηραῖοι κατά τό Ἀριθμῶν στ΄ 2-12 ἔδιναν στόν Θεό εἰδική ὑπόσχεση ἁγνότητος «ἀφαγνίσασθαι ἁγνείαν Κυρίῳ» καί εἶχαν τά ἑξῆς χαρακτηριστικά:

i. Ἔπρεπε νά καθιερωθοῦν ἀπό τούς Ἱερεῖς μέ εἰδική εὐχή καί ἀποκοπή τῶν μαλλιῶν τους, τά ὁποῖα προσφέρονταν στό θυσιαστήριο ὡς θυσία καί συμβόλιζαν τήν ἀπόλυτη παράδοσή τους στό Θεό (Ἀριθμῶν 6, 2).

ii. Ἔπρεπε νά ἀποφεύγουν τελείως τό κρασί καί τά οἰνοπνευματώδη ποτά, ἀκόμα καί τό μοῦστο, τό ξύδι, τό σταφύλι καί αὐτό ἀκόμα τό κουκούτσι τοῦ σταφυλιοῦ (Ἀριθμ. 6, 3-4).

iii. Ἔπρεπε νά μήν ξανακόψουν τά μαλλιά τους ἄλλα νά τά ἀφήσουν ἐντελῶς ἀνέπαφα μέχρι τό τέλος τοῦ χρόνου τοῦ τάματος ἤ καί ἰσόβια. Αὐτό ἀποτελοῦσε τή σπουδαιότερη ὑποχρέωση τοῦ Ναζηραίου, γιατί θεωροῦσαν καί τά μαλλιά ὡς μή ἀνήκοντα στόν ἀφιερωμένο ἄνθρωπο, ἀλλά στό Θεό. Ἀκόμα γιατί αὐτό ἦταν τό ὁρατό σημεῖο τῆς ὡραιότητας καί τῆς δυνάμεως πού εἶχαν οἱ τελείως καί ὁλοκληρωτικῶς δοσμένοι στό Θεό (Ἀριθμῶν 6, 5).

iv. Ἔπρεπε νά ἀποφεύγουν νά ἐγγίζουν νεκρό ἀκόμα καί ἄν αὐτός εἶναι ὁ πατέρας ἤ ἡ μητέρα τους (Ἀριθμῶν 6, 12). Σέ περίπτωση πού ἄγγιζαν θεωροῦντο μολυσμένοι καί ἔπρεπε νά ὑποβληθοῦν σέ ἐξιλαστήριες θυσίες, γιά ἑπτά ἡμέρες διεκόπτετο ἤ ἀφιέρωση. Γινόταν πάλι κουρά καί προσφερόταν ἕνα ζεῦγος τρυγόνων ἤ δύο μικρά περιστέρια.

v. Ἔπρεπε, μετά τό τέλος τοῦ χρόνου τῆς ἀφιερώσεως, νά γίνει ἐκ νέου κουρά καί νά προσφερθοῦν τά μαλλιά, πού τράφηκαν κατά τό διάστημα τῆς ἀφιερώσεως, στό θυσιαστήριο, ἀπό τόν ἴδιο τό Ναζηραῖο, ἀφοῦ προηγουμένως εἶχε διαβαστεῖ σχετική εὐχή ἀπό τόν ἱερέα. Ἔτσι θεωρεῖτο πλέον ἐλεύθερος τοῦ τάματος.

Ὁ Σαμψών ἀποκάλυψε στή Δαλιδά ὅτι ἡ δύναμή του βρισκόταν στά μακριά μαλλιά του, δηλαδή στήν ἀπόλυτη ἀφιέρωσή του στό Θεό, ἡ ὁποία εἶχε σάν ὑλική ἔκφραση τά μακριά μαλλιά. Ἀπό αὐτή τή σχέση του μέ τό Θεό ἀντλοῦσε δύναμη καί νικοῦσε τούς ἐχθρούς. Ἡ Δαλιδά μέ τήν ἁμαρτία ἀπομάκρυνε τό Σαμψών ἀπό τό Θεό, πράγμα πού ἐκφράστηκε ὑλικά καί ὁλοκληρώθηκε μέ τήν ἀποκοπή τῶν μαλλιῶν, ἡ ὁποία τόν ἀποδυνάμωσε. Ἰσόβιοι Ναζηραῖοι θεωροῦντο ὁ Τίμιος Πρόδρομος (Λουκ. 1, 5), ὁ Σαμψών (Κριτ. 13, 5), ὁ Σαμουήλ ( Α΄ Βασ. 1, 11). ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος (Εὐσ. Ἐκκλ. Ἱστ. Β 23, 4 κ. ἑξ.).

Καί γιά περιορισμένο χρονικό διάστημα (πιθανόν ὄχι περισσότερο τῶν σαράντα ἡμερῶν) ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Πράξ. 18, 18).

Ναζηραῖες μποροῦσαν νά γίνουν καί οἱ γυναῖκες. Μία ἀπό αὐτες ἦταν ἡ Βερενίκη, ἡ ἀδερφή του βασιλιά Ἀγρίππα (Ἰωσ. Ἰουδ. Πολ. Β΄,  15,1).

στ΄. Πολλοί ἄλλοι μεγάλοι ὑπῆρξαν πού κοσμήθηκαν μέ πολλά πνευματικά χαρίσματα, ἀλλά δέν ἀξιώθηκαν νά προπορευθοῦν τῆς ἐλεύσεως καί παρουσίας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ καί νά δείξουν τόν Μεσσία μέ τό «Ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰωάννου α΄ 29) καί τέλος νά Τόν βαπτίσουν «διὰ τοῦτο ἦλθον ἐγὼ ἐν τῷ ὕδατι βαπτίζων» (Ἰωάννου α΄ 31).