Ὁ χαρακτήρας τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Παιδείας

Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ

ΔΑΝΙΗΛ

 

 

Μέ τό παρόν ἄρθρο μας θά ὑπομνήσουμε ὅσα θεωροῦμε ἀπαραίτητα γιά τήν προετοιμασία τῶν Κατηχητῶν καί τῶν Κατηχουμένων νέων στόν Τομέα τῆς Χριστιανικῆς ἀγωγῆς τῆς Νεότητος ἐξ  ἀφορμῆς τῆς ἐνάρξεως τοῦ νέου Ἱεραποστολικοῦ ἔτους 2019-20.

1. Ὁ θεοκεντρικός χαρακτῆρας τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί κατ’ ἐπέκταση ἡ Χριστιανική Ἀγωγή τῶν Νέων καλλιεργεῖ στόν ἄνθρωπο τόν θεοκεντρικό χαρακτῆρα τῆς ζωῆς του. Ὁ ἄνθρωπος ζεῖ γιά τόν Θεό. Ἐκτελεῖ τίς ἐντολές Του. Ὑπακούει στό ἅγιο θέλημά Του. Μέ τίς πράξεις του δοξάζει τόν Θεό Πατέρα σύμφωνα μέ τήν ἀποστολική προτροπή «δοξάσατε δή τόν Θεόν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καί ἐν τῷ Πνεύματι ὑμῶν, ἅτινα ἐστί τοῦ Θεοῦ» (Πρός Κορινθίους στ΄, 20). Ἀγαπᾶ τόν Θεό «ἐξ ὅλης τῆς καρδίας του καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς του καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας του καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος του» (Μάρκου ιβ΄, 30). Ἐπιθυμεῖ νά συμπεριφέρεται εὐαρέστως πρός τόν Θεό κατά τήν ἐντολή «εὐαρέστει ἐνώπιον ἐμοῦ καὶ γίνου ἄμεμπτος» (Γενέσεως ιζ΄, 1). Γι’ αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος προτρέπει τούς πιστούς νά ζοῦν ζωή ἀρεστή στόν Θεό «Τό λοιπὸν οὖν, ἀδελφοί, ἐρωτῶμεν ὑμᾶς καὶ παρακαλοῦμεν ἐν Κυρίῳ ᾿Ιησοῦ, καθὼς παρελάβετε παρ' ἡμῶν τὸ πῶς δεῖ ὑμᾶς περιπατεῖν καὶ ἀρέσκειν Θεῷ» (Πρός Θεσσαλονικεῖς Α΄, δ΄, 1) .

        Τήν ἀγάπη του στό Θεό ὁ ἄνθρωπος τήν δείχνει μέ τόν τρόπο πού ὑποδεικνύει ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης «αὕτη γάρ ἐστιν ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἵνα τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ τηρῶμεν» (Α΄ Ἰωάννου ε΄, 3). Ὑπομένει γιά τόν Θεό πᾶσα θλίψη καί στενοχώρια «Μακάριος ἀνὴρ ὃς ὑπομένει πειρασμόν· ὅτι δόκιμος γενόμενος λήψεται τὸν στέφανον τῆς ζωῆς» (Ἰακώβου α΄, 12). Θυσιάζει καί τήν ζωή του γιά τόν Θεό κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου «ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν» (Μάρκου η΄, 35).

* * * * *

2. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι τό θεανδρικό πρότυπο τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί ἡ Ὀρθόδοξη Κατήχηση τῶν Νέων θέτει ὡς πρότυπο, ἀρχέτυπο τοῦ ἀνθρώπου τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, πού εἶναι ὁ «Υἱός ὁ Ἀγαπητός» (Ματθαίου γ΄, 17) καλώντας τόν ἄνθρωπο νά μιμηθεῖ τόν Υἱό τῆς ἀγάπης καί τῆς εὐδοκίας τοῦ Θεοῦ Πατρός σύμφωνα μέ τούς λόγους «ὑπόδειγμα γὰρ δέδωκα ὑμῖν, ἵνα καθὼς ἐγὼ ἐποίησα ὑμῖν, καὶ ὑμεῖς ποιῆτε» (Ἰωάννου ιγ΄, 15) καί «μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς κἀγώ Χριστοῦ» (Πρός Κορινθίους Α΄, ια΄, 1).

* * * * *

3. Ἡ κλήση στήν θεία ζωή.

Ὡς σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου τίθεται νά ἀνταποκριθεῖ στήν κλήση τοῦ Θεοῦ γιά νά συμμετάσχει στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ  (Πρός Ἐφεσίους δ΄, 1). Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Ὀρθόδοξη Ἀγωγή  εἰδικά τῶν Νέων ἀπελευθερώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ματαιότητα τῆς φθειρομένης ἀπό τά πάθη ζωῆς ὑποδεικνύοντας σ’ αὐτόν νά ἀκολουθήσει τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό γιά νά εἰσέλθει στήν αἰώνια βασιλεία τοῦ Θεοῦ.  Γιά τόν πιστό ὁ πλοῦτος, ἡ δόξα, ἡ ἐξουσία, τά ἀξιώματα δέν ἔχουν ἀξία. Ἀντίθετα ὀφείλει νά ἐπιδιώκει καί νά ἐπιζητεῖ τά ἄνω κατά τίς ἀποστολικές προτροπές : «τὰ ἄνω ζητεῖτε, ... τὰ ἄνω φρονεῖτε, μὴ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς » (Πρός Κολοσσαεῖς γ΄, 1-2) καί « εἴ τις ἀρετὴ καὶ εἴ τις ἔπαινος, ταῦτα λογίζεσθε»  (Πρός Φιλιππησίους δ΄, 8).

* * * * *

4.Ἡ ἱεράρχηση τῶν προτεραιοτήτων

Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση ἱεράρχησε τίς προτεραιότητες τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου κατά τό «ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Ματθαίου στ΄, 23). Αὐτή ἡ προτεραιότητα χαρακτηρίσθηκε ἀπό τόν Κύριο «ἀγαθή μερίδα» (Λουκᾶ ι΄, 42) δηλαδή ἀρίστη ἐπιλογή. Αὐτή ἀνέδειξε μεγάλους Πατέρες καί Διδασκάλους τοῦ Γένους μας, φωτεινά πνεύματα πού μέ τό φῶς τῆς γνώσεώς τους καί τό ἦθος τους κατεκόσμησαν τά ἤθη τῶν ἀνθρώπων, οὐ μόνον τῆς ἐποχῆς τους, ἀλλά καί τῶν ἑπομένων γενεῶν. Γιά τήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ οἱ Μάρτυρες ὑπέστησαν βασανισμούς καί ἐπονείδιστο θάνατο ἔχοντες πρό ὀφθαλμῶν τό Παύλειο «οὐκ ἄξια τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς» (Πρός Ρωμαίους η΄, 18). Γιά τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ οἱ ὅσιοι πατέρες καί μητέρες ἐξῆλθον εἰς τά ὄρη καί τίς ὀπές τῆς γῆς ἀσκούμενοι μέ κάθε κακοπάθεια ἀρνούμενοι κάθε ἀπόλαυση καί ἄνεση τῆς χαμοζωῆς ἤ κατά τόν Βασίλειο τόν Μέγα τοῦ βοσκηματώδους βίου (Μεγάλου Βασιλείου, Ὁμιλίαι εἰς τήν Ἑξαήμερον (Ὁμιλία ζ΄) PG 29, 157D) χωρίς νά γίνονται σωματοκτόνοι ἀλλά νά ἀνεδεικνύονται παθοκτόνοι.  Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική παιδεία συνέβαλε στήν κάθαρση τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καί συμπεριφορᾶς ἀπό ὅλα ὅσα ἀπαξιώνουν τόν ἄνθρωπο ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ἐξυψώνουσα καί εἰσάγουσα αὐτόν ὡς τόν θεϊκό θρόνο. 

* * * * *

5. Οὐράνιος ἄνθρωπος.

Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση διάνοιξε λυτρωτικά τόν ὁρίζοντα τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως μεταβάλλοντας τούς γήϊνους ἀνθρώπους σέ οὐράνιους. Ὑπηρέτησε τήν «καινή ζωή» (Πρός Ρωμαίους στ΄, 4) πού ἀνέτειλε ἀπό τόν ζωοδόχο τάφο τοῦ ἀναστάντος Κυρίου.  Καλλιέργησε τήν πίστη ὡς ἀνακαινιστική δύναμη γιά νά ἀναγεννηθεῖ ὁ ἄνθρωπος καθιστάμενος «καινός ἄνθρωπος» (Πρός Ἐφεσίους δ΄, 24).

* * * * *

6. Καλλιέργια ἐπιστημῶν καί τεχνῶν.

Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση  καλλιέργησε ὅλες τίς μορφές τοῦ πολιτισμοῦ, τῶν ἐπιστημῶν καί τῶν τεχνῶν. Τά πολιτιστικά ἀγαθά πού δημιουργήθηκαν καί θαυμάζονται ἕως σήμερα ὡς παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά ἀναδεικνύουν τήν ἔμπνευση, τό κάλλος, τήν ἁρμονία, τόν πλοῦτο, τήν ποικιλία κάθε μορφῆς πολιτισμοῦ στήν ζωγραφική, στήν γλυπτική, στήν ἀρχιτεκτονική, στήν μικροτεχνία. Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση ἀνέπτυξε ὅλες τίς ἐπιστῆμες τήν θεολογία, τήν φιλοσοφία, τήν ποίηση, τήν ρητορική,  τήν ἀστρονομία, τά μαθηματικά, τήν μουσική,  τήν φυσική, τήν ἰατρική. Προσείλκυσε ὅλα τά ὑπέροχα πνεύματα κάθε ἐποχῆς πού μέ τήν πνοή της τούς καταξίωσε καί τούς ἀνέδειξε ὡς ὄντως δημιουργούς καί θεράποντες ἐπιστημῶν καί τεχνῶν.

* * * * *

7. Προστασία τῆς ἀκεραιότητας τῆς ψυχῆς.

        Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση διαφύλαξε τήν ἀκεραιότητα τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου ἐναντι πάσης ἐπιβουλῆς. Κήρυξε τό αὐτεξούσιο καί ἐλεύθερο τοῦ ἀνθρώπου. Ἰδιαιτέρως στήριξε τό λαό μας σέ δυσχειμέρους καιρούς γιά νά διατηρήσει τήν πνευματική ταυτότητα καί αὐτοσυνειδησία του προστατεύοντάς τον ἀπό τούς ἐξ Ἀνατολῶν ἐξιλαμισμούς, ὅσο καί ἀπό τήν ἀλλοτρίωση τῆς Δύσεως.

        Ὁ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση θωράκισε τόν ὀρθόδοξο ἑλληνικό λαό μέ τό πατροπαράδοτο σέβας γιά νά ἀποκρούσει κάθε ἀπόπειρα ἀλλοιώσεως τῆς ταυτότητός του καί νά διατηρήσει τήν ἀκεραιότητα τῆς ψυχῆς του παρά τούς διωγμούς μέ τούς ὁποίους ἀπειλήθηκε, ἀλλά καί τά ὕπουλα δελέατα πού τοῦ προσέφεραν. Προτίμησε νά ὑποστεῖ θυσίες καί στερήσεις γιά νά κρατήσει τήν παρακαταθήκη τῶν πνευματικῶν πατέρων του ἀνόθευτη καί ἀναπαλλοτρίωτη.

        Σέ κάθε ἐποχή ἀναδείχθηκαν Μάρτυρες πού δέν δέχθηκαν τίς προκλήσεις γιά ζωή δόξης, πλούτου, ἀνέσεων καί ἀπολαύσεων προτιμώντας τά ταπεινά, λιτά καί πτωχά, πού περιφρόνησαν τήν ματαιότητα τῶν φθειρομένων γιά νά μήν ἀπωλέσουν τήν μακαριότητα τῶν αἰωνίων.

* * * * *

8. Ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση κήρυξε τόν ἀπόλυτο σεβασμό στόν ἄνθρωπο. Τόνισε  τήν ἀξία καί τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου

α΄. Ὅτι ἀποτελεῖ τό κορυφαῖο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ γιά νά δοξάσει μέ τά ἔργα του τόν Κτίστη καί Δημιουργό του.

β΄. Ὅτι δημιουργήθηκε ἀπό ἀγάπη καί ἐλεύθερα ἀπό τόν Θεό «κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ» (Γενέσεως α΄, 26).

γ΄. Ὅτι γι’ αὐτόν θυσιάσθηκε ὁ Μονογενής Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἔτσι δύναται νά κατασταθεῖ «συμπολίτης τῶν ἁγίων καί οἰκεῖος τοῦ Θεοῦ» (Πρός Ἐφεσίους β΄, 19).

δ΄. Ὅτι κλήθηκε νά κληρονομήσει τά ἀγαθά τῆς αἰωνίου ζωῆς

* * * * *

9. Μαρτυρία τῆς ἀληθείας

Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση διαλέχθηκε στήν δισχιλιόχρονη προσφορά της καί διαλέγεται μέ τά σύγχρονα ἰδεολογικά ρεύματα γιά νά «μαρτυρήσει τῇ ἀληθείᾳ» (Ἰωάννου ιη΄, 37). Μέ τό λόγο τοῦ Θεοῦ ἀνατέμνει τήν καρδιά καί τήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ἀνατρέπει πᾶσα ἀσέβεια καί πονηρία, ἀποκρούει ψεύδη καί ἐπιβλαβεῖς πλάνες, κηρύττει μέ παρρησία ὅτι «τὰ γὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος, τὸ δὲ χάρισμα τοῦ Θεοῦ ζωὴ αἰώνιος ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν» (Πρός Ρωμαίους στ΄, 23).

* * * * *

10. Πρεσβεύει θεῖες καί αἰώνιες ἀρχές καί ἀξίες.

Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση ἐμπνέει ἀκόμη καί σήμερα σέ κάθε ἄνθρωπο καλῆς θελήσεως ἀρχές καί ἀξίες σ’ ἕνα περιβάλλον ἐκκοσμικεύσεως γιά νά ζήσει «σωφρόνως καὶ δικαίως καὶ εὐσεβῶς ἐν τῷ νῦν αἰῶνι» (Πρός Τίτον β΄, 12)  μέ ἀξιοπρέπεια, δηλαδή αὐτοσεβασμό, πίστη καί σεβασμό στό Θεό, ἐφ’ ὅσον «ἡ δὲ εὐσέβεια πρὸς πάντα ὠφέλιμός ἐστιν, ἐπαγγελίας ἔχουσα ζωῆς τῆς νῦν καὶ τῆς μελλούσης» (Πρός Τιμόθεον δ΄, 8) σεβασμό στόν συνάνθρωπο καί προσφορά στόν πάσχοντα κατά τήν ἀποστολική ἐντολή : «τῆς δὲ εὐποιΐας καὶ κοινωνίας μὴ ἐπιλανθάνεσθε· τοιαύταις γὰρ θυσίαις εὐαρεστεῖται ὁ Θεός» (Πρός Ἑβραίους ιγ΄, 16) καί «μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι» (Πρός Τίτον γ΄, 14).

Στήν ἐποχή πού ζοῦμε βλέπουμε νά κλονίζονται ἕνα-ἕνα τά στηρίγματα τῆς ζωῆς καί ὁ ἄνθρωπος κινδυνεύει νά βυθισθεῖ στήν διαφθορά τοῦ ἁμαρτωλοῦ καί ἄθεου κατεστημένου.

Ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί Κατήχηση μπορεῖ νά στηρίξει τόν ἄνθρωπο μέ τίς ἀρχές καί τίς ἀξίες πού ἔχουν τήν σφραγίδα τοῦ δικαίου, σοφοῦ, δυνατοῦ καί ἁγίου Θεοῦ. Αὐτές οἱ ἀξίες προστατεύουν τήν ἀξιοπρέπεια κάθε ἀνθρώπου, ἐξ ἄκρας συλλήψεώς του ἕως τῆς ἐξόδου ἐκ τοῦ ματαίου καί προσκαίρου τούτου κόσμου, ἐπιβάλλουν τόν σεβασμό σέ κάθε ἄνθρωπο χωρίς ἀποκλεισμούς καί προκαταλήψεις προτρέπουν κάθε ἄνθρωπο νά ἐπιδεικνύει τήν ἀλληλεγγύη του σέ κάθε ἄνθρωπο πού ἔχει ἀνάγκη χωρίς ὅρια καί χωρίς προϋποθέσεις χωρίς διακρίσεις, χωρίς ἀποκλεισμούς.

* * * * *

Ἡ ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία καί ἡ Χριστιανική ἀγωγή τῶν Νέων ἐκπαιδεύει τόν ἄνθρωπο μέ τήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ νά ὑπακούει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἐλευθερώνοντάς τον ἀπό τήν ὑποταγή στόν ἐγωϊσμό καί τά πάθη του. Ἡ ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ ἐλευθερώνει τόν ἄνθρωπο.