Ο ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΡΤΩΝ
(Κυριακή Η΄ Ματθαίου-Ματθαίου 14, 14-22)
«Ἔφαγον πάντες καί ἐχορτάσθησαν»
(Ματθαίου 14, 20)
Σ ύ ν ο ψ ι ς
Πολλὰ ϑαύματα τοῦ Κυρίου ἔχουν καὶ συμβολικὴ σημασία. Τὸ ϑαῦμα τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν πέντε ἄρτων ἐκτὸς ποὺ ἀποδεικνύει τὴ ϑεϊκὴ δύναμιν καὶ τὴν εὐεργετικὴ πρόνοια τοῦ ᾿Ιησοῦ, εἶναι καὶ ἕνα σύμβολο τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Ἀ ν ά π τ υ ξ ι ς
Α) Ἡ ϑεϊκὴ δύναμις τοῦ Ἰησοῦ. Ὁ Χριστὸς μὲ πέντε ἄρτους ϑρέφει πέντε χιλιάδες στὴν ἔρημο τῆς Βηϑσαϊδᾶ, ὅπως ὁ Θεὸς μὲ τὸ μάννα ἔϑρεψε τοὺς ᾿Ιουδαίους στὴν ἔρημο τῆς ᾿Αραβίας.
«Ἐσπλαγχνίσϑη τὸν ὄχλο»
Ὁ Ἰησοῦς σπλαχνίζεται τὸν ὄχλο καὶ τὸν εὐεργετεῖ. Οἱ ᾿Απόστολοι ζητοῦν τὶς εὔκολες λύσεις : «᾿Απόλυσον τοὺς ὄχλους».
«Δότε ὑμεῖς».
Μόνον ἕνας Θεὸς μπορεῖ νὰ βρῆ μιὰ λύσι, οἱ Ἀπόστολοι ἀδυνατοῦν ἐντελῶς.
«Πέντε ἄρτους».
Ὁ ᾿Ιησοῦς μπορεῖ καὶ μὲ τὸ τίποτε νὰ ϑρέψη τὰ πλήϑη, γιατὶ εἶναι Θεός.
Β) Ἡ πρόνοια τοῦ Κυρίου. Ὅποιος φροντίζει γιὰ τὸν Θεὸ κι ὁ Θεὸς φροντίζει γι᾿ αὐτόν.
«᾿Αναβλέψας».
Νὰ ἀναγνωρίζω τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ εὐλογῶ τὸν Θεό.
«Ἔδωκε τοῖς μαϑηταῖς».
Ἡ Θεία Πρόνοια ϑέλει συνεργάτες γιὰ τὸ ἔργο της. Οἱ ἱερεῖς συνεχίζουν τὴν ἀποστολὴ τοῦ Κυρίου.
«Ἐχορτάσϑησαν». Μόνο τὰ δῶρα τοῦ Θεοῦ εἶναν ἱκανὰ νὰ εὐχαριστήσουν τὸν ἄνϑοωπο.
«Ἦραν τὸ περισσεῦον». Ὁ Θεὸς εὐεργετεῖ μὲ τὸ παραπάνω. Νὰ μὴ γίνεται σπατάλη στὰ δῶρα τοῦ Θεοῦ.
Γ) Ὁ συμθολισμὸς τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Ὅπως τώρα ὁ Κύριος μὲ πέντε ἄρτους ἔϑρεψε τὰ σώματα τῶν ἀκροατῶν του, ἔτσι κι ἀργότερα μὲ ἕνα ἄλλο Ἄρτο ϑὰ ϑρέψη τὶς ψυχὲς τῶν ὀπαδῶν του. Ὁ Ἄρτος, ποὺ ϑὰ δώση, ϑὰ εἶναι αἰώνιος καὶ ϑὰ ἐξασφαλίζη τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς.
Θαυματουργὲ ᾿Ιησοῦ, δῶσε στὴν πεινασμένη ψυχή μου τὴ μοναδικὴ τροφή της, ποὺ εἶναι τὸ ἄχραντό σου σῶμα
*****
Πολλά θαυμάσια τοῦ Κυρίου ἔχουν καὶ συμβολικὴ σημασία.
Δίνει τὸ φῶς στὸν τυφλὸ γιὰ νὰ δείξη ὅτι αὐτὸς εἶναι τὸ φῶς τοῦ κόσμου.
᾿Ανασταίνει τὸ Λάζαρο γιὰ νὰ δείξη ὅτι αὐτὸς εἶναι ἡ ᾿Ανάστασις. Θεραπεύει τὸν παραλυτικὸ γιὰ νὰ φανερώση ὅτι αὐτὸς εἶναι ἡ ζωή.
Καθαρίζει τὸ λεπρὸ γιὰ νὰ δείξη ὅτι αὐτὸς εἶναι, ποὺ ἀφαιρεῖ τὴ λέπρα τῆς ψυχῆς.
Ἔτσι καὶ στὴν ἔρημο τῆς Βησθαϊδᾶ χορταίνει τὸ σῶμα γιὰ νὰ δείξη ὅτι αὐτὸς εἶναι, ποὺ μπορεῖ νὰ χορτάση καὶ τὴν ψυχή.
Τὸ θαῦμα τοῦ Κυρίου στὴν ἔρημο τῆς Βησθαϊδᾶ θὰ μελετήσουμε σήμερα γιά νὰ δοῦμε, ὅτι ὁ Κύριος μὲ πέντε ἄρτους καὶ δύο ἰχθῦς χόρτασε πέντε χιλιάδες.
α) Γιὰ νὰ δείξη τὴ θεϊκή του δύναμι,
β) γιὰ νὰ διδάξη τὴν ἐμπιστοσύνη στὴ θεία Πρόνοια καὶ
γ) γιὰ νὰ συμβολίση τὸ μεγάλο μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, ποὺ ἀργότερα θὰ ἵδρυε..
Ἡ ϑεϊκὴ δύναμις τοῦ Ἰησοῦ. Ὁ μελετητὴς τῆς ζωῆς τοῦ ᾿Ιησοῦ εὔκολα συμπεραίνει ἔπειτα ἀπὸ κάθε θαυματουργικὴ πρᾶξι τοῦ Κυρίου ὅτι αὐτὸς εἶναι πραγματικὰ υἱὸς τοῦ Θεοῦ μὲ θεϊκὴ δύναμι. Οἱ ᾿Ιουδαῖοι εὔκολα ἔπρεπε νὰ εἶχαν συμπεράνει ὅτι ᾿Εκεῖνος ποὺ μὲ πέντε ἄρτους καὶ δύο ἰχθῦς ἔθρεψε στὴν ἔρημο τῆς Βησθαϊδᾶ πέντε χιλιάδες κόσμο, δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ ᾿Εκεῖνον, ποὺ μὲ τὸ μάννα ἔθρεψε τοὺς πατέρας των στὴν ἔρημο τῆς ᾿Αραβίας.
Εὐσπλαγχνίσθη ἐπ᾿ αὐτούς. Πολὺς κόσμος εἶχε προστρέξει στὸν ᾿Ιησοῦ γιὰ νὰ ἀκούση τὰ σοφά του λόγια, γιὰ νὰ βρῆ τὴ θεραπεία του, γιὰ νὰ παρακολουθήση τὴ διδασκαλία του. Σὲ ὅλους αὐτοὺς δίδασκε μὲ ἁπλότητα καὶ ὅλων τὶς ἀρρώστειες τὶς θεράπευε, σὰν ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων. Καὶ πὼς νὰ μὴ συγκινηθῆ ἡ ἱερωτάτη καρδιὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς δυστυχισμένους, ποὺ ἦταν σὰν πρόβατα χωρὶς ποιμένα. Ἡ πατρική του καρδιὰ δὲν μποροῦσε νὰ μείνη ἀσυγκίνητη, γιατὶ ἐνέκλειε ὅλους τοὺς θησαυροὺς τῆς εὐσπλαγχνίας καὶ τῆς τρυφερότητος. Γι᾿ αὐτὸ παρευθὺς ἐξεδηλώθηκε ἔμπρακτα καὶ ἀποτελεσματικὰ μὲ τὴ θεραπεία ὅλων ἐκείνων, ποὺ ταπεινὰ ζητοῦσαν τὴ θεϊκή του ἐπέμβασι. ᾿Αρχίζει ἀπὸ τὸ σῶμα γιὰ νὰ καταλήξη στὴν ψυχή. Θεραπεύει τὸ πρόσκαιρο γιὰ νὰ ἐξασφαλίση τὸ αἰώνιο.
«Δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν». Μεσιτεύουν οἱ ᾿Απόστολοι στὸν Κύριο νὰ ἀπολύση τοὺς ὄχλους, γιατὶ πάει νὰ σκοτινιάση, ὁ τόπος εἶναι ἔρημος καὶ πρέπει οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ νὰ πᾶνε νὰ προμηθευθοῦν τρόφιμα. Ὁ Κύριος τοὺς ἀπαντᾶ : «Δώσατέ τους σεῖς νὰ φᾶνε». Ἤξευρε ὁ Ἰησοῦς ὅτι οἱ ᾿Απόστολοι δὲν ἔχουν τρόφιμα καὶ εἶχε ἀποφασίσει νὰ κάνη τὸ θαῦμα του, ἀλλὰ ἤθελε νὰ δείξη ὅλη του τὴν καλωσύνη καὶ τί ἐμπιστοσύνη πρέπει νἄχουν στὴν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Ἡ φιλευσπλαγχνία τῶν ᾿Αποστόλων περιωριζόταν ν᾽ ἀπολύσουν τὸν ὄχλο. Ὁ Ἰησοῦς ὅμως σκέπτεται διαφορετικὰ γιὰ τοὺς ὀπαδοὺς καὶ ὅλους ἐκείνους, ποὺ παρ᾽ ὅλες τὶς ἀντιξοότητες ποὺ συναντοῦν ἐπιμένουν νὰ μείνουν πιστοὶ στὰ προστάγματά του. Γι᾿ αὐτοὺς φροντίζει ὁ ἴδιος καὶ δὲ θέλει νὰ περιπλέκωνται στὶς βιωτικὲς μέριμνες μὲ τὴ μοναδικὴ φροντίδα τί θὰ φᾶνε καὶ τί θὰ πιοῦνε. Βέβαια ὁ Κύριος θέλει νὰ ἐνδιαφέρωμαι γιὰ τὸ σῶμα, ἀφοῦ αὐτὸ εἶναι τὸ ὄργανο τῆς ψυχῆς, ἀλλὰ ἐπιμένει νὰ τηρῆται κάποια προτεραιότης. «Ζητεῖτε πρῶτον, συνεβούλευσε ἄλλοτε, τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν».
«Δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν». Δὲ λέγει «Ἐγὼ θὰ τοὺς θρέψω, ἀφῆστε τους», ποὺ μποροῦσε κανεὶς νὰ τὸ θεωρήση καύχησι, ἀλλὰ γιὰ νὰ τοὺς βάλη σὲ μεγαλύτερη ἀπορία καὶ γιὰ νὰ δείξη ὅτι ἂν θαυματουργῆ τὸ κάνει ἀπὸ ἀνάγκη λέγει: «Δώσατέ τους σεῖς νὰ φᾶνε». Προδιαθέτει τοὺς ᾿Αποστόλους στὸ θαῦμα, δοκιμάζει τὴν πίστι των καὶ τοὺς ζητᾶ νὰ ἀναγνωρίσουν τὴν ἀδυναμία τους μὲ μιὰ βαθιὰ ταπείνωσι, γιατὶ ὁ ᾿Ιησοῦς θέλει νὰ τοὺς μεταχειρισθῆ ὡς ὄργανα. ᾿Αλλὰ οἱ ᾿Απόστολοι δὲν εἶχαν παρὰ πέντε μόνον ἄρτους καὶ δύο ἰχθῦς. Πῶς νὰ θρέψουν τόσον κόσμο;
«Πέντε ἄρτους καὶ δύο ἰχθύας». Δώδεκα ἄνθρωποι καὶ ὁ Κύριος δὲν εἶχαν μαζί τῶν παρὰ πέντε μόνο ψωμιὰ καὶ δύο ψάρια. Παραδειγματικὴ λιτότης. Εἶχαν τὴ δυνατότητα νὰ ἔχουν πλούσια κι ἄφθονα φαγητὰ κι ὅμως ἀρκοῦνται στὰ ἀπαραίτητα. Τί παράδειγμα γιὰ μένα, ποὺ ὅταν κάνω ἕνα ταξίδι, μιὰ ἐκδρομή, ἕνα περίπατο, θέλω νὰ ἔχω ὅλες μου τὶς ἀνέσεις καὶ τίποτε νὰ μὴ μοῦ λείπη.
«Κελεύσας τοὺς ὄχλους ἀνακλιθῆναι».
Τοὺς διέταξε νὰ καθίσουν, γιατὶ ὁ Κύριος δὲν εἶναι Θεὸς, ἀταξίας καὶ ἀκαταστασίας, ἀλλὰ τάξεως καὶ εἰρήνης.
Θέλει ὅλοι νὰ ἐξυπηρετηθοῦν γρήγορα καὶ μὲ τάξι. Κανεὶς νὰ μὴ μείνη παραπονεμένος. Δὲν τοὺς προσφέρει πολυδάπανα φαγητά, ἀλλὰ τὰ πιὸ λιτὰ καὶ συνηθισμένα. Ὅλοι ὅμως θὰ μείνουν εὐχαριστημένοι, γιατὶ δὲν εἶναι τὰ πολυδάπανα φαγητὰ ποὺ εὐχαριστοῦν, ἀλλὰ ἡ καλὴ καρδιὰ καὶ ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ.
Ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεὸς εἶναι φιλεύσπλαγχνος καὶ προσεκτικὸς πατέρας, ποὺ δὲν ἐγκαταλείπει ποτὲ κανένα. Ἡ στοργική του μέριμνα στρέφεται ἰδιαίτερα στοὺς πιστοὺς ὀπαδούς του, ποὺ δὲν ἀσχολοῦνται μόνο γιὰ τὸ σῶμα των, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ συμφέροντα τῆς ψυχῆς των καὶ τὴ δόξα του
Μόλις οἱ ᾿Απόστολοι ἀνέφερον στὸν ᾿Ιησοῦν ὅτι τὸ πλῆθος ἦταν χωρὶς τρόφιμα καὶ δὲν εἶχαν παρὰ μόνον πέντε ψωμιὰ καὶ δυὸ ψάρια, παρευθὺς θέλησε νὰ βάλη σὲ ἐνέργεια τὴ θεϊκή του παντοδυναμία : «Φέρετέ μοι αὐτοὺς ὧδε».
᾿Αναβλέψας εἰς τὸν οὐρανόν, ηὑλόγησε.
Πρὶν κάνη τὸ θαῦμα του, στρέφει τὴ σκέψι του στὸν οὐράνιο Πατέρα. Κοιτάζει ψηλά, εὐλογεῖ, Μ᾽ αὐτὸ τὸν τρόπο μὲ δίδαξε, ὅπως λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Μὴ πρότερον ἅπτεσθαι τραπέζης, ἕως ἂν εὐχαριστήσω τῷ Θεῷ τῷ χορηγῷ τῆςτροφῆς καὶ τὴν εὐλογίαν ταύτης οὐρανόθεν ἑλκύσω».
Ἕνα τιποτένιο πράγμα μοῦ δίνει κάποιος καὶ αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη νὰ τὸν εὐχαριστήσω, πόσο περισσότερο ὅμως δὲν πρέπει νὰ εὐχαριστῶ τὸν Κύριο γιὰ τὰ ἄφθονα ἀγαθά, ποὺ πλουσιοπάροχα μοῦ χορηγεῖ;
«Ἔδωκε τοῖς μαθηταῖς»
Ὁ ᾿Ιησοῦς πῆρε πρῶτος τὰ ψωμιὰ καὶ τὰ ψάρια τὰ εὐλόγησε καὶ ἔπειτα τὰ ἔδωσε στοὺς ᾿Αποστόλους νὰ τὰ μοιράσουν. Αὐτὸ τὸ κάνει ὄχι μόνο γιατὶ θέλει οἱ ᾿Απόστολοι νὰ τὸν βοηθήσουν στὴ διανομή, ἀλλὰ γιὰ νὰ τοὺς τιμήση καὶ νὰ δείξη στὰ πλήθη ὅτι τοὺς ἔχει συνεργάτες στὸ ἔργο του. Μάθημα σπουδαῖο γιὰ μένα, γιατὶ βλέπω καθαρὰ ὅτι κάθε χάρις ἔρχεται ἀπὸ τὸ Χριστό, ἀλλὰ καὶ οἱ ᾿Απόστολοι καὶ οἱ συνεχιστὲς στὸ ἔργο των, οἱ ἱερεῖς, εἶναι ὑπηρέται καὶ οἰκονόμοι τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ.
«Ἔφαγον πάντες καὶ ἐχορτάσθησαν»
Ὅσο μοίραζαν οἱ ᾿Απόστολοι τόσο καὶ τὰ ψωμιὰ καὶ τὰ ψάρια πλήθαιναν. Τόσο, ποὺ ἔφαγαν ὅλοι καὶ χόρτασαν. Ξερὸ ψωμὶ καὶ ψάρια ἔφαγαν ὅλοι κι ὅμως ὅλοι χόρτασαν γιατὶ ἦταν ἄφθονα. Δὲν εἶναι ἡ ποικιλία ποὺ χορταίνει τὸν ἄνθρωπο, ὅσο ἡ εὐλογία τοῦ Κυρίου.
Τί συνέβαινε στὴν ψυχὴ τῶν Ἀποστόλων, ὅταν ἔβλεπαν νὰ μοιράζουν τὸ ψωμὶ καὶ νὰ μὴ τελειώνη; Τί συνέβαινε στὴν καρδιὰ τοῦ πλήθους, ὅταν ἔτρωγε καὶ χόρταινε ἀπὸ τὸ θαυματουργὸ ψωμί, ποὺ ὁ Κύριος εὐλόγησε; Τί ἁγνή, μετρημένη, ἔνθερμη χαρὰ θὰ βασίλευε στὸ θεσπέσιο ἐκεῖνο γεῦμα!
«Καὶ ἦραν τὸ περισσεῦον τῶν κλασμάτων»
Πέντε χιλιάδες, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς γυναῖκες καὶ τὰ παιδιά, ἦταν ὅσοι ἔφαγαν κι ὅλοι χόρτασαν καὶ περίσσευσαν καὶ δώδεκα γεμάτα κοφίνια. Αὐτὸ βεβαιώνει τὴν παντοδυναμία καὶ τὴ μεγαλοδωρία τοῦ Κυρίου, ποὺ μὲ τὸ παραπάνω χορηγεῖ ὅ,τι τοῦ ζητῶ. Θέλει ὅμως τίποτα νὰ μὴ πηγαίνη χαμένο καὶ νὰ μὴ γίνεται καμιὰ σπατάλη. Ἡ σπατάλη εἶναι περιφρόνησις τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ. ᾿Εκεῖνο, ποὺ ἐγὼ σπαταλῶ, μπορεῖ νὰ τὸ ἔχη ἀνάγκη ὁ πλησίον μου. Γιατί νὰ μὴ κάνω μιὰ οἰκονομία γιὰ τὴν ἐξυπηρέτησι τοῦ ἄλλου;
Ὁ ᾿Ιησοῦς διέταξε νὰ μαζεύσουν τὰ περισσεύματα, ἀφοῦ ἔφαγαν ὅλοι καὶ χόρτασαν. Αὐτὸ εἶναι καὶ πάλι ἕνα μάθημα, ὅτι δὲν πρέπει νὰ κάνω οἰκονομίες μὲ τὶς στερήσεις καὶ τὶς ἀνάγκες τῶν ἄλλων γιατὶ τότε δὲ λέγεται οἰκονομία, ἀλλὰ ἀδικία καὶ τσιγκουνιά.
Γιατί περίσσευσαν δώδεκα κοφίνια; Γιὰ νὰ κρατήση ἀπαντᾶ ἕνας ἑρμηνευτής, ἕνα κοφίνι κάθε ᾿Απόστολος ἀκόμα καὶ ὁ Ἰούδας.
Τό σύμβολο τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Ἔφαγαν ὅλοι καὶ χόρτασαν. Ὅλοι χόρτασαν, γιατὶ ἡ τροφή, ποὺ ἔδωσε ὁ Χριστός, ἦταν τροφὴ εὐλογημένη, ποὺ μ᾽ αὐτὴ μποροῦσαν νὰ χορτάσουν ἄπειρα πλήθη, γιατὶ ἄπειρη εἶναι καὶ ἡ παντοδυναμία τοῦ Δωρητοῦ.
Ἡ τροφὴ ἀπὸ τοὺς πέντε ἄρτους ἦταν χορταστικὴ μόνο γιὰ λίγο χρονικὸ διάστημα. Ἔτσι θέλησε ὁ θαυματουργὸς ᾿Ιησοῦς, ποὺ ἀπέβλεπε πάντα στὰ πνευματικά. Ἦταν ὅμως ἕνα σύμβολο, μιὰ εἰκόνα μιᾶς ἄλλης τροφῆς, ποὺ ὅποιος τὴν φάη δὲ θὰ πεινάση ποτέ. Τροφὴ αἰώνια καὶ θαυματουργική, ποὺ ἐξασφαλίζει τὴν αἰώνιο ζωή. Ἡ τροφὴ αὐτὴ εἶναι τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ποὺ δίδεται στὴ Θεία Εὐχαριστία. Ὅποιος θὰ φάη ἀπὸ αὐτὸ τὸ σῶμα καὶ θὰ πιῆ ἀπὸ αὐτὸ τὸ αἷμα δὲ θὰ πεινάση στὸν αἰώνα ἀπὸ τὴν πνευματικὴ πεῖνα, ἀλλὰ θὰ ἐξασφαλίση τὴν αἰώνιο σωτηρία του. Αὐτὸ θέλει νὰ συμβολίση ὁ Χριστὸς καὶ γι᾿ αὐτὸ κάνει τὸ μεγάλο θαῦμα τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τῶν πέντε ἄρτων.
Τὸ Πάσχα τῶν ᾿Ιουδαίων πλησιάζει καὶ ὁ ᾿Ιησοῦς θέλει νὰ ἑτοιμάση τοὺς ᾿Αποστόλους στὴν ἵδρυσι τοῦ μεγάλου εὐχαριστιακοῦ δείπνου, στὸ χριστιανικὸ Πάσχα, ὅπου ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ θὰ θυσιασθῆ ὑπὸ τὰ εἴδη τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου.
Σὲ λίγο τὸ θεϊκό του ἵδρυμα, ἡ ᾿Εκκλησία, θὰ εἶναι ἐξαπλωμένη σὲ ὅλη τὴ γῆ, σὲ ὅλες τὶς φυλὲς καὶ κάθε ὁμάδα πιστῶν θὰ ἔχη τοὺς ποιμένας της, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ϑὰ παίρνη τὸν οὐράνιο ἄρτο.
Ἔφαγαν πάντες καὶ ἐχόρτασαν. Ὅλοι ἔφαγαν, γιατὶ ὅλοι πεινοῦσαν καὶ τρώγοντας ἔβλεπαν τὴ γλυκιὰ γεῦσι τοῦ ἄρτου ποὺ τοὺς πρόσφερε. Μὲ πόσο ζῆλο καὶ μὲ τί προθυμία δὲν πρέπει νὰ προστρέχω στὴ Θεία Εὐχαριστία. Βρίσκομαι στὴν ἔρημο τῆς ζωῆς, γεμᾶτος στενοχώριες καὶ ἀγωνίες, μὲ τὶς ἀδυναμίες μου καὶ τὰ σφάλματά μου. Ἔχω ἀνάγκη κάπου νὰ προστρέξω, κάποιου τὰ λόγια ν᾿ ἀκούσω. Ὁ οὐράνιος Ἄρτος τῶν ᾿Αγγέλων μὲ περιμένει νὰ μὲ δεχθῆ καὶ νὰ μὲ ἀκούση. Γιατί ὀλιγοπιστῶ καὶ δὲν προστρέχω σ᾽ Αὐτόν; Ἔφαγαν πάντες καὶ ἐχόρτασαν. Ὅλοι ὅσοι ἔφαγαν ἐχόρτασαν. Ὅποιος λαμβάνει τὴν ᾿Αγία Μετάληψι, μὲ ὅλους τοὺς ὅρους καὶ τὶς διαθέσεις ποὺ ἀπαιτοῦνται, δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ ἐπιτύχη ὅ,τι εἶναι γιὰ τὸ συμφέρον τῆς ψυχῆς του. Θὰ δῇ ὅτι μόνον αὐτὸς ὁ ἄρτος μπορεῖ νὰ τὸν ἱκανοποιήση, γιατὶ εἶναι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς καὶ τῶν ἰσχυρῶν
