ΚΥΡΙΑΚΗ Θ ΄ ΛΟΥΚΑ
Αφορμή για να εκφωνήσει ο Κύριος μας την παραβολή του άφρονος πλουσίου, αγαπητοί μου, έλαβε από την διαφωνία δύο αδελφών, οι οποίοι φιλονικούσαν για την διανομή της πατρικής κληρονομιάς. Ο ένας από αυτούς πλησίασε τον Κύριο και τον παρεκάλεσε να μεσολαβήσει για να μοιρασθεί κληρονομιά την οποία προφανώς διεκδικούσε αποκλειστικώς ο άλλος αδελφός. Τότε ο Χριστός στράφηκε προς το πλήθος και τους συμβούλευσε και τους είπε : προσέχετε και φυλαχθείτε από κάθε είδος πλεονεξίας διότι και αν έχει κανείς αφθονία, τα πλούτη του δεν του δίνουν ζωή(Λουκά ιβ 15). Συνέχισε τη διδασκαλία του με την παραβολή που ακούσαμε και κατέληξε με το δίδαγμα : ότι αυτό που συνέβη στον πλούσιο , να πεθάνει χωρίς να απολαύσει τα πολλά αγαθά που είχε αποθηκεύσει στις αποθήκες του, συμβαίνει σε κάθε ένα που θησαυρίζει για τον εαυτό του και δε φροντίζει να γίνει πλούσιος ως προς το Θεό.
Το θέμα είναι εξόχως ενδιαφέρον και επίκαιρο. Βρίσκεται στο κέντρο της ζωής όλων σχεδόν των ανθρώπων από παλιά έως και σήμερα. Όλοι επιδιώκουν να πλουτίσουν. Οι χριστιανοί όμως, οφείλουμε και στο θέμα αυτό να έχουμε διαμορφώσει τη γνώμη, που θέλει και αρέσει στον Κύριο μας, ο οποίος και μας φανέρωσε τη γνώμη του για να την αποδεχθούμε και να διαμορφώσουμε σύμφωνα με αυτή τη ζωή μας. Περί πλούτου, λοιπόν σήμερα ο λόγος.
Ο πλούτος είναι ένα αγαθό
Ο πλούτος είναι σημείο, ένδειξη ή αποκάλυψη της θεϊκής γενναιοδωρίας. Εξασφαλίζει ιδιαίτερα μια πολύτιμη ανεξαρτησία. Προφυλάσσει από την ανάγκη να παρακαλεί κανείς, να είναι σκλάβος του πιστωτή του. Με τον πλούτο και τα αγαθά του συνάπτει ο άνθρωπος χρήσιμες φιλίες. Η απόκτηση του προϋποθέτει, κοινωνικά, αξιόλογες ανθρώπινες αρετές : επιμέλεια, οξύνεια , ρεαλισμό, τόλμη, σωφροσύνη.
Είναι αγαθό σχετικό και δευτερεύον
Ο πλούτος μπορεί να είναι αγαθό, αλλά από τον Κύριο μας ποτέ δεν παρουσιάστηκε ως το καλύτερο από όλα . Αντίθετα μάλιστα ο Ιησούς Χριστός παρουσίασε τη βασιλεία των ουρανών, ως το ανεκτίμητο θησαυρό που αξίζει να θυσιάσει κανείς για αυτόν όλα τα αγαθά και τα πλούτη του. Απέδειξε με τη σημερινή παραβολή αλλά και με άλλες την αστάθεια όλων των ανθρώπινων αγαθών. Τέλος υπάρχουν πράγματα που δεν αγοράζονται όπως είναι, η απαλλαγή από τον θάνατο, η αγάπη, ή ελευθερία από τα πάθη.
Ο πλούτος είναι δωρεά του Θεού
Ο Θεός δεν παύει να υπόσχεται στους εκλεκτούς του την πληρότητα της ζωής. Ο πλούτος αποτελεί μαζί με άλλες θεικές δωρεές μέρος της ικανοποιήσεως της ζωής. Δεν είναι όμως τα υλικά πλούτη μόνο με τα οποία μας υπερπληρεί ο Θεός αλλά και τα πλούτη «τοῦ λόγου τῆς γνώσεως», τα πλούτη «τῆς χάριτος καί τῆς Χρηστότητος αὐτοῦ». Τα πλούτη της αγάπης του Θεού είναι άλλης τάξεως από τα εγκόσμια πλούτη, που κανένας δε θα μπορούσε να ικανοποιήσει την πείνα μας και τη δίψα μας. Όλα και τα πρώτα, τα υλικά πλούτη και τα δεύτερα προέρχονται από την ίδια Θεική γενναιοδωρία.
Υλικά πλούτη και αιώνιος ζωή
Στο σημείο αυτό βρίσκεται η ουσία του θέματος μας. Γι αυτό πρέπει να προσέξουμε δύο έννοιες οι οποίες είναι βασικές για να κατανοήσουμε τη διδασκαλία του Κυρίου μας περί του πλούτου.
Η πρώτη αφορά τη σχέση των υλικών αγαθών, του πλούτου με την αιώνια ζωή. Ενώ ο πλούτος είναι εγκόσμιο αγαθό δευτερεύον και σχετικό για τη ζωή του ανθρώπου εν τούτοις χρησιμοποιούμενος καλώς από τους κατόχους του γίνεται πηγή ευλογίας και θεϊκής δόξης. Πως; Με τη διάθεση του. Με την ελεημοσύνη. Ο πλούσιος που μοιράζει στους φτωχούς τα αγαθά του μιμείται το γενναιόδωρο Κύριο. Γι αυτό και ο Θεός του υπόσχεται τιμές «υἱοῦ» Υψίστου. Σε αυτή τη βάση στηρίζεται η εντολή της ελεημοσύνης : «γίνου στούς ὀρφανούς ὡς πατέρας καί θά εἶσαι σάν υἱός τοῦ Ὑψίστου»(Σειράχ δ΄10).
Αντίθετα ο πλούτος, όταν ανυψώνεται σε πρωτεύον αγαθό της ζωής του ανθρώπου, τότε καταστρέφει τον ίδιο τον άνθρωπο χωρίζοντας τον από τον Θεό. Οι πλούσιοι τότε γίνονται ασεβείς και πιστεύουν, ότι μπορούν να ζήσουν χωρίς Θεό : Έχουν πεποίθηση στα αγαθά τους οχυρώνονται πίσω από αυτά, ξεχνώντας το Θεό. Τα πλούτη αντί να ελκύουν τη χάρη του Θεού επί του πλουσίου γίνονται αιτία οργής του Θεού. Ο άνθρωπος ξεχνά από που προέρχονται τα αγαθά του. Όταν ο άνθρωπος ευημερεί είναι δύσκολο να μένει πιστός στο Θεό. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο πλούτος είναι εχθρός της ψυχής του ανθρώπου. Γι αυτό το λόγο στράφηκε με βιαιότητα εναντίον του πλούτου ο Κύριός μας. Ο λόγος του, αλλοίμονο σε σας τους πλουσίους, γιατί έχετε την παρηγοριά σας. Αλίμονο σε σας που είστε τώρα χορτασμένη, διότι θα πεινάσετε. Αλίμονο σε σας που τώρα γελάτε, διότι θα πενθήσετε και θα κλάψετε(Λουκά στ24-25). Έχει τον τόνο μιας απόλυτης καταδίκης. Ο Αδελφόθεος Ιάκωβος επιτιμά με ιδιαίτερη αυστηρότητα, εφάμιλλη των επιτιμήσεων των πιο βίαιων προφητών τους πλουσίους(Ιακ.ε΄1-5). Κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη μια τέτοια συμπεριφορά συνιστά αλαζονεία του βίου, είναι ο κόσμος, και δεν μπορεί κανείς να αγαπάει τον Θεό και συνάμα τον κόσμο(Α Ιωαν. β 15).
Έτσι ο πλούτος σταματά στη μέση του δρόμου τις ψυχές με τις καλύτερες διαθέσεις προς την τελειότητα. Είναι ένας νόμος απόλυτος που δε φαίνεται να ανέχεται ούτε εξασθένηση, ούτε εξαίρεση : «ὅποιος ἀπό σας δέν ἀπαρνεῖται ὅλα τά ὑπάρχοντά του, δέν μπορεῖ νά εἶναι μαθητής μου»(Λουκά ιδ 34). Η δεύτερη έννοια αφορά τη σχέση των υλικών αγαθών και της ζωής αυτής. Αν και υλικά αγαθά που παρέχει στον άνθρωπο ευτυχία και τη χαρά συμβάλουν εις την ικανοποίηση και στο πλήρωμα της ζωής, εν τούτοις ο πλούτος δεν εξασφαλίζει πάντοτε την ευτυχία. Για αυτό και η ευαγγελική πτωχεία είναι πολλάκις ανωτέρα ως κατάσταση πνευματική του κοσμικού πλούτου . Αυτή απαλλάσσει τον άνθρωπο από κάθε σύμπλεγμα κατωτερότητας και από κάθε μνησικακία. Όταν βιώνετε σωστά, ο χριστιανός μέσα στη φτώχεια του είναι πιο πλούσιος από το κοσμικό πλούσιο. Ο Απόστολος Παύλος φωνάζει ότι τα έχει όλα, ακόμα και όταν το θεωρεί κανείς πάμπτωχο(Β Κορ. στ 10). Αλίμονο στον « χλιαρό» που νομίζει ότι είναι πλούσιος, ενώ του λείπει ο μοναδικός θησαυρός. Μακάριος ο πτωχός και καταδιωγμένος : αυτός είναι ο πλούσιος κατά Θεόν (Αποκ. β9).
Να δίνει κανείς στους φτωχούς
Να αρνηθεί κανείς τον πλούτο, δε σημαίνει αναγκαστικά να πάψει να έχει ιδιοκτησία. Ακόμα και στον κύκλο των μαθητών του Ιησού, υπήρξαν μερικά εύπορα άτομα, όπως ο πλούσιος Ιωσήφ ο από Αριμαθείας που δέχθηκε το σώμα του Κυρίου στον τάφο του. Το Ευαγγέλιο δεν ζητά να απαλλαγεί κανείς από την περιουσία του, όπως από ένα ενοχλητικό φορτίο. , ζητά να τη μοιράσει στους πτωχούς. Κάνοντας φίλους με το «ἄδικο χρῆμα» γιατί πια περιουσία είναι καθαρή από κάθε αδικία; Οι πλούσιοι μπορούν να ελπίζουν και αυτοί ότι ο Θεός θα τους ανοίξει τον δύσκολο δρόμο της σωτηρίας. Ο πλούσιος είναι υπεύθυνος για το φτωχό. Αυτός που υπηρετεί το Θεό δίνει το χρήμα του στους φτωχούς, αυτός που υπηρετεί το Μαμμωνά, το φυλάσσει για να στηριχθεί σε αυτό. Ο πραγματικός πλούτος δεν είναι τελικά ο πλούτος που κατέχει κανείς που θησαυρίζει για τον εαυτό του, αλλά ο πλούτος που δίνει κανείς για να πλουτίσει για το Θεό, πραγματικός πλούτος είναι η δωρεά που γίνεται από τον πλούσιο στο φτωχό για να ενωθούν και οι δύο μέσα στο ένα σώμα της Εκκλησίας απολαμβάνοντας την αγάπη του Θεού.
