«Tάς ἀλγηδόνας τῶν ἁγίων» (1922-2024)
102 ἔτη πρίν στά τέλη τοῦ Αὐγούστου τοῦ 1922 ἐγράφη ὁ ἐπίλογος τῆς ζωῆς καί παρουσίας τῶν Ἑλλήνων στή Μικρά Ἀσία. Ὁ ἐνθοϊερομάρτυρας Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος ἔγραψε γιά τούς διωγμούς τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρασίας : “ Ἡ ἱστορία δέν ἔχει νά ἐπιδείξῃ τοιαῦτα παραδείγματα ἑκατοντάδων χιλιάδων λαοῦ χριστιανικοῦ ἀνοικτιρμόνως ἐξαπονδρισθέντος καί καταθρυμματισθέντος ὑπό τῆς ἀγρίας λύσσης τοῦ τουρκικοῦ φανατισμοῦ καί θηριῳδίας. Τό ἐν Τουρκίᾳ Ἑλληνικόν Γένος κατέβη εἰς τόν Ἅδην διά νά μή ἀναβῇ ἐκεῖθεν πλέον ” (Χρήστου Σολομωνίδη, “ Ὁ Σμύρνης Χρυσόστομος ”, Εἱρμός, Ἀθήνα 1993, σελ. 190).
Σάββατο 27 Αὐγούστου 1922 οἱ Τοῦρκοι καταλαμβάνουν τήν Σμύρνη. Τό ἀπόγευμα τῆς ἴδιας ἡμέρας κατακρεουργεῖται ἀπό τόν φανατισμένο Τουρικό ὄχλο ὁ ἐθνοϊερομάρτυρας Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος καί ἀρχίζουν οἱ λεηλασίες καί οἱ βιαιότητες κατά τῶν Χριστιανῶν. Ὁ ἅγιος Ἀρχιερέας καταποντίσθηκε ἀνάμεσα στά λυσσῶντα τουρκικά πλήθη. Μέ ξιφολόγχη τοῦ βγάζουν τά μάτια. Τοῦ κόβουν τήν γλῶσσα. Τοῦ κόβουν τά ἀφτιά. Τοῦ κόβουν τά χέρια. Τοῦ ξεριζώνουν τά γένια. Ἔσυραν τό νεκρό σῶμα του στίς τουρκικές συνοικίες, ὅπου τό διεμέλισαν. Ὅ, τι ἀπέμεινε τό ἔριξαν στίς ὄχθες τοῦ ποταμοῦ καί τό ἄφησαν νά τό φάγουν τά σκυλιά καί τά ὄρνια. Τήν 31 Αὐγούστου 1922 οἱ Τοῦρκοι πυρπολοῦν τήν Πρωτεύουσα τῆς Ἰωνίας τήν Σμύρνη.
Κατά τήν Μικρασιατική τραγωδία :
Οἱ σφαγές, οἱ λεηλασίες οἱ καταστροφές τῶν περιουσιῶν καί οἱ παντοειδεῖς φρικαλεότητες σέ βάρος τῶν Ἑλλήνων καί Ἀρμενίων, δηλαδή ὅλου τοῦ χριστιανικοῦ πληθυσμοῦ, στίς πόλεις καί στά χωριά τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
Ἡ στρατολόγησι καί ἐξόντωσι τοῦ ἀνδρικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ὅλοι οἱ Ἕλληνες τότε ἀπό 18-48 ἐτῶν ἐστρατολογήθησαν καί ὑποχρεώθησαν νά καταταγοῦν στά ἐργατικά τάγματα. Ἡ τροφή τους ἦταν μόνο χόρτα. Ἡ ἐνδυμασία τους ράκη. Ἀνυπόδητοι ὄδευαν ἐπί μῆνες ἐκτεθειμένοι στό φλογερό ἥλιο τῆς Βαγδάτης καί στό ἀφόρητο ψῦχος τοῦ Καυκάσου. Χολέρα καί τύφος τούς ἐθέριζαν.
Σέ 773.000 ἀνέρχονται οἱ Ἕλληνες τῆς Μικρασίας, τῆς Θράκης καί τοῦ Πόντου οἱ ἐκπατρισθέντες καί ὁδηγηθέντες στά βάθη τῆς Τουρκίας. (Ἔνθ’ ἀνωτέρω σελ. 180).
Ὁ Ἅγιος Πατέρας ἦταν ὁ κορυφαῖος μεταξύ τῶν κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἔδωσαν τήν ζωή τους ἐκεῖνες τίς τραγικές ἡμέρες. Ἀπό τούς 459 ἱερεῖς τῆς ἐπαρχίας Σμύρνης οἱ 347 βρῆκαν οἰκτρό θάνατο. Ἐπίσης ἐμαρτύρησαν αὐτή τήν περίοδο καί οἱ Ἱεράρχες : Ὁ Κυδωνιῶν Γρηγόριος, ὁ ὁποῖος ἐτάφη ζωντανός, ὁ Μοσχονησίων Ἀμβρόσιος, τόν ὁποῖο οἱ Τοῦρκοι ἐπετάλωσαν (τοῦ κάρφωσαν δηλαδή πέταλα, ὅπως στά ἄλογα), ὁ Ἰκονίου Προκόπιος, ὁ ὁποῖος ἀπέθανε φυλακιζόμενος ἀπό τίς κακουχίες καί τά βασανιστήρια, ὁ Ζήλων Εὐθύμιος, φυλακισμένος, δέν ἄντεξε τά πολυώδυνα βασανιστήρια ἐπί 41 ἡμέρες καί ἀπέθανε, ἐνῷ καθημερινῶς ἔψαλε τήν νεκρώσιμη ἀκολουθία γιά τόν ἴδιο.
Ἀναφέρει ὁ καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Λεωνίδας Φιλιππίδης, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε ἰδιαίτερος γραμματεύς τοῦ Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου, ὅταν ὁ Ποιμενάρχης τόν πρόετρεψε νά φύγει ἀπό τήν Σμύρνη γιά νά σωθεῖ :
“ Ἐγώ θά μείνω, εἶπε. Εἶμαι 54 ἐτῶν, δίς ἐξωρίσθην καί πλειστάκις ὑπέμεινα τά πάνδεινα ὀνειρευόμενος ἑλληνικήν καί ἐλευθέραν τήν δούλην πατρίδα. Ἡ πραγματοποίησις τῶν ὀνείρων μέ εὗρε παρήλικα μέν, οὐχί καί λευκότριχα. Καί ἰδού ἐπί τῶν ἡμερῶν ἐμοῦ, τοῦ καυχωμένου ὅτι, ὅπου πατῶ, ἐκεῖθεν ἀπελαύνεται ὁ Τοῦρκος, τό ὄνειρον τό λαβόν σάρκα καί ὀστᾶ ἐξαφανίζεται, διαλύεται, ἀποσυντίθεται. Καί ἰδού πρό τῶν πυλῶν τῆς Σμύρνης τῆς ἑλληνικῆς οἱ σφαγεῖς, Θεέ μου ! … Ἐγώ νά ἐγκαταλείψω τήν Σμύρνην καί τήν Μητρόπολίν μου ; Ποτέ ! Θά μέ καταδιώκῃ ἡ σκιά τοῦ Ἱεροῦ Πολυκάρπου ὡς ἄνανδρον, καί τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Ε΄, ὡς ἀνάξιον διάδοχόν του. Εἴθε μόνον νά ἀξιούμην τάχιστα νά ἑνωθῶ μετ’ αὐτῶν, καθ’ ὅν καί ἐκεῖνοι τρόπον, διότι ζῶν οὐδέν πλέον θά ἔχω νά ἐλπίζω. Θνῄσκων, ἴσως ἐνισχύσω καί ἄλλους, ἵνα μένωσι πιστοί εἰς τό καθῆκον καί ποιμαίνωσι τό ποίμνιον ἐκτελοῦντες ὅσα κηρύττουν. Ἴσως, ἴσως τό αἷμα τό ὁποῖον θά χύσῃ ὁ σφαγεύς καί μέ τό ὁποῖον θά πορφυρωθῶσιν αἱ χρυσαί σελίδες τῆς συγχρόνου ἱστορίας μας καί τῆς παγκοσμίου ἱστορίας, ἴσως συγκλονίσῃ τήν ἀνθρωπίνην συνείδησιν, ἴσως φωτίσῃ τόν νοῦν καί θερμάνῃ τήν καρδιάν τῶν ἰσχυρῶν τῆς Γῆς νά κατανοήσωσιν ὅτι ὁ συντριβόμενος Ἑλληνισμός δέν εἶναι ἀνάξιος ζωῆς καί ἐλευθερίας ” (Ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 438).
Ἡ Ἐκκλησία μας ἐτησίως, μῆνα Σεπτέμβριο καθηκόντως ἐπιτελεῖ τήν μνήμη τῶν Μαρτύρων αὐτῶν. Κλίνομε μέ εὐλάβεια καί σεβασμό τό γόνυ τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος ἐνώπιον τοῦ μαρτυρίου καί τῆς θυσίας τους. Καταθέτομε τά δαφνόφυλλα τῆς εὐγνωμοσύνης καί τοῦ σεβασμοῦ μας στήν μνήμη τους.
