Σ Τ Α Θ Μ Ο Ι

στήν Ἱστορία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης

Διάγραμμα γιά τήν ἐπέτειο τῆς «Ἡμέρας τῆς Εὐρώπης»

(9 Μαΐου 1950-9 Μαΐου 2017)

Τοῦ  Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ

Προέδρου τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τῶν Εὐρωπαϊκῶν Θεμάτων.

Ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση δημιουργήθηκε γιά νά τεθεῖ τέλος στούς συχνούς καί αἱματηρούς πολέμους μεταξύ τῶν γειτονικῶν εὐρωπαϊκῶν χωρῶν πού κατέληξαν στόν Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Ἤδη ἀπό τό 1950, μέ τήν Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἄνθρακα καί Χάλυβα (Ε.Κ.Α.Χ.), ἀρχίζει ἡ ἕνωση τῶν εὐρωπαϊκῶν χωρῶν σέ οἰκονομικό καί πολιτικό ἐπίπεδο μέ στόχο τή διασφάλιση διαρκοῦς εἰρήνης. Τά ἕξι ἱδρυτικά μέλη εἶναι τό Βέλγιο, ἡ Γαλλία, ἡ Γερμανία, ἡ Ἰταλία, τό Λουξεμβοῦργο καί οἱ Κάτω Χῶρες.

«Δέν θά ὑπάρξει εἰρήνη γιά τήν Εὐρώπη, ἄν τά κράτη συνεχίζουν νά βασίζονται στήν ἐθνική κυριαρχία. Οἱ χῶρες τῆς Εὐρώπης εἶναι πολύ μικρές γιά νά ἐγγυηθοῦν στούς πολίτες τους τήν ἀναγκαία εὐημερία καί τήν κοινωνική πρόοδο. Τά κράτη τῆς Εὐρώπης θά πρέπει νά ἐπιλέξουν τή συνεργασία καί τήν  ὁμοσπονδιακή μορφή…», ἔλεγε ὁ γάλλος πολιτικός Ρομπέρ Σουμάν, διαπρεπής νομικός καί Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τῆς Γαλλίας ἀπό τό 1948-1952, ὁ ὁποῖος θεωρεῖται ὡς ὁ «ἀρχιτέκτονας» τοῦ εὐρωπαϊκοῦ οἰκοδομήματος.

Ὁ Ρομπέρ Σουμάν, σέ συνεργασία μέ τόν Ζάν Μονέ, γάλλο οἰκονομικό καί πολιτικό σύμβουλο καί ἐμπνευστή τοῦ παγκοσμίως γνωστοῦ «Σχεδίου Σουμάν», ὁραματίστηκαν καί σχεδίασαν τή συγχώνευση τῆς βαριᾶς βιομηχανίας τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης. Ὁ κύριος στόχος τοῦ «Σχεδίου» ἦταν ἡ ἐνίσχυση τῆς οἰκονομικῆς συνεργασίας μεταξύ τῶν βιομηχανικῶν χωρῶν τῆς Εὐρώπης, μέ τό σκεπτικό ὅτι οἱ χῶρες πού συνδέονται μέ ἐμπορικές συναλλαγές δημιουργοῦν μεταξύ τους οἰκονομικές ἀλληλεξαρτήσεις, κάτι πού ἐλαχιστοποιεῖ τό ἐνδεχόμενο συγκρούσεων.

1ος Σταθμός :

Τό «Σχέδιο Σουμάν», δημοσιεύθηκε στίς 9 Μαΐου τοῦ 1950, ἡμερομηνία πού ἀναγράφεται πλέον στή ληξιαρχική πράξη γέννησης τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης.

Τό «Σχέδιο Σουμάν», πρότεινε τόν ἀπό κοινοῦ ἔλεγχο τῆς παραγωγῆς ἄνθρακα καί χάλυβα, πού ἦταν οἱ σημαντικότερες πρῶτες ὕλες γιά τήν πολεμική βιομηχανία. Σκοπός τοῦ σχεδίου, ἦταν νά πάψουν τά κράτη νά ἀσκοῦν κυριαρχικά δικαιώματα στούς πόρους πού διαδραμάτισαν ζωτικό ρόλο στούς παγκόσμιους πολέμους – δηλ. τόν ἄνθρακα καί τό χάλυβα – οὕτως ὥστε νά διασφαλιστεῖ διαρκής εἰρήνη.

Στήν πρόταση «Σουμάν» ἀνταποκρίνονται θετικά, ἡ Γερμανία, τό Βέλγιο, ἡ Ὀλλανδία, τό Λουξεμβοῦργο, ἀλλά καί ἡ Ἰταλία. Ἔτσι γεννιέται ἡ «Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἄνθρακα καί Χάλυβα (Ε.Κ.Α.Χ.)», μέ τή «Συνθήκη τῶν Παρισίων», στίς 18 Ἀπριλίου 1951 καί πρῶτο Πρόεδρο τόν Ζάν Μονέ. Οἱ δύο μεγάλοι ἀντίπαλοι, Γερμανία καί Γαλλία, βρίσκονται μετά ἀπό αἰῶνες στό ἴδιο στρατόπεδο.

Τό «Σχέδιο Σουμάν» προέβλεπε τήν περαιτέρω ἀνάπτυξη τῆς συνεργασίας πού προτάθηκε μετά δύο (2) ἔτη τό 1952 ἀπό τήν ὑπογραφή τῆς Ε.Κ.Α.Χ. (9.5.1950) μετάξύ τῶν Συνιδρυτριῶν Χωρῶν μέ δύο Συνθῆκες τῆς «Εὐρωπαϊκῆς Ἀμυντικῆς Κοινότητας» (Ε.Α.Κ.) καί τῆς «Εὐρωπαϊκῆς Πολιτικῆς Κοινότητας» (Ε.Π.Κ.).

Ἡ ἱστορία τῆς Εὐρώπης θά ἦταν πολύ διαφορετική, ἄν ἡ γαλλική Ἐθνοσυνέλευση δέν καταψήφιζε τήν ἐπικύρωση τῆς Ε.Α.Κ. τόν Αὔγουστο τοῦ 1954, πού  ἀπορρίφθηκε χωρίς νά ὑπάρχει ἐναλλακτική πρόταση. Οἱ ἱδρυτές πατέρες τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἑνοποίησης ἦσαν συντετριμμένοι. Φοβόντουσαν ὅτι ἡ Ε.Κ.Α.Χ. θά ἔμενε στάσιμη καί ἡ Εὐρώπη θά ἐπέστρεφε στούς παλιούς ἐθνικιστικούς τρόπους της. Ὁ Ντέ Γκάσπαρι πέθανε λίγο μετά τήν ἀπότυχία τῆς δημιουργίας τοῦ εὐρωπαϊκοῦ στρατοῦ. Ὁ Σουμάν ἀντικαταστάθηκε στό Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν τῆς Γαλλίας. Ὁ Ἀντενάουερ σκέφθηκε ὅτι τό εὐρωπαϊκό ὄνειρο εἶχε τελειώσει καί στράφηκε πρός τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς.

2ος Σταθμός :

Ἡ ἀποτυχία τῆς ἀμυντικῆς καί πολιτικῆς ἑνώσεως τῆς Εὐρώπης ἀλλά ἡ ἐπιτυχία τῆς πρώτης Συνθήκης (Ε.Κ.Α.Χ.), ὁδήγησε τίς ἕξι συνιδρύτριες χῶρες, στή διεύρυνση τῆς συνεργασίας τους καί στήν ὑπογραφή τῆς «Συνθήκης τῆς Ρώμης», στίς 25 Μαρτίου τοῦ 1957.

Μέ τή συνθήκη αὐτή ἐγκαθιδρύονται δύο νέοι θεσμοί:

Ἡ «Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἀτομικῆς Ἐνέργειας» (Ε.Κ.Α.Ε.), ἡ ὁποία θέτει ὑπό κοινό ἔλεγχο τήν εἰρηνική χρήση τῆς ἀτομικῆς ἐνέργειας, στό πρότυπο τῆς Ε.Κ.Α.Χ. καί ἡ «Εὐρωπαϊκή Οἰκονομική Κοινότητα» (Ε.Ο.Κ.), ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τήν πρώτη μορφή τελωνειακῆς ἕνωσης, μεταξύ τῶν ἕξι χωρῶν πού συμμετεῖχαν, καθώς, βασίζοταν σέ ἐλεύθερες διασυνοριακές συναλλαγές μέ τήν κατοχύρωση “τεσσάρων ἐλευθεριῶν”, ὅπως ἐλεύθερη διακίνηση ἀγαθῶν, ὑπηρεσιῶν, κεφαλαίων καί ἀνθρώπων.

Μέ τίς «Συνθῆκες τῆς Ρώμης», πού δέν ἦταν τό ἀρχικό Σχέδιο δόθηκε ὀξυγόνο σέ μία ἑτοιμόροπη Κοινότητα. Στήν πραγματικότητα οἱ «Συνθῆκες τῆς Ρώμης» ἦταν τό ἀποτέλεσμα τῆς εὐελιξίας, τῆς ἐπιμονῆς καί μιᾶς φιλίας πού ἄνθισε στήν ἀναζήτηση τοῦ κοινοῦ καλοῦ.

3ος Σταθμός :

Οἱ τρεῖς παραπάνω «Κοινότητες», Ε.Ο.Κ., Ε.Κ.Α.Ε. καί Ε.Κ.Α.Χ., συγχωνεύτηκαν στίς 8 Ἀπριλίου τοῦ 1965, στήν «Εὐρωπαϊκή Κοινότητα», ἡ ὁποία στή συνέχεια διευρύνθηκε μέ τή συμμετοχή καί ἄλλων κρατῶν – μελῶν.

4ος Σταθμός :

Στίς 7 Φεβρουαρίου τοῦ 1992, ὑπογράφηκε ἡ «Συνθήκη τοῦ Μάαστριχ». Πρόκειται γιά ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα ὁρόσημα στήν ἱστορία τῆς Ε.Ε., μέ τό ὁποῖο θεσπίζονται σαφεῖς κανόνες γιά τό μελλοντικό ἑνιαῖο νόμισμα, τήν κοινή ἐξωτερική πολιτική καί τήν πολιτική ἀσφάλειας, καθώς καί τή στενότερη συνεργασία σέ θέματα δικαιοσύνης καί ἐσωτερικῶν ὑποθέσεων. Σύμφωνα μέ τή «Συνθήκη τοῦ Μάαστριχ», ἱδρύεται ἡ «Εὐρωπαϊκή Ἕνωση», ἡ ὁποία διεύρυνε τούς στόχους τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἑνοποίησης στόν Τομέα τῆς πολιτικῆς ἕνωσης.

5ος Σταθμός :

Ἀπό τήν 1η Ἰανουαρίου τοῦ 1993, τίθεται σέ ἰσχύ ἡ «Ἑνιαία Ἀγορά».

Οἱ ὁραματιστές ἡγέτες:

Πολλοί ἦταν οἱ ὁραματιστές ἡγέτες πού ἀκολούθησαν τό εὐρωπαϊκό ὅραμα τοῦ Ρομπέρ Σουμάν καί τοῦ Ζάν Μονέ καί ἐνέπνευσαν στή συνέχεια καί ἄλλους γιά τή δημιουργία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Αὐτοί, θεωροῦνται ὡς οἱ «Πατέρες τῆς Ε.Ε.», ὅπως ὁ Κόνραντ Ἀντενάουερ – Γερμανία, ὁ Γιόζεφ Μπέχ – Λουξεμβοῦργο, ὁ Γιόχαν Βίλεμ Μπέγιεν – Κάτω Χῶρες, ὁ Οὐίνστον Τσόρτσιλ – Ἡνωμένο Βασίλειο, ὁ Ἀλτσίντε ντέ Γκάσπερι – Ἰταλία, ὁ Βάλτερ Χάλσταϊν – Γερμανία, ὁ Σίκο Μάνσχολτ – Κάτω Χῶρες, ὁ Πώλ Ἀνρί Σπάακ – Βέλγιο καί ὁ Ἀλτιέρο Σπινέλι – Ἰταλία.

Χωρίς τήν ἐνεργητικότητα καί τήν κινητοποίησή τους, δέν θά κυριαρχοῦσε ἡ εἰρήνη καί ἡ σταθερότητα πού θεωροῦμε δεδομένη στήν σημερινή πραγματικότητα. Ἀπό ἀντιστασιακοί μέχρι δικηγόροι καί πολιτικοί, οἱ ἱδρυτές τῆς Ε.Ε. συνιστοῦσαν μία ποικιλόμορφη ὁμάδα ἀνθρώπων πού ὅμως διαπνέονταν ἀπό κοινά ἰδανικά καί σκοπούς γιά μία «εἰρηνική, ἑνωμένη καί εὐημεροῦσα Εὐρώπη».

Τό ὅραμα τῶν πατέρων τῆς Εὐρώπης

Θεωροῦμε ἀναγκαῖο νά ἐπισημάνουμε τούς στόχους τῶν ἱδρυτῶν τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης

1. Οἱ ρίζες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ Πολιτισμοῦ

Οἱ πατέρες - ἱδρυτές τῆς Εὐρώπης θεμελίωσαν τήν Ἕνωση τῶν Εὐρωπαϊκῶν λαῶν στό κοινό Πολιτισμό πού συντέθηκε ἀπό α΄. τήν ἀρχαία κλασσική ἑλληνική φιλοσοφία καί β΄ τίς ἀρχές τοῦ Ρωμαϊκοῦ δικαίου καί γ΄. τίς ἀξίες τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

2. Μία εἰρηνική ἐπανάσταση

Τό 1950 μετά τό Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο καί τούς πολυάριθμους Γαλλογερμανικούς Πολέμους ὁ Γάλλος ὑπουργός Ἐξωτερικῶν πρότεινε ἕνα νέο ξεκίνημα στόν ἡγέτη τῆς Δυτικῆς Γερμανίας Κόνραντ Ἀντενάουερ ὁραματιζόμενος μία νέα σχέση τῶν λαῶν τῆς Εὐρώπης πού θά βασίζεται στήν συγχώρεση, τόν σεβασμό καί τήν ἀδελφότητα ἀντί τῶν ἀντιποίνων καί τῆς ἐξουσίας.

Ἀπό τήν στιγμή πού συναντήθηκαν οἱ δύο αὐτοί χριστιανοί κατάλαβαν ὅτι μποροῦσαν νά ἐμπιστεύονται ὁ ἕνας τόν ἄλλο καί θεώρησαν ὅτι ἡ θεία Πρόνοια τούς εἶχε ἀναθέσει τήν ἀποστολή νά κάνουν μία εἰρηνική ἐπανάσταση. Νά λάβουν τίς ἀποφάσεις πού θά ἔκανε ἀδύνατη τήν πιθανότητα πολέμου μεταξύ ἑτέρων. Αὐτό θά ἐπετυγχάνετο μέ τήν κοινή διαχείριση τοῦ ἄνθρακα καί τοῦ χάλυβα πού τροφοδοτοῦσαν τήν πολεμική βιομηχανία.

3.«Τό κοινό καλό»

Αὐτό πού ἐπεδίωκαν οἱ ἱδρυτές τῆς Ἕνωσης τῆς Εὐρώπης ἦταν νά ἀλλάξουν οἱ καρδιές τῶν Εὐρωπαίων, ὥστε νά οἰκοδομήσουν μία πραγματική κοινότητα. Ὁ Σουμάν ἔλεγε ὅτι «ἡ Κοινότητα προτείνει τόν ἴδιο στόχο σέ κάθε ἑταῖρο, αὐτό πού ἡ φιλοσοφία τοῦ Ἁγίου Θωμᾶ ἀποκαλεῖ τό κοινό καλό». Αὐτός θεωρεῖται ἕνας δεσμευτικός στόχος. Τό καλό ἑνός εἶναι τό καλό ὅλων καί τό ἀντίστροφο.

Αὐτό τόν στόχο ἐνστερνήθηκαν κορυφαῖοι πολιτικοί καί φιλόσοφοι διαφόρων χωρῶν καί πολιτικῶν ἰδεολογιῶν. Ἔβαλαν τήν Εὐρώπη πάνω ἀπό ὅλα τά ἐθνικά ἤ πολιτικά κομματικά συμφέροντα.

4. Ὁ ἄνθρωπος στό ἐπίκεντρο

Ὅλοι τους εἶχαν ζήσει δύο Παγκόσμιους Πολέμους καί ἦταν ἄνω τῶν ἑξήντα ἐτῶν. Ἦταν ἕτοιμοι νά θυσιάσουν τήν πολιτική σταδιοδρομία τους καί τήν φήμη τους γιά νά ἀφήσουν μιά κληρονομιά γιά τίς μελλοντικές γενιές, θέλησαν νά οἰκοδομήσουν μία νέα κοινωνία βασισμένη στήν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια, τόν σεβασμό γιά τήν ἐλευθερία καί δημοκρατία καθώς καί ἕνα οἰκονομικό σύστημα πού θά ἔχει στό ἐπίκεντρο τόν ἄνθρωπο.

5.Ἡ Εὐρώπη τῶν Ἕξι

Στίς 25 Μαρτίου 1957 στήν Ρώμη οἱ ὑπογράψαντες ἐκπρόσωποι τῶν Ἕξι χωρῶν ἤξεραν ὅτι γράφουν ἱστορία μέ τό σύνθημα :   «Ἕξι λαοί. Μία οἰκογένεια. Γιά τό καλό ὅλων».

6. Τό πνεῦμα τῆς κοινότητας

Δέν πρέπει νά ὑπάρχει νικητής ἤ ἡττημένος, κανένας διαχωρισμός μεταξύ πλουσίων καί πτωχῶν, βορρᾶ καί νότου, μόνο τό ὄνειρο τοῦ μεγαλώματος τῆς οἰκογένειας πάντα ἀνανεώνοντας τό «πνεῦμα τῆς κοινότητας». Αὐτό θά ἦταν καί τό ἔργο τῶν μελλοντικῶν Εὐρωπαίων νά ἀποφασίσουν τό πώς θά συνεχίσουν τήν ἀναζήτηση ὁλοένα στενότερης ἕνωσης.

7.Ἕνας τρόπος ζωῆς

Οἱ ἱδρυτές τῆς Εὐρώπης μᾶς θυμίζουν ὅτι «ἡ Εὐρώπη δέν εἶναι ἕνα συνοθύλευμα κανόνων στούς ὁποίους πρέπει νά ὑπακούουμε ἤ ἕνα ἐγχειρίδιο πρωτοκόλλου καί διαδικασιῶν τά ὁποῖα πρέπει νά ἀκολουθήσουμε, ἀλλά ἕνας τρόπος ζωῆς, ἕνας τρόπος κατανόησης τοῦ ἀνθρώπου μέ βάση τήν ὑπερβατική καί ἀναφαίρετη ἀξιοπρέπεια του ὡς κάτι περισσότερο ἀπό ἕνα ἁπλό ἄθροισμα δικαιωμάτων τά ὁποῖα καλεῖται νά ὑπερασπιστεῖ ἤ ἀξιώσεων τίς ὁποῖες νά ἱκανοποιήσει».

Ὁ Ἀλτσίντε ντε Γκάσπερι ἔλεγε ὅτι διακρίνουμε «τήν φύση καί τήν εὐθύνη τοῦ ἀνθρώπου νά ζημώνεται μέ τήν εὐαγγελική ἀδελφοσύνη...μέ τήν ἐπιθυμία του γιά ἀλήθεια καί δικαιοσύνη ἀκονισμένα ἀπό μία ἐμπειρία ἐτῶν».

8. Εὐρωπαϊκή ἀλληλεγγύη

Τό πνεῦμα τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἀλληλεγγύης παραμένει ἀναγκαῖο σήμερα ὅσο ποτέ ἄλλοτε ἐν ὄψει φυγοκεντρικῶν παρορμήσεων καί τοῦ πειρασμοῦ νά ὑποβαθμιστοῦν τά θεμελιώδη ἰδανικά τῆς Ἕνωσης πρός ὄφελος παραγωγικῶν καί οἰκονομικῶν ἀναγκῶν.

* * * * *

Λοιπές Συμφωνίες

(Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἄνθρακα καί Χάλυβα (Ε.Κ.Α.Χ.)-1952, Συνθῆκες Ρώμης -1957, Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἀτομικῆς Ἐνέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ)-1957, Εὐρωπαϊκή Οἰκονομική Κοινότητα (ΕΟΚ)-1958,  Σένγκεν – 1985, Μάαστριχτ – 1992, Ἡ Συνθήκη τοῦ Ἄμστερνταμ-1997, Νίκαιας -2001, Λισσαβώνας-2007)

α΄. Ἡ Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἄνθρακα καί Χάλυβα (1952)

Ἡ Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἄνθρακα καί Χάλυβα (Ε.Κ.Α.Χ.) ἱδρύθηκε τό 1952 μέ τή θέση σέ ἰσχύ τῆς Συνθήκης τῶν Παρισίων καί ἀποτελεῖτο ἀπό τό Βέλγιο, τή Δυτική Γερμανία, τή Γαλλία, τήν Ἰταλία, τό Λουξεμβοῦργο καί τήν Ὀλλανδία. Σκοπός της ἦταν νά θέσει τήν παραγωγή καί ἐμπορία τοῦ ἄνθρακα καί τοῦ χάλυβα, δηλαδή τῶν δύο κύριων πρώτων ὑλῶν τῆς πολεμικῆς βιομηχανίας μέχρι καί τό Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ὑπό κοινή διαχείριση τῶν πρώην ἐμπολέμων κρατῶν. Ἡ Συνθήκη ὑπεγράφη στίς 18 Ἀπριλίου τοῦ 1951 καί ἐτέθη σέ ἰσχύ στίς 23 Ἰουλίου 1952, ὁρισμένη νά διαρκέσει γιά πενήντα χρόνια. Ἔληξε στίς 23 Ἰουλίου 2002.

β΄. Οἱ Συνθῆκες τῆς Ρώμης (1957)

Οἱ Συνθῆκες τῆς Ρώμης τοῦ 1957 εἶναι οἱ δύο διεθνεῖς συνθῆκες μέ τίς ὁποῖες ἱδρύθηκαν ἡ Εὐρωπαϊκή Οἰκονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) καί ἡ Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἀτομικῆς Ἐνέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ), ἀπό τίς ὁποῖες προῆλθε ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση. Ὑπεγράφησαν ἀπό ἐκπροσώπους τοῦ Βελγίου, τῆς Δυτικῆς Γερμανίας, τῆς Γαλλίας, τῆς Ἰταλίας, τοῦ Λουξεμβούργου καί τῆς Ὀλλανδίας στίς 25 Μαρτίου 1957 καί ἡ ἡμερομηνία ὑπογραφῆς τους θεωρεῖται ἡ ἐπίσημη ἡμερομηνία γέννησης τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης.

γ΄. Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἀτομικῆς Ἐνέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ)-1957

Ἡ Εὐρωπαϊκή Κοινότητα Ἀτομικῆς Ἐνέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ) ἱδρύθηκε μέ τή συνθήκη τῆς Ρώμης στίς 25 Μαρτίου 1957. Ὁ ὑπερεθνικός αὐτός ὀργανισμός ἀποσκοποῦσε στό νά θέσει ὑπό κοινό ἔλεγχο καί διαχείριση τήν παραγωγή καί τή διάθεση τῆς ἀτομικῆς ἐνέργειας. Μετά τή σύμβαση τῶν Βρυξελῶν, τό 1967 τά ὄργανά της συγχωνεύτηκαν μέ τά ἀντίστοιχά της ΕΟΚ καί τῆς ΕΚΑΧ, ὥστε νά σχηματιστοῦν οἴ λεγόμενες Εὐρωπαϊκές Κοινότητες. Η ΕΥΡΑΤΟΜ ἀποτελεῖ μαζί μέ τήν Εὐρωπαϊκή Οἰκονομική Κοινότητα τόν πρῶτο πυλώνα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης.

Ἀπώτερος σκοπός τῆς εἶναι νά δημιουργήσει μία κοινή ἀγορά ἀτομικῆς ἐνέργειας. Στόχος εἶναι νά ἀναπτύξει τήν παραγωγή της στά κράτη μέλη, προκειμένου νά καλυφθοῦν οἱ ἐνεργειακές τους ἀνάγκες καί νά ἐξάγεται τό πλεόνασμα ἐκτός τῆς Ἕνωσης, μέ τήν ὅλη διαδικασία νά βρίσκεται ὑπό κοινή ἐποπτεία. Τό πλέον ἀξιοσημείωτο αὐτῆς εἶναι ὅτι εἶναι ἡ μόνη ἀπό τίς τρεῖς κοινότητες πού δέν ἱδρύθηκε μέ συγκεκριμένο χρονικό περιορισμό (οἱ ἄλλες δύο ἱδρύθηκαν ἀρχικά μέ ὁρίζοντα τά 50 χρόνια). Στίς συζητήσεις γιά τό Εὐρωσύνταγμα ἀποφασίστικε νά ἑξαιρεθεῖ ἡ ΕΥΡΑΤΟΜ ἀπό τή νομική ὑπόσταση τῆς ΕΕ, λόγω τῶν ἀντιδράσεων κρατῶν πού ἀντιτίθενται στήν παραγωγή καί χρήση τῆς Ἀτομικῆς Ἐνέργειας.

δ΄. Ἡ Εὐρωπαϊκή Οἰκονομική Κοινότητα (ΕΟΚ)-1958

Ἡ Εὐρωπαϊκή Οἰκονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) ὑπῆρξε ἡ σημαντικότερη καί γνωστότερη ἀπό τίς τρεῖς Εὐρωπαϊκές Κοινότητες (οἱ ἄλλες δύο ἦταν ἡ ΕΚΑΧ καί ἡ ΕΥΡΑΤΟΜ). Ἱδρύθηκε τήν 1η Ἰανουαρίου 1958 μέ τή θέση σέ ἰσχύ τῆς ὁμώνυμης Συνθήκης περί ἱδρύσεως τῆς Εὐρωπαϊκῆς Οἰκονομικῆς Κοινότητας (ὑπογραφή 25.3.1957). Μέ τήν ἔναρξη ἰσχύος τῆς Συνθήκης τοῦ Μάαστριχτ τό 1993 ἱδρύθηκε ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση. Ἡ ΕΟΚ μετονομάστηκε ὡς Εὐρωπαϊκή Κοινότητα, ἡ ὁποία ἀποτέλεσε τό σπουδαιότερο τμῆμα τοῦ πρώτου ἀπό τούς Τρεῖς Πυλῶνες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ἡ Συνθήκη τῆς Λισαβόνας ἑνοποίησε τούς Τρεῖς Πυλῶνες ἀλλάζοντας δραστικά της δομή καί τή λειτουργία τῆς Ἕνωσης, ὅπως τή γνωρίζουμε μέ τή σημερινή της μορφή.

ε΄. Ἡ Συμφωνία τοῦ Σένγκεν (1985)

Ἡ Συμφωνία τοῦ Σένγκεν, γνωστή καί ὡς «Συνθήκη τοῦ Σένγκεν», καλεῖται ἡ συμφωνία πού ὑπεγράφη στίς 14 Ἰουνίου 1985 στήν κωμόπολη Σένγκεν τοῦ Λουξεμβούργου ἀνάμεσα σέ πέντε κράτη μέλη τῶν Εὐρωπαϊκῶν Κοινοτήτων (ΕΚ) (Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβοῦργο καί Ὀλλανδία) καί εἶχε ὡς στόχο τήν προοδευτική κατάργηση τῶν ἐλέγχων στά κοινά σύνορα, τήν καθιέρωση τῆς ἐλεύθερης κυκλοφορίας γιά ὅλα τά πρόσωπα, ὑπηκόους τῶν Κρατῶν πού ὑπέγραψαν τή Συμφωνία, καθώς καί τήν ἀστυνομική καί δικαστική συνεργασία. Περαιτέρω, στίς 19 Ἰουνίου 1990 ὑπεγράφη ἐκ νέου στό Σένγκεν ἡ Σύμβαση Ἐφαρμογῆς τῆς Συμφωνίας τοῦ Σένγκεν, πού συμπλήρωνε καί ἐξειδίκευε τήν ἀρχική Συμφωνία. Ἡ ἐν λόγω συνεργασία κινοῦνταν σέ καθαρά διακυβερνητικό ἐπίπεδο καί ἐκτός τοῦ θεσμικοῦ πλαισίου τῶν Εὐρωπαϊκῶν Κρατῶν, μέχρι τή θέση σέ ἰσχύ τῆς Συνθήκης τοῦ Ἄμστερνταμ.

Ἄλλα κράτη μέλη τῶν Εὐρωπαϊκῆς Κοινότητας καί τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης πού μεταγενέστερα ὑπέγραψαν Πρωτόκολλα καί Συμφωνίες προσχώρησης στά δύο ἀνωτέρω διεθνῆ κείμενα ἦταν ἡ Ἰταλία τό 1990, ἡ Ἱσπανία καί ἡ Πορτογαλία τό 1991, ἡ Ἑλλάδα τό 1992, ἡ Αὐστρία τό 1995 καί ἡ Δανία, ἡ Φινλανδία καί ἡ Σουηδία τό 1996. Ταυτόχρονα μέ τίς τελευταῖες, ἡ Ἰσλανδία καί ἡ Νορβηγία - δύο κράτη τά ὁποῖα, ἄν καί δέν ἦταν μέλη τῶν Εὐρωπαϊκῆς Κοινότητας, ἐντούτοις συμμετεῖχαν πρό πολλοῦ (1957) στή Βόρεια Ἕνωση Διαβατηρίων (γνωστή καί ὡς Σκανδιναβική Ἕνωση Διαβατηρίων) μέ τούς λοιπούς σκανδιναβούς γείτονες τους - ὑπέγραψαν εἰδική Συμφωνία μέ τά ὑπόλοιπα δεκατρία κράτη μέλη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης πού συμμετεῖχαν στό κεκτημένο τοῦ Σένγκεν προκειμένου νά συνδεθοῦν καί αὐτά μέ τή Ζώνη Σένγκεν.

Στήν Ἑλλάδα ἡ Συνθήκη τοῦ Σένγκεν, ἡ Σύμβαση Ἐφαρμογῆς τῆς Συνθήκης τοῦ Σένγκεν καί τά Πρωτόκολλα καί οἱ Συμφωνίες προσχώρησης τῶν νέων κρατῶν (μεταξύ 1990 καί 1996) κυρώθηκαν ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων μέ τό Νόμο 2514/1997.

στ΄. Ἡ Συνθήκη τοῦ Μάαστριχτ (1992)

Ἡ Συνθήκη τοῦ Μάαστριχτ, ἐπίσημα γνωστή ὡς Συνθήκη γιά τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, θεωρεῖται ἡ σημαντικότερη καί ἱστορικότερη συνθήκη τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἠπείρου καί ἡ δεύτερη ὁμοίως σέ παγκόσμια κλίμακα μετά ἐκείνης τῆς ἵδρυσης τοῦ ΟΗΕ. Ἱστορικά δέν ὑπῆρξε ποτέ στήν παγκόσμια ἱστορία παρόμοια συνθήκη μέ τόσο πλούσιο οἰκονομικό, πολιτικό, κοινωνικό καί πολιτισμικό περιεχόμενο, πού νά διατηροῦσε ταυτόχρονα καί τό "ἰσότιμον" τῶν συμμετεχόντων κρατῶν.

Ἡ Συνθήκη τοῦ Μάαστριχτ, πού ἔλαβε τό ὄνομά της ἀπό τήν πόλη Μάαστριχτ στήν ὁποία ὑπεγράφη στίς 7 Φεβρουαρίου τοῦ 1992, ἀποτελεῖ τήν τρίτη κατά σειρά θεμελιώδη συνθήκη μέ τήν ὁποία ὁλοκληρώθηκε ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση ὡς σύγχρονος θεσμός, ὕστερα ἀπό τή Συνθήκη τῆς Ρώμης καί τήν Ἑνιαία Εὐρωπαϊκή Πράξη (1986). Βέβαια στήν ἐξέλιξη αὐτή τοῦ θεσμοῦ αὐτοῦ ὑπῆρξαν καί πολλές ἄλλες ἐπιμέρους συνθῆκες, πού, ἄν καί μή θεμελιώδεις, συνέβαλαν οὐσιαστικά στήν πορεία καί τήν ἐξέλιξη τῆς ΕΕ.

Ἐκ μέρους τῆς Ἑλλάδας ὑπεγράφη ἀπό τόν Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν Ἀντώνη Σαμαρά καί τόν Ὑπουργό Ἐθνικῆς Οἰκονομίας Εὐθύμιο Χριστοδούλου.

Ἡ Συνθήκη τοῦ Μάαστριχτ τροποποιήθηκε ἀπό μεταγενέστερες συνθῆκες.

ζ΄. Ἡ Συνθήκη τοῦ Ἄμστερνταμ (1997)

Ἡ Συνθήκη τοῦ Ἄμστερνταμ εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς Διακυβερνητικῆς Διάσκεψης πού ξεκίνησε στίς 29 Μαρτίου 1996 στό Εὐρωπαϊκό Συμβούλιο τοῦ Τορίνο. Ἐγκρίθηκε στό Εὐρωπαϊκό Συμβούλιο τοῦ Ἄμστερνταμ στίς 16 καί 17 Ἰουνίου τοῦ 1997 καί στή συνέχεια ὑπεγράφη στίς 2 Ὀκτωβρίου τοῦ 1997 ἀπό τούς ὑπουργούς Ἐξωτερικῶν τῶν τότε 15 κρατῶν μελῶν. Τέθηκε σέ ἰσχύ τήν 1 Μαΐου τοῦ 1999. Ἡ συνθήκη τοῦ Ἄμστερνταμ τροποποίησε ὁρισμένες διατάξεις τῆς συνθήκης γιά τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, διατάξεις γιά τήν ἵδρυση τῶν Εὐρωπαϊκῶν Κοινοτήτων καί ὁρισμένες συναφεῖς πράξεις. Στόχος τῶν τροποποιήσεων αὐτῶν ἦταν ἡ ἐνίσχυση τῶν οἰκονομικῶν δικαιωμάτων τῶν πολιτῶν, ἡ ἀνάπτυξη Κοινῆς Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς καί Πολιτικῆς Ἀσφάλειας (ΚΕΠΠΑ) καί ἡ βελτίωση τῆς λειτουργίας τῶν θεσμικῶν ὀργάνων.

η΄.Ἡ Συνθήκη τῆς Νίκαιας (2001)

Ἡ Συνθήκη τῆς Νίκαιας ὑπογράφηκε ἀπό τούς Εὐρωπαίους ἡγέτες στίς 26 Φεβρουαρίου 2001 καί τέθηκε σέ ἰσχύ τήν 1η Φεβρουαρίου 2003. Τροποποίησε τή Συνθήκη τοῦ Μάαστριχτ (ἤ Συνθήκη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης) καί τή Συνθήκη τῆς Ρώμης (ἤ Συνθήκη περί ἱδρύσεως τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινότητας). Ἡ Συνθήκη τῆς Νίκαιας μεταρρύθμισε τήν θεσμική δομή τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης γιά νά προσαρμοσθεῖ στήν πρός ἀνατολάς διεύρυνση, ἕνα ἔργο πού ἀρχικά ἐπρόκειτο νά γίνει ἀπό τή Συνθήκη τοῦ Ἄμστερνταμ, ἀλλά ἀπέτυχε νά διευθετηθεῖ ἐκείνη τήν ἐποχή. Ἡ θέση σέ ἰσχύ τῆς συνθήκης ἦταν ἐν ἀμφιβόλω γιά μία περίοδο, ὕστερα ἀπό τήν ἀρχική της ἀπόρριψη ἀπό τόν ἰρλανδικό λαό στό δημοψήφισμα τοῦ 2001. Τό ἀρνητικό ἀποτέλεσμα αὐτοῦ του δημοψηφίσματος ἀνατράπηκε στό ἑπόμενο δημοψήφισμα πού διενεργήθηκε μετά ἀπό ἕνα χρόνο.

θ΄. Ἡ Συνθήκη τῆς Λισσαβώνας (2007)

Ἡ Συνθήκη τῆς Λισσαβώνας (γνωστή καί ὡς ἡ Μεταρρυθμιστική Συνθήκη) εἶναι διεθνής συνθήκη πού τροποποιεῖ τίς ἱδρυτικές συνθῆκες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης καί ὑπογράφηκε στίς 13 Δεκεμβρίου 2007 στή σύνοδο κορυφῆς τῆς Λισσαβώνας, στήν ὁποία συμμετεῖχαν οἱ πολιτικοί ἀρχηγοί καί οἱ ὑπουργοί ἐξωτερικῶν τῶν κρατῶν μελῶν Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ἡ Συνθήκη ὑποκαθιστᾶ τό ἐγκαταλειφθέν «Εὐρωπαϊκό Σύνταγμα», τροποποιώντας εἰδικότερα τίς ὑπάρχουσες Συνθήκη γιά τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση καί Συνθήκη γιά τήν ἵδρυση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινότητας.

Ἡ ἐπίσημη ὀνομασία τῆς συνθήκης εἶναι «Συνθήκη τῆς Λισσαβώνας γιά τήν τροποποίηση τῆς Συνθήκης γιά τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση καί τῆς Συνθήκης περί ἱδρύσεως τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινότητας».