Ἡ ἀφιέρωση τῆς Παρθένου Μαρίας στό Ναό

τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ

            Τήν ὑπόθεση τῆς ἑορτῆς τῶν Εἰσοδίων τῆς Παρθένου Μαρίας στό Ναό ἀναφέρει τό ὑπόμνημα τοῦ Συναξαρίου τῆς 21ης Νοεμβρίου :

«Αὕτη ἡ ἐν τῷ Ναῷ τῆς Θεομήτορος εἴσοδος, ἑορτήν τοῖς εὐσεβέσιν εἰργάσατο θαυμαστὴν καὶ παγκόσμιον, ἐκ ταύτης τῆς ὑποθέσεως λαβοῦσα τὴν ἀφορμήν. Ἡ γὰρ παναοίδιμος Ἄννα, ὡς μικροῦ τὸν βίον ὅλον ἐν ἀπαιδίᾳ διήνυε, καθικέτευε, μετὰ τοῦ σώφρονος Ἰωακεὶμ, νηστείαις καὶ δεήσεσι τὸν Δεσπότην τῆς φύσεως, οἶκτον τῆς αὐτῆς ἀτεκνίας λαβόντα, παῖδα χαρίσασθαι αὐτοῖς. ἐπαγγελλομένη, εἰ τῆς αἰτήσεως τύχοιεν, τὸ τικτόμενον παιδίον εὐθὺς αὐτῷ ἀναθεῖναι. Καὶ δὴ τεκοῦσα τὴν πρόξενον τῆς σωτηρίας τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους, τὴν καταλλαγήν τε Θεοῦ πρὸς ἀνθρώπους, καὶ αἰτίαν τῆς ἀναπλάσεως τοῦ πεπτωκότος ᾿Αδάμ. καὶ τῆς αὐτοῦ ἀνεγέρσεως καὶ θεώσεως, τὴν Παναγίαν Θεοτόκον Μαρίαν. Ταύτην, τρίτον ἤδη χρόνον ἄγουσαν ἀπὸ τῆς αὑτῆς παραδόξου γεννήσεως, κατὰ τὴν ὑπόσχεσιν ἄγουσι πρὸς τὸ Ἱερόν, καὶ τοῖς Ἱερεῦσι παραδιδόασιν. Ἧν καὶ λαβόντες οὗτοι, τάχα βουλήσει Θεοῦ ὑπηρετοῦντες, τοῦ μέλλοντος ὅσον οὔπω ἐξ αὐτῆς τίκτεσθαι, ἐπί διορθώσει καὶ σωτηρίᾳ τοῦ παντός., εἰς τὸ ἐνδότατον τοῦ Ναοῦ ἐμβιβάζουσι, χρόνους ὁλοκλήρους δώδεκα ἐκεῖσε διατρίβειν αὐτὴν μόνην, ὅπου τοῦ ἐνιαυτοῦ ἅπαξ τοῖς Ἱερεῦσιν εἰσιέναι ἀφώριστο. Ἥ καὶ διὰ παντὸς πρὸς τὸ τοιοῦτον ἐνδιαιτωμένη, καὶ τροφῇ οὐρανίῳ ὑπὸ Ἀγγέλου ξενοπρεπῶς διατρεφομένη, διέμεινεν ἕως τοῦ θείου Εὐαγγελισμοῦ καί τῶν ὑπερφυῶν μηνυμάτων, Θεὸν σαρκοῦσθαι τῶν διδασκόντων, ὑπὸ φιλανθρωπίας εὐδοκήσαντα, κόσμον ἀπολλύμενον ἀνασῶσαι. Ἐνταῦθα οὖν ἐνηυλίζετο καὶ ἐνδιῃτᾶτο, θείας ἐπιφανείας ἀξιουμένη, καὶ τροφὴν οὐράνιον ἀδιαλείπτως δεχομένη, ᾿Αγγέλου ἐπὶ τῇ ταύτης, ὡς ἔφην, ἀποστολῇ καθυπηρετοῦντος, εἰς δόξαν Θεοῦ, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.»

1. Συγκινητικό θέαμα προσφέρεται σήμερα στή μελέτη μας. Μία ἡλικιωμένη γυναίκα μαζί μέ τόν ἄνδρα της κρατοῦν ἀπό τό χέρι ἕνα κοριτσάκι μόλις τριῶν ἐτῶν καί βαδίζουν σκεπτικοί καί μέ σταθερό βῆμα πρός τόν ναό τοῦ Σολομῶντος. Ὁ ἄνδρας λέγεται Ἰωακείμ καί ἡ γυναίκα Ἄννα καί τό κοριτσάκι εἶναι ἡ προσδοκία τῶν γηρατειῶν τους. Ὁ Θεός εἰσάκουσε τίς ὁλόθερμες δεήσεις τους, εἶδε τά δάκρυά τους, δέχθηκε τίς νηστεῖες τους καί τούς ἔδωσε ὅ,τι ποθοῦσαν.

Τώρα βαδίζουν πρός τόν ναό.  Ἀνεβαίνουν τίς βαθμίδες. Στήν εἴσοδο τούς ὑποδέχεται ὁ Μέγας Ἀρχιερεύς, τούς εὐλογεῖ καί κεῖνοι συγκινημένοι παραδίδουν σ’ αὐτόν τό παιδί τους, τό θησαυρό τους. Ἡ κορασίδα περνᾶ ἀπό τό λίκνο στό ναό. Προσφέρεται στήν ὑπηρεσία τοῦ ναοῦ.  Τό θέαμα αὐτό, στήν ἐξωτερική του ἐμφάνιση, εἶναι κάτι τό συνηθισμένο κι ἄλλοι Ἰουδαῖοι γονεῖς εἶχαν προσφέρει στήν ὑπηρεσία τοῦ ναοῦ τά παιδιά τους, ἀλλά γιά τούς Ἀγγέλους καί γιά τόν Οὐρανό εἶναι ἐντελῶς πρωτοφανές καί πρωτάκουστο. Τό κοράσιο αὐτό δέν εἶναι ἕνα ὁποιοδήποτε, εἶναι κεῖνο, πού προεῖπε ὁ Θεός στό διάβολο, ὅτι θά εἶναι ἡ τιμωρία καί ἡ καταδίκη του, εἶναι κεῖνο, πού προανήγγειλαν καί προεκήρυξαν οἱ Πατριάρχες καί οἱ Προφῆτες στόν Ἰουιδαϊκό λαό, εἶναι ἡ νέα Εὔα, πού ἔρχεται νά ἀποκαταστήσει ὅ,τι ἡ πρώτη κατέστρεψε, εἶναι ἡ κόρη ἐκείνη, πού θά γεννήσει Αὐτό πού θά πατήσει καί θά συντρίψει τήν κεφαλή τοῦ ὄφεως, δηλαδή τοῦ διαβόλου. Εἶναι ἡ θεόπαιδα Μαρία, πού σάν ὁλόλευκο ἄνθος τοποθετεῖται στό ναό, γιά νά ἀναπτυχθεῖ καί νά διατηρηθεῖ στή σκιά τοῦ ἱεροῦ. Εἶναι «τό ἱερόν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ». 

Ὅταν ὁ Θεός ἀναθέτει σ’ ἕνα πλάσμα Του μία ἰδιαίτερη ἀποστολή, τό προικίζει συνήθως καί μέ ἰδιαίτερα δῶρα καί χαρίσματα, γιά νά μπορέσει ἀντάξια νά ἐκπληρώσει τόν σκοπό τῆς ἐκλογῆς του καί μεταχειρίζεται καί τά ἀνθρώπινα μέσα γιά νά τό κάνει καταλληλότερο ὄργανό του.

Ἡ Παρθένος Μαρία ἐπιλέχθηκε νά γίνει μητέρα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔπρεπε λοιπόν νά ἔχει καί τήν ἀνάλογη προετοιμασία. Αὐτό ἦταν τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ. Γιά τήν προετοιμασία αὐτή εἰσέρχεται σήμερα στό ναό. Θαυμαστά καί λατρευτά τά σχέδια τῆς Θείας Προνοίας!

Τήν προετοιμασία αὐτή τῆς Παρθένου στό ναό θά μελετήσουμε σήμερα γιά νά αὐξήσουμε τήν ἀγάπη καί τό θαυμασμό μας σ’ Αὐτή καί νά συμμορφώσωμε τή ζωή μας κατά τό παράδειγμά της.

* * * * *

2. Ἡ Παρθένος Μαρία στό ναό

Γιατί ἡ Παρθένος Μαρία ἀπό μικρή ἀφιερώθηκε στό ναό;

α΄. Γιά νά ἐκπληρωθεῖ τό τάξιμο τῶν γονέων της καί ἔτσι

β΄. νά ἐκπληρωθοῦν τά σχέδια τοῦ Θεοῦ.

α) Ἡ ἐ κ π λ ή ρ ω σ η  τ ο ῦ  τ α ξ ί μ α τ ο ς  τ ῶ ν γ ο ν έ ω ν  τ η ς.

Σύμφωνα μέ μία ἀρχαία παράδοση, πού μᾶς τήν ἀναφέρουν καί οἱ ἅγιοι Πατέρες Ἐπιφάνιος, Γρηγόριος Νύσσης, Ἱερώνυμος,  Ἰωάννης Δαμασκηνός καί ἄλλοι, οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας Ἰωακείμ καί Ἄννα δέν εἶχαν παιδιά καί παρεκάλεσαν τό Θεό νά τούς δώση ἐπί τέλους ἕνα παιδί καί μέ εὐχαρίστηση θά Τοῦ τό ἀφιέρωναν στήν ὑπηρεσία Του, στό ναό.

Ἡ δέησή τους εἰσακούσθηκε καί ὁ Θεός τούς ἔστειλε στά γηρατειά τους τήν Παναγία. Οἱ εὐτυχισμένοι γονεῖς ἔμειναν πιστοί στήν ὑπόσχεση τους καί μόλις ἔφθασε ἡ κόρη τους σέ ἡλικία ὥστε νά μπορεῖ νά ζήσει κάπως μόνη, πῆγαν νά τήν ἀφιερώσουν στόν Θεό, νά τήν ἀφήσουν στό ναό. Μπρός στό παράδειγμα αὐτό πρέπει νά ἐρυθριάσουν οἱ γονεῖς, πού ἀθετοῦν τίς ὑποσχέσεις τους στόν Θεό.

Ἀπό τό πρῶτο αἰώνα μετά Χριστό ἔχομε διάφορες μαρτυρίες γιά τήν εἴσοδο τῆς Παρθένου στό ναό. Ἔτσι ὁ ἅγιος Εὐόδιος, διάδοχος τοῦ ἁγίου Πέτρου στήν  Ἀντιόχεια καί εὐλαβής τῆς Παναγίας ἀναφέρει: «Σέ ἡλικία τριῶν ἐτῶν ἡ Μαρία παρουσιάσθηκε στό ναό καί ἔμεινε ἐκεῖ ἕνδεκα χρόνια».

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης ἀναφέρει ὅτι, ὅταν ἡ Παναγία δέν εἶχε ἀνάγκη τῆς μητρικῆς ἀγκάλης εἰσήχθη στό ναό.

Τό τάξιμο αὐτό δέν εἶναι πρῶτοι ὁ  Ἰωακείμ καί ἡ Ἄννα πού τό ἔκαναν.  Ἦταν παλαιά συνήθεια τῶν Ἰουδαίων νά ἀφιερώνουν τά παιδιά τους στό ναό, γι’ αὐτό καί ὁ ναός ἦταν ἔτσι διαμορφωμένος καί συναντᾶμε μέσα παιδιά, ὅπως τό μικρό Σαμουήλ, πού ἦταν στήν ὑπηρεσία τοῦ  Ἀρχιερέως Ἡλί.

Σέ ἕνα μέρος τοῦ ναοῦ ἦταν οἱ ἱερεῖς, οἱ λευΐται, οἱ νεαροί, στό ἄλλο οἱ γυναῖκες, οἱ νέες καί τά κοράσια. Ζοῦσαν μέ ἰδιαίτερο κανονισμό καί ἡ ζωή τῶν παιδιῶν ὠμοίαζε μέ τή ζωή τῶν δοκίμων στά σημερινά μας μοναστήρια.

Στό ναό λοιπόν ἀφιέρωσαν τήν Μαρία ὁ Ἰωακείμ καί ἡ Ἄννα.  Πόσο ὅμως ἡ ρ ω ι σ μ ό ἀπαιτοῦσε ἡ πράξη τους αὐτή; Ἡ Μαρία ἄρχιζε νά γίνεται ἡ χαρά τοῦ σπιτιοῦ καί θά μποροῦσαν νά ζητήσουν μία ἐξαίρεση. Θά μποροῦσαν νά δικαιολογηθοῦν ὅτι ἡ Παναγία ἦταν τό μόνο στήριγμα τους, ὅτι ἡ Παναγία ἦταν ἀκόμα μικρή. Κι ὅμως καμιά ἀναβολή, καμιά ἐξαίρεση, εἶναι πρόθυμοι νά κάνουν τή θυσία, πού ὑποσχέθηκαν στόν Θεό.

Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά πόσο ἦταν σ κ λ η ρό ς  ὁ  χ ω ρισμός γιά τή Μαρία; Ἦταν μικρή. Εἶχε γνωρίσει τή θέρμη τῆς μητρικῆς ἀγκάλης. Ἔβλεπε πόσο ἡ ζωή της στό ναό θά ἦταν διαφορετική, γεμάτη στερήσεις, μέ πειθαρχία, θά εἶχε νά συναναστραφεῖ ξένα πρόσωπα. Κι ὅμως καί κείνη δέ δίστασε νά ὑποστεῖ κάθε θυσία γιά νά ἐκπληρωθεῖ τό θέλημα τοῦ Κυρίου. Εἶχε πλήρη ἐπίγνωση τῆς θυσίας, πού ἔκανε καί γενναιόδωρα προσέφερε τόν ἑαυτό της στόν Θεό. Γονεῖς καί παιδί γενναιόδωρα, συνειδητά, πρόθυμα, χαρούμενα, ἀποφασιστικά, ἐκτελοῦσαν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τί ὡραῖο θέαμα! Οἱ Ἄγγελοι συνοδεύουν τήν Παρθένο, οἱ Οὐρανοί σκιρτοῦν ἀπό ἀγαλλίαση. Ἡ Μαρία ἀποχαιρετᾶ τόν κόσμο γιά νά ἐντριβήσει στά θεῖα. «Χαίρετε γονεῖς μου καί λοιποί συγγενεῖς, λέγει, μή στενοχωρεῖσθε πιά γιά μένα. Ἐδῶ θά βρῶ τή χαρά μου καί τήν ἀπόλαυσή μου. Κοντά στόν Θεό δέν ἔχω τίποτα νά φοθηθῶ, τίποτα νά στερηθῶ, γιά τίποτα ν’ ἀνησυχήσω. Μή κλαῖτε γιά τό χωρισιμό μου, ἀλλά χαρεῖτε μαζί μου, γιά τήν εὐτυχία μου, γιά τή χαρά μου».

β) Ἡ ἐκπλήρωση τῶν  σ χ ε δ ί ω ν  τ ο υ  Θ ε ο ῦ. Ὁ Θεός κατευθύνει τά γεγονότα σύμφωνα μέ τό ἅγιο τοῦ θέλημα, γιά τήν ἐκπλήρωση τῶν σχεδίων του. Ὁ Ἴδιος καθώρισε τήν εἴσοδο τῆς Παρθένου στό ναό, γιατί προώριζε τή Μαρία γιά μία ὑψηλή ἀποστολή καί ἤθελε νά τήν προετοιμάσει σ’ αὐτήν.

Ὁ αἰώνιος Λόγος ἦλθε νά λυτρώσει τόν κόσμο μέ τήν ἐνσάρκωσή Του, τή ζωή Του καί προπάντων μέ τό σταυρικό Θάνατό Του. Ἡ Παρθένος Μαρία μέ τή Θεία μητρότητά Της θά συμπαρασταθεῖ στό γιό Της στό Γολγοθά καθώς καί μέ τό παράδειγμά Της. Αὐτή εἶναι ἡ Θεϊκή Της ἀποστολή. Σ’ αὐτή πρέπει νά ἑτοιμασθεῖ.  Ὁ  Ἰησοῦς πρίν ἀρχίσει τό δημόσιο βίο Του ἑτοιμάσθηκε. Ἐτοιμάσθηκε μέ τόν ἀφανῆ βίο καί μέ τίς σαράντα μέρες στήν ἔρημο.

Ὁ Θεός προετοίμασε τήν Παναγία, ἀλλά ἔπρεπε κι ἡ ἴδια νά συμβάλει στήν προετοιμασία αὐτή. Γι’ αὐτό εἰσέρχεται στό ναό. Ἐκεῖ ὑπό τήν καθοδήγηση τῶν ἀνωτέρων Της θά ἐξασκηθεῖ στήν ἀρετή. Θά καταβάλλει προσπάθειες γιά τήν τελειοποίησή Της καί θά συνεργασθεῖ μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἐξαγιασμό Της. Ὅ,τι ἀπέκτησε ἦταν βέβαια ἕνα δῶρο τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί κείνη ἀποδείχθηκε ἀντάξια τῶν χαρίτων τοῦ Θεοῦ. Ἐργάσθηκε καί κοπίασε γιά τήν ἀπόκτηση κάθε χάριτος. Μή νομίζουμε ὅτι ἀπέκτησε τήν ἀρετή καί τή χάρη του Θεοῦ, χωρίς δάκρυα καί στερήσεις, χωρίς τήν προσευχή καί τή φλογερή ἀγάπη».

* * * * *

3. Ἡ ζωή τῆς Παρθένου Μαρίας στό ναό

Πῶς θά περνᾶ ἡ Παναγία στό ναό; Τί θά κάνει γιά νά ἑτοιμασθεῖ στήν ἀποστολή Της ὅπου ὁ Θεός τήν καλεῖ; Ἄς προσπαθήσουμε νά μελετήσουμε καί τό δεύτερο αὐτό σημεῖο, γιά νά εἰσδύσωμε, κάπως καλύτερα στό σημερινό μυστήριο.

α) Σύμφωνα μέ τήν Παράδοση, ὅταν ἡ Παρθένος Μαρία ἀφιερώθηκε στό ναό ἦταν τριῶν χρόνων. Στήν ἡλικία ἐκείνη δηλαδή πού ἀρχίζει τό πνεῦμα νά ξυπνᾶ, νά ἔχει ἐπίγνωση τοῦ ἑαυτοῦ του, νά ἔχη κάποια ἀτομικότητα. Τά παιδιά σ’ αὐτή τήν ἡλικία δέν ἔχουν ἄλλη φροντίδα ἀπό τά παιχνίδια τους. Κι ὅμως βεβαιώνει ἕνας πνευματικός συγγραφέας «ἡ ψυχή τῆς Παναγίας-καί σ' αὐτή ἀκόμα τήν ἡλικία ἦταν σέ θέση νά σκεφθεῖ τά αἰώνια συμφέροντα τοῦ Θεοῦ».

Στό ναό ἡ Παναγία θά ἀφιερωθεῖ στή μελέτη τῆς ἑβραϊκῆς γλώσσης γιά νά μπορεῖ νά διαβάζει τή Γραφή. Αὐτή καλύτερα ἀπό κάθε ἄλλο, φωτισμένη κι ἐμπνευσμένη ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἰσδύει βαθύτερα στό νόημα τῶν Ἱερῶν Γραμμάτων. Θά μπορεῖ νά ὀνομασθεῖ «ἡ γυναίκα ἑνός βιβλίου». Στή Βίβλο θά διαβάσει τή ζωή καί τά ἔργα τῶν μεγάλων γυναι- κῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης Ἐσθήρ, Ἰουδίθ, Ρούθ καί τῶν ἁγίων καί μεγάλων Πατριαρχῶν  Ἀβραάμ,  Ἰσαάκ,  Ἰακώβ. Ἡ τελεία γνώση, πού εἶχε τῆς Γραφῆς φαίνεται κι ἀπό τους στοίχους τοῦ ὕμνου της «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τόν Κύριον»: «Τό ἔλεος αὐτοῦ (τοῦ Θεοῦ) λέγει, ἀπό γενεᾶς εἰς γενεάν» (Λουκ. α΄, 46).  Ἀναγνωρίζει καί κηρύττει, ὅπως διάβασε στή Γραφή, ὅτι ὁ Θεός προστάτευσε καί εὐλόγησε πάντα τούς πιστούς δούλους Του, τόν ἰουδαϊκό λαό. «Καθώς ἐλάλησε τῷ  Ἀβραάμ καί τῷ σπέρματι αὐτοῦ ἕως αἰῶνος».  Ξέρει καλά ἀπό τήν ἀλάνθαστη Γραφή ὅτι ὁ Θεός μίλησε στόν  Ἀβραάμ καί στούς διαδόχους του κι ὑποσχέθηκε στό λαό Του ἕνα Μεσσία.

β) Μαζί μέ τή μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἔχει νά μάθει καί διάφορα πρακτικά καί, χρήσιμα γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν ἀναγκῶν τῆς ζωῆς. Μόλις τά τρυφερά της χέρια θά εἶναι σέ θέση νά ἐργασθοῦν πιό ἀποδοτικά θά μάθη νά γνέθει, νά ὑφαίνει, νά ράβει μέ τέχνη καί ἐπιδεξιότητα. Εἶναι Ἐκείνη, πού θά περιποιεῖται ἀργότερα προσωπικά τόν γιό Της καί θά ὑφάνει αὐτό τόν ἄρραφο χιτώνα, πού οὔτε οἱ ἴδιοι οἱ σταυρωταί τοῦ γιοῦ της θά θελήσουν νά σχίσουν, ἀλλά θά βάλουν κλῆρο γιά νά δοῦν σέ ποιό θά πέσει. Τόσο καλλιτεχνικά κι ὡραία ἦταν ὑφασμένος.

Μέ τά χρόνια, πού περνοῦσε στό ναό ἡ Παναγία, αὔξανε στή χάρη κι ἔμεινε πάντα ὑπάκοη, μελετηρή, ἐργατική, εὐλαβής: «Προσευχή, ἐργασία, ἀνάπαυση ἦταν, λέγει ὁ ἅγιος Ἱερώνυμος, τό πρόγραμμά της». Στή σκιά τοῦ ναοῦ θά ἀφιερωθεῖ γιά πάντα στόν Θεό καί κεῖ θά κάνει τό τάξιμο τῆς παρθενίας Της. Μία ἡ ἀπασχόλησις της κι ἕνας ὁ πόθος της νά ἀνήκει ὁλότελα στό Θεό. «Κύριος μερίς μου».  Ἀπό τότε εἶπε τό «Ἰδού ἡ δούλη Κυρίου».

Ἐμεῖς μέ ἱερό πόθο Τήν ἐγκωμιάζουμε ψάλλοντας :

«Ὄντως ἀνωτέρα πάντων ὑπάρχεις Παρθένε Ἀγνή»