Προφῆται-Προφητεῖαι

 

Γενική εἰσαγωγή

Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ

Μετά τόν ὑπομνηματισμόν τῶν ἱστορικῶν βιθλίων τῆς Παλ. Διαθήκης ἐρχόμεθα εἰς τά προφητικά βιβλία ταύτης. Πρίν ὅμως εἰσέλθωμεν εἰς τόν ὑπομνηματισμόν ἑνός ἑκάστου προφητικοῦ βιθλίου ἔκρινα σκόπιμον νά προτάξω γενικήν εἰσαγωγήν εἰς τούς προφήτας, ἐν ᾗ θά ἐξετασθῶσιν: α) ἡ ἔννοια τῆς προφητείας. β) ὁ τρόπος τῆς μεταδόσεως ταύτης, γ) τό ἔργον τῶν προφητῶν, δ) ἡ διαίρεσις αὐτῶν, καί ε) ἡ ἀξία της προφητείας.

α) Ἡ ἔννοια τῆς προφητείας

Εὐθύς ὡς ἀνοίξη τίς βιβλίον τό προφητικόν τῆς Παλ. Διαθήκης, νομίζει, ὅτι θά εὕρη ἐν αὐτῷ μόνον προφητείας, προρρήσεις δηλ. μελλοντικῶν γεγονότων. Καί ὅμως προσεκτικωτέρα ἐξέτασις τῶν λέξεων, αἱ ὁποῖαι ἐκφράζουσι τήν ἔννοιαν τῆς προφητείας, θά πείση ἡμᾶς, ὅτι ἡ ἔννοια τῆς προφητείας δέν εἶναι μία, ἁπλή, ἡ τῆς προρρήσεως, ἀλλά τριπλή.

Κ α ί π ρ ῶ τ ο ν:  Ἐν τή ἐβραϊκῇ γλώσση ἡ εὐχρηστοτέρα λέξις δία τήν ἔκφρασιν τῆς προφητείας εἶναι τό ρῆμα Ναβα. Τοῦτο ἐν τῇ Ἰφείλ διαθέσει ἔχει τήν ἔννοιαν τοῦ ὁμιλεῖν. Σημαίνει τόν ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ὁμιλεῖ ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ, τόν κήρυκα καί ἑπομένως προφητεία = κήρυγμα. Οὕτω ὁ Ἀβραάμ ἐν Γεν. 20, 7 τιμᾶται διά τῆς ὀνομασίας ταύτης Ναβί ὡς μεσίτης Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ὡς ὄργανον τῆς θείας ἀποκαλύψεως. Τό αὐτό παρατηρεῖται καί διά τόν Ἀαρών.  Ἐν Ἐξόδ. 4, 16 κατά τό ἑβραϊκόν «οὗτος», λέγει ὁ Θεός πρός τόν Μωϋσῆν, «θά λαλῇ ἀντί σοῦ εἰς τόν λαόν. . . σύ θά εἶσαι εἰς αὐτόν Θεός». Ὁ Μωυσῆς παρουσιάζεται ὡς Θεός, διότι εἶναι πρόσωπον, τό ὁποῖον μετέχει τῆς θείας μεγαλειότητος, ὡς ἀντιπρόσωπος τοῦ Θεοῦ. Καί ἐν τῇ μεταφράσει τῶν Ο΄ ἡ λέξις προφητεία, ἐκ τοῦ προφάναι, κατά κυριολεξίαν δέν σημαίνει τήν πρόρρησιν μελλόντων γεγονότων, ἀλλά τό ὁμιλεῖν ἀντί ἄλλου. Οὕτως οἱ ποιηταί ὠνομάζοντο παρά Πλάτωνι (Φαῖδρος 2, 62) «προφῆται τῶν Μουσῶν», ἤτοι διερμηνεῖς αὐτῶν. Ὁ Ἀπόλλων ὀνομάζεται «προφήτης τοῦ Διός», διότι ἐκφράζει τό θέλημά Του. Ἡ προφητεία ἐν τῇ ἐννοίᾳ ταύτῃ εὑρίσκεται καί εἰς τούς Πατέρας τῆς ἐκκλησίας. Ἰδέ ὁμιλίαν Χρυσοστόμου Ι Κορινθ. 31, 4. Πράξ. 19, 5. Αὐγουστιν Quaest 17 εἰς Ἔξοδ. ΡL. 34, 601. Ἰδού ἡ πρώτη ἔννοια τῆς προφητείας. Ὁ Μέγας Βασίλειος ὀρθῶς λέγει: Ὀρωσι οἱ προφῆται οὐ μόνον τά μέλλοντα ἀλλά καί τῶν παρόντων τά λανθάνοντα» Migne 30, 124,

Δ ε ύ τ ε ρ ο ν : Τό ρῆμα Naba ἐν Κάλ διαθέσει σημαίνει ἀναβρύειν, παφλάζειν καί κυριολεκτεῖται ἐπί τῶν ἀναπηδώντων ὑδάτων μίας πηγῆς.  Ἐν εὐρυτέρᾳ ἐννοίᾳ σημαίνει ὁμιλεῖν μετά εὐκολίας, ἐνθουσιασμοῦ, ὡς ἔκαμον συνήθως οἱ προφῆται ἐμπνεόμενοι ὑπό τοῦ Θεοῦ. Τοιοῦτοι ἦσαν ὅλοι οἱ προφῆται τῆς Π. Διαθήκης, ἰδίως ὅμως οἱ περί τόν Σαμουήλ, ἡ «’Εκκλησία», ὁ ὅμιλος ἐκεῖνος τῶν προφητῶν. Οὗτοι, ἐμπνεόμενοι ὑπό τοῦ λόγου τοῦ Σαμουήλ, ἐξεδήλωνον τόν ἐνθουσιασμόν τῶν δι’ ὕμνων, ἀσµάτων, μουσικῆς, χορῶν, ἀκόμη καί διά γυμνώσεως (Ι Βασιλ. 10, 5. 19, 20). Αἱ ἐνθουσιαστικαί αὗται πράξεις ἐπέδρων εἰς τόν λαόν καί ὡδήγουν αὐτόν εἰς τόν Θεόν. Οὗτοι, ὡς καί οἱ διάδοχοι πιθανότατα αὐτῶν «υἱοί τῶν Προφητῶν» τοῦ Προφήτου Ἡλιοῦ καί Ἐλισαίου (ΙV Βασιλ. 2, 1. 3-5.15 4. 38), ἦσαν εἶδος μοναχικῶν ταγμάτων, τά ὁποία ἄνευ ἰδιαιτέρας τινός θείας ἀποκαλύψεως, διά τῆς ἐνθουσιώδους ζωῆς των, ἐνίσχυον τήν πίστιν τῶν Ἰσραηλιτῶν.

Τ ρ ί τ ο ν: Οἱ προφῆται δέν ὀνομάζονται μόνον Ναβί = ὁμιλῶν ἀλλά καί Raa= ὁρῶν, Χάζα = θεώμενος. Ὀνομάζονται οὕτω, διότι προέβλεπον ὄχι μόνον παρόντα ἀλλά καί μέλλοντα γεγονότα καί οὕτω ἀπηυθύνοντο ὄχι μόνον πρός τούς συγχρόνους των ἀλλά καί πρός τούς μεταγενεστέρους. Αἱ προφητεῖαι αὗται ἀφεώρων Ἰσραηλίτας καί ἐθνικούς ἰδίως δέ τόν Μεσσίαν, τόν ὁποῖον ἀνέμενον ὅλα τά ἔθνη. Τοιοῦτοι προφῆται ὑπάρχουσιν ἀφ’ ἧς ὑπῆρξεν ὁ ἄνθρωπος ἐπί τῆς γῆς. Πρῶτος τοιοῦτος προφήτης ἦτο ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, ὁ Ἀδάμ (Γεν. 2,23 - 24). Ἔπειτα ἀπ’ αὐτόν ἠκολούθησαν καί ἄλλοι, οὐχί εἰς καί δύο, ἀλλά λαός ὁλόκληρος: Ὁ Νῶε (Γεν. 9, δ - 27) ὁ Ἰσαάκ (Γεν. 27, 26-40) ὁ Ἰακώβ (Γεν. 49, 1 - 28) ὁ Μωϋσῆς (Δευτ. 18, 15) Σαμουήλ (Ι Βασιλ. 3, 1, 19 - 21). Δαυΐδ, Γάδ, Νάθαν (ΙΙ Βασιλ. κεφ. 7ον) καί πλῆθος ἄλλων, οἱ ὁποῖοι ὠνομάζοντο πρότεροι προφῆται. Μετά τούς προφήτας τούτους ἔρχονται οἱ 16 ὕστεροι προφῆται, οἱ ὁποῖοι κατέλειπον συγγράμ-ματα προφητικά ἀπό τοῦ 800 π.Χ. μέχρι τοῦ 400 π.Χ. Μετά ταῦτα ἔπαυσε τό εἶδος τοῦτο τῶν προφητειῶν, διότι ἀνειμένετο ἡ ἐκπλήρωσις αὐτῶν ἐπί τοῦ ἀναμενομένου καί ὑπ’ αὐτῶν προφητευθέντος Μεσσίου, τοῦ Χριστοῦ.

β) Ἔργον τῶν Προφητῶν καί τρόπος μεταδόσεως τῶν προφητειῶν

Οἱ Προφῆται ἐν ἀντιθέσει πρός τό ἱερατικόν καί βασιλικόν ἀξίωμα, τά ὁποῖα ἦσαν κληρονομικά, ἐξελέγοντο ὑπό τοῦ Θεοῦ ἐξ οἱασδήποτε φυλῆς, φύλου καί κοινωνικῆς τάξεως. Ὁ Προφήτης Ἠσαΐας ἦτο γόνος εὐγενοῦς τάξεως, ὁ Ἱερεμίας ἱερεύς, ὁ Ἀμώς ποιμήν, ἡ Δεββώρα (Κριτ. 4, 4-4, 6. 14. 6. 8-10), ἡ Ὄλδά (ΙΙ. Παραλ. 34, 22), ἡ Μαριάμ (Ἐξοδ. 15, 20) γυναῖκες.

Τό ἔργον τῶν Προφητῶν  ἦτο πολλαπλοῦν. Ἐν πρώτοις ἐδίδασκον ὡς κήρυκες τοῦ Θεοῦ τήν ἀληθῆ θρησκείαν, τήν πίστιν εἰς ἕνα Θεόν καί τήν καθαράν πνευματικήν θρησκείαν μακράν τῆς τυπολατρίας. Ἐδίδασκον, ὅτι ὁ Θεός εἶναι εἷς, ὄχι μόνον Ἰουδαίων ἀλλά καί ἐθνικῶν, εἰδωλολατρῶν, ὅλου τοῦ κόσμου. Ἑπομένως τό ἔργον των ἦτο θεολογικόν. Πλήν αὐτοῦ οἱ προφῆται ἐστιγμάτιζον ἄνευ οἴκτου τήν ἠθικήν διαφθοράν τῶν ἀρχόντων ζώντων εἰς βάρος τῶν ἀρχομένων, συνιστῶντες κατ’ ἐπανάληψιν εἰς τούς ἰσχύοντας τήν δικαιοσύνην ἔναντι τῶν ἀδυνάτων πτωχῶν, χηρῶν, ὀρφανῶν. Ἑπομένως τό ἔργον τῶν ἦτο κοινωνικόν. Ἐπειδή πολλοί βασιλεῖς ἦσαν ἀσεβεῖς κατεφέροντο οἱ προφῆται κατ’ αὐτῶν καί ἤλεγχον αὐτούς δριμύτατα. Ἐπειδή οἱ βασιλεῖς τοῦ Ἰσραήλ τοῦ βορείου βασιλείου ἦσαν ἀσεβέστεροι, συναντῶμεν ἐκεῖ τούς περισσοτέρους προφήτας. Τό ἔργον των λοιπόν ἐγίνετο καί πολιτικόν. Ἐκτός του θεολογικοῦ, κοινωνικοῦ, πολιτικοῦ χαρακτῆρος τοῦ ἔργου των, εἶχεν αὐτό καί ἐθνικόν χαρακτήρα, διότι αὐτοί ἠγωνίζοντο διά τό Ἰσραηλιτικόν ἔθνος των, ἐπειδή τοῦτο ἦτο φορεύς τῶν Μεσσιακῶν ἐπαγγελιῶν. Ἐπί πᾶσι δέ τούτοις, ἄς προστεθῆ καί τό συγγραφικόν ἔργον. Οὗτοι ἐκράττουν πολλάκις τά χρονικά (ΙΙ Παρ. 26, 22) τοῦ ἔθνους των καί ἀφῆκαν προφητικά συγγράμματα.

Οἱ Προφῆται οὗτοι ἦσαν εὐσεβέστατοι, ἁγιώτατοι. Οὐδεμία δύναμις, οὐδεμία γοητεία, οὐδείς φόβος ἠδύναντο νά κλίνωσιν αὐτούς ἀριστερά ἤ δεξιά. Εἰς τούς Δεσπότας καί εἰδωλολάτρας βασιλεῖς ἦσαν ἀτρόμητοι. Εἰς τόν λαόν ὠμίλουν ἄνευ δειλίας ἤ κολακείας.  Ἦσαν χείμαρροι κατά τῶν ἀσεβῶν ἱερέων, ἀντιπρόσωποι τοῦ Θεοῦ. Πλεῖστοι ἐξ αὐτῶν ἀπέθανον διά μαρτυρικοῦ θανάτου. Δέν εἶναι ὑπερβολή νά εἴπωμεν, ὅτι ὅλοι οἱ φιλόσοφοι, ὅλοι οἱ νομοθέται, ὅλοι οἱ ἱδρυταί ἀρχαίων θρησκειῶν λαμβανόμενοι ὁμοῦ δέν ἐξέφερον ὑψηλοτέρας ἐννοίας ὀλίγων προφητῶν. Ὁ Προφήτης δέν ἦτο πάντοτε ἐν προφητικῇ καταστάσει, ἔστω καί ἄν τό προφητικόν ἀξίωμά του κατεῖχε μέχρι τέλους τῆς ζωῆς του. Ἐξηρτᾶτο ἐκ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Προφήτης δέν ἔχανε τήν ἐλευθερίαν τῆς βουλήσεως τοῦ καλούμενος εἰς τό προφητικόν ἀξίωμα, ἀλλ’ οὔτε ὁσάκις αὐτός ἤθελε ἠδύνατο νά προφητεύη. Τό προφητικόν χάρισμα ἦτο δυνατόν νά διακοπῆ, ὅταν ὁ Θεός ἔκρινε τοῦτο δίκαιον. (Ι Μάκ. 4, 46). Παρείχετο ἀπροειδοποιήτως (Ἱερ. 33,6 Ἰεζ. 1,3) ἤ κατόπιν προσευχῆς (Ἱερ. 32, 16-25, 26-44)

26 - 44). Αἱ προφητεῖαι μετεδίδοντο διά διαφόρων τρόπων, ἐν ἐγρηγόρσει καί καθ’ ὕπνον.

Κ α ί   π ρ ῶ τ ο ν   δ ι ’   ἐ ν υ π ν ί ω ν :

Τά ἐνύπνια αὔττα ἔβλεπον ὄχι μόνον οἱ εὐσεβεῖς προφῆται, ὡς ἀναγράφεται ἐν Ἀριθ. 12, 6, ἀλλά καί ἀσεβεῖς βασιλεῖς, ὅπως ὁ Φαραώ τῆς Αἰγύπτου (Γεν. κεφ. 43) καί ὁ Ναδουχοδονόσορ τῶν Βαβυλωνίων (Δαν. 2 καί 4). Κατάχρησιν τῆς προφητείας δι’ ἐνυπνίων ἠδύναντο νά κάμωσι καί οἱ ψευδοπροφῆται κατά τό Ἱερ. 23, 35., Δευτ. 13, 1 καί ἐφεξῆς. Ζαχ. 10, 2.

Δ ε ύ τ ε ρ ο ν   δ ι ’   ἐ κ σ τ ά σ ε ω ς :

Ἡ κατάστασις αὕτη ἦτο (μεταξύ ὕπνου καί ἐγρηγόρσεως. Ἐν τῇ κά-

ταστάσει ταύτη ὁ προφήτης διατελεῖ ἐν ἀγνοίᾳ τῶν γύρω αὐτοῦ συμβαινόντων καί ἔχει χάσει κατά τήν στιγμήν αὐτήν τάς αἰσθήσεις του.  Ὄχι ὅμως καί τήν διαύγειαν τοῦ πνεύματός του. Παραδείγματα τοιαῦτα ἔχομεν ἐν τινι μέτρω τό τοῦ Ἰωνᾶ ἐν τῇ κοιλία τοῦ κήτους (Ἰωνᾶ κεφ. 2ον), περισσότερον ἀκόμη τό τοῦ Δανιήλ (8, 18 καί 10, 9). Ἐν πλήρει ἐκστάσει εἶναι τό τοῦ Ἀβραάμ (Γεν. 15, 12) καί τοῦ Ἀποστ. Πέτρου (Πράξ. 10, 10.) Τήν πρός τόν ἐξωτερικόν κόσμον ἀναισθησίαν τῶν σωματικῶν αἰσθήσεων ὁ Ἱερός Αὐγουστῖνος ὀνομάζει (mentis alienation a sensibus corporis» (Ρ. L. 40, 129). Παρόμοιον ἦτο καί τό τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὁ ὁποῖος ἀνηρπάγη ἕως τρίτου οὐρανοῦ. «Εἴτε ἐν σώματι, εἴτε ἐκτός τοῦ σώματος οὐκ οἶδα» (Β’ Κορινθ. 12, 2). Αἱ θεῖαι ἀποκαλύψεῖς δέν μετεδίδοντο πάντοτε διά τῆς βαθείας ὑπνώσεως, ἐκστάσεως ἤ ἁρπαγῆς. Ἦσαν ἁπλαί καί ἐν ἁπλῶ ὕπνω. Ὅς ὁ Σαμουήλ ἐν Ι Βασιλ. 3, 3-8 καί  Ἰεζ. 3, 22.

Τ ρ ί τ ο ν   δ ι’   ὁ ρ α μ ά τ ω ν :

Τά ὁράματα ταῦτα ἦσαν ἐν ἐγρηγόρσει. Ὁ τρόπος οὗτος ἦτο ὁ συνηθέστερος. Τοιαῦτα ὁράματα ἦσαν τό τοῦ Ἠσαΐου κεφ. 6ον. Ἱερεμ. κεφ. 1, 11 - 15. Ἰεζ. 1, 4 - 28. Ὁλόκληρον τό βιβλίον τοῦ Ἠσαΐου ὀνομάζεται «ὅρασις» : ἀποκάλυψις (Ἡσ. 1, 1) παρά τῷ Ναούμ 1. 1. παρά τῷ  Ὀβδιού 1, 1. Κατά τήν ὅρασιν ταύτην δύναται ὁ προφήτης νά βλέπη ἐξωτερικά ἀντικείμενα μυστηριώδη ὡς εἶναι ἡ γράφουσα χείρ ἐπί τοῦ τοίχου τοῦ Βαλτάσαρ (Δανιήλ 5, 5 - 24) ἤ ἡ καιομένη βάτος ὀρωμένη ὑπό τοῦ Μωϋσέως (Ἐξοδ. 3, 2). Ἄλλοτε ὅμως τό ὅραμα δύναται νά εἶναι ἐσωτερικόν ὡς εἶναι τό ὅραμα τῶν ὀστῶν τοῦ Ἰεζεκιήλ (κεφ. 37) ἤ τοῦ Ζαχαρίου ἱσταμένου ἐνώπιόν τοῦ  Ἀγγέλου τοῦ Κυρίου μετά τοῦ Σατανᾶ ὡς κατηγόρου (κεφ. 3ον). Οἱ Προφῆται βλέποντες τά προλεγόμενα ἐν τῷ μέλλοντι εἰς εἰκόνας ἐξέθετον τά μέλλοντα γεγονότα εἰς χρόνον ἀόριστον

Ἐντεῦθεν ὁ προφητικός λεγόμενος ἀόριστος.

Τ έ τ α ρ τ ο ν   ἡ   ἐ σ ω τ ε ρ ι κ ή :

Ἡ ἀποκάλυψις αὕτη εἶναι ἐν ἐγρηγόρσει, ἀλλά ἄνευ εἰκόνων. Ὁ Προφήτης ἀκούει τήν φωνήν τοῦ Θεοῦ πείθεται περί αὐτῆς, ἔστω καί ἄν αὕτη δέν εἶναι αἰσθητή παρά μόνον διά τῆς ἀκοῆς τῆς ψυχῆς. Τότε γίνεται ἐκεῖνο, τό ὁποῖον λέγει ὁ Ἱερός Αὐγουστῖνος totus animi contuitus aut in corporum imaginibus est per Spiritualem aut in rebus incorporeis nulla corporis imagine figuratis per intellectuallem visionem. Ὁλόκληρος ἡ ψυχή ἐθεάσατο ἤ τάς εἰκόνας τῶν σωμάτων διά τῆς ὁράσεως τοῦ πνεύματος ἤ τά ἀσώματα πράγματα τά ὑπό οὐδεμιᾶς εἰκόνος σωματικῆς μορφούμενα (τάς ἰδέας) διά τῆς ὁράσεως τῆς διανοίας. (Ρ.L. 34, 463).

Κατά τάς ἀποκαλύψεις αὐτάς οἱ προφῆται ἔχανον ὡς εἴπομεν ἐνίοτε τάς ἐξωτερικάς αἰσθήσεις ὄχι ὅμως καί τήν ἐσωτερικήν διαύγειαν.

Διά τοῦτο ὀνομάζονται μέν ὑπό τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μουσικά ὄργανα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (Ἰουστίνου πρός Ἐθνικ. VIII  Ἀθηναγόρου. Πρεσβεία περί Χριστιανῶν ΙΧ. Βασιλ., προοίμιον Ἠσαϊου ΙΙΙ.

καί κάτοπτρα καθαρά, ὅπου κατοπτρίζονται πιστῶς αἱ θεῖαι ἀλήθειαι, δέν εἶναι ὅμως καί νευρόσπαστα πλήρη παραληρημάτων ὡς οἱ ἐθνικοί μάντεις, διότι ὑπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος φωτιζόμενοι ἠσθάνετο μεγαλυτέραν διαύγειαν τό πνεῦμα των καί ἡ βούλησις των ἐνισχύετο, δέν κατηργεῖτο. Οἱ προφῆται ἀνεκοίνουν τάς ἀποκαλύψεις τῶν πολλάκις δι’ εἰκόνων, τάς ὁποίας ἔβλεπον, διότι τοῦτο ἦτο ἐντυπωσιακόν καί ὠφέλιμον διά τούς ἀκροατάς των. Οὕτως ὁ Ἠσαΐας πορεύεται ἀ ν υ π ό δ η τ ο ς  κ α ί  γ υ μ ν ό ς ἐπί 3 ἔτη, ἵνα δηλώση τήν κατάστασιν τῶν Αἰγυπτίων, οἱ ὁποῖοι θά αἰχμαλωτισθῶσιν ὑπό τῶν Ἀσσυρίων (Ἠσαΐου 20, 2). Οὕτω πράττει καί ὁ Ἱερεμίας διά τῶν δύο κανίστρων, τά ὁποῖα ἦσαν πλήρη σύκων σεσηπότων καί ὑγιῶν (κεφ. 24) καί ὁ Ζαχαρίας διά τῶν τεσσάρων κεράτων (1, 18).

γ) Διαίρεσις τῶν προφητῶν

Οἱ Προφῆται διαιροῦνται εἰς δύο τάξεις: Νεβίμ ρισωνίμ προφῆται πρότεροι καί Νεβιίμ ἀχαρωνίμ = προφῆται ὕστεροι. Πρότεροι ὀνομάζονται οἱ προφῆται, οἱ ὁποῖοι ὑπῆρξαν οἱ µετά τόν Νόµων τοῦ Μωϋσέως οἱ μετά τήν ἐπίσημον ἵδρυσιν τοῦ προφητικοῦ χαρίσματος ἐν Σινᾶ, ὅτε ὑπεσχέθη ὁ Θεός εἰς τόν Μωϋσῆν νά δώσῃ εἰς τό ἔθνος τοῦ προφήτας (Δευτ. 38, 9-19), ἄνευ διακοπῆς. Οὕτω πρότεροι προφῆται ἐν τή τριπλῇ ἐννοία, ἥν εἴδομεν προηγουμένως, εἶναι οἱ περιεχόμενοι ἐν τοῖς Βιβλίοις τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ, Κριταῖς, 4 Βασιλειῶν, καί 2 Παραλειπομένων μέχρι τοῦ Ἱεροβοάμ ΙΙ 800 περίπου π. Χ. ὅτε ἀρχίζει ἡ σειρά τῶν ὑστέρων προφητῶν. Οἱ ὕστεροι οὗτοι προφῆται εἶναι ἀπό τοῦ 800 π. Χ. μέχρι τοῦ 456 περίπου π. Χ. ἀκμάσαντες προφῆται οἱ ὁποῖοι ἀφῆκαν τά φερώνυμα συγγράμματά των.

Οἱ ὕστεροι οὗτοι προφῆται διαιροῦνται εἰς δύο τάξεις: Μεγάλους καί Μικρούς προφήτας. Οἱ Μεγάλοι Προφῆται τέσσαρες τόν ἀριθμόν ὀνομάζονται οὕτω, ὄχι διότι ἔχουσιν περισσοτέραν αὐθεντίαν καί ἀξίαι τῶν ἄλλων προφητῶν, ἀλλά διότι τά συγγράμματα των εἶναι μεγαλυτέρα τῶν μικρῶν προφητῶν. Τά ὀνόματα τῶν 4 τούτων προφητῶν εἶναι τοποθετημένα ἐν τῇ Ἁγία Γραφή κατά χρονολογικήν σειράν, Ἠσαΐας (765-700), Ἱερεμίας (626 π.Χ.), Ἰεζεκιήλ (593 π.Χ.) καί Δανιήλ (536 π. Χ.).

Τά ὀνόματα καί τά ἔργα τῶν μικρῶν προφητῶν γενικῶς εἰπεῖν εἶναι τεθειμένα κατά χρονολογικήν σειράν. Τά ἔργα αὐτῶν κατά τήν σειράν των ἀκολουθεῖ ἡ μετάφρασις τῶν Ο΄ καί ἔχουσι μετά τῶν χρονολογιῶν αὐτῶν καθ’ ἅς ἔδρασαν οὕτω: Ὠσηέ 730 π.Χ., Ἀμώς 750 π. Χ., Μιχαίας 730 π. Χ. Ἰωήλ 800 π. Χ. ’Οβδιού 800 π. Χ. Ἰωνᾶς 750 π.Χ, Ναούμ 620-612 π. Χ. Ἀββακούμ 600 π.Χ, Σοφονίας 640-609 π. Χ, Ἀγγαῖος 520 π.Χ. Ζαχαρίας 520 π.Χ. Μαλαχίας 435 π.Χ.

Ἀπό τοῦ 435 μέχρι τῆς ἐλεύσεως τοῦ Μεσσίου δέν ἠκούσθη ἄλλη προφητική φωνή, ἵνα ἀκουσθῆ ἡ φωνή τοῦ Προφήτου Προδρόμου, ὁ ὁποῖος ὡς τελευταῖος τῶν προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ὁ πρῶτός ἐν τῇ Καινή, ὄχι ἁπλῶς προεῖπε τόν Χριστόν, ἀλλά καί ἔδειξεν Αὐτόν.

δ) Ἡ ἀξία τῶν Προφητειῶν

Ἡ προφητεία ἀπαντᾶ μόνον ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ καί εἶναι τό ἰσχυρότατον τεκμήριον τῆς θεοπνευστίας της. Δια νά ἴδωμεν τήν δύναμίν τῆς προφητείας καθ’ ἑαυτήν, ἅμα δέ καί τήν ὑπεροχήν αὐτῆς ἔναντι τῆς φυσικῆς προγνώσεως καί τῆς ἀρχαίας μαντείας, πρέπει νά λάβωµεν ὠλοκληρωμένην τήν εἰκόνα ταύτης (τῆς προφητείας) ἐν ἁπάσῃ τῇ Ἁγίᾳ Γραφή καί οὐχί ἐν μόνη τῇ Παλαιά Διαθήκη ἥτις ἀποτελεῖ τό ἥμισυ μέρος τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Διά νά ἴδωμεν δέ ἀκόμη περισσότερον τήν ἀξίαν τῆς προφητείας πρέπει νά συνδέσωμεν αὐτήν μέ τά θαύματα, διότι ἐάν ἡ προφητεία δεσπόζη τοῦ χρόνου, τά θαύματα δεσπόζουσι τοῦ τόπου, τόπος δέ καί χρόνος ὡς γνωστόν ἀποτελοῦσι τάς δύο μορφάς τῆς ἀνθρωπίνης νοήσεως κατά τόν Κάντιον, τούς δύο κύκλους τῆς ζωῆς καί τῆς σκέψεώς μας. Διά τοῦ συνδυασμοῦ λοιπόν τοῦ θαύματος τοῦ δεσπόζοντος ἐν ὡρισμένῳ τόπω καί τῆς προφητείας, ἥτις δεσπόζει τοῦ ρευστοτάτου καί πανδαμάτορος χρόνου θά ἀποδειχθῇ εἰδικῶς ἡ δύναμις τῆς προφητείας ἐν τῇ συναρτήσει ταύτη μετά τοῦ θαύματος καί θά φανῇ γενικῶς ἡ Θεοπνευστία τῆς Βίβλου.

Καί πρῶτον ὡς πρός τόν συνδυασμόν θαύματος καί προφητείας λέγομεν τό ἑξῆς. Τό θαῦμα ἐγένετο ἵνα πεισθῶσιν οἱ σύγχρονοί τοῦ θαυματουργοῦντος προσώπου προφήτου ἤ Χριστοῦ ἤ ἀποστόλων. Ἡ προφητεία λεγομένη ὑπό τοῦ ἰδίου θαυματουργοῦντος προσώπου ἀπηυθύνετο εἰς τούς μεταγενεστέρους. Δι’ ἀμφοτέρων δέ τούτων τοῦ θαύματος ἐν τινι στιγμή χρόνου ἐν ὡρισμένω τόπω (θεραπεία ἀσθενῶν, ἀνάστασις νεκρῶν) καί διά τῆς προφητείας, ἥτις ἦτο θαῦμα ἐκτεινόιμενον εἰς χρόνοῦς μεταγενεστέρους συνεδέοντο οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς τοῦ θαυματουργοῦντος καί προφητεύοντος προσώπου μετά τῶν μεταγενεστέρων καί τἀνάπαλιν.   Ἄς ἀφήσωμεν νά ὁμιλήση δι’ ἑνός παραδείγματος ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: «Προσῆλθε λεπρός τῷ Χριστῷ καί ἐκαθάρθη καί μετ’ ἐκεῖνον ὁ τοῦ ἑκατοντάρχου παῖς ἀπηλλάγη τῆς φρικτῆς ἀρρωστίας. Οὐκ ἔστη ὅμως ὁ Κύριος μέχρι τῶν σημείων αὐτῶν, ἀλλά καί προφητείαν προσέθηκεν. Πολλοί ἀπό δυσμῶν καί ἀνατολῶν ἥξουσι καί ἀνακληθήσονται μετά Ἀβραάμ, Ἰσαάκ καί Ἰακώβ οἱ δέ υἱοί τῆς βασιλείας ἐκβληθήσονται ἔξω. Ταῦτα ἔλεγε καί τήν τῶν ἐθνῶν ἐκκλησίαν καί τήν τῶν Ἰουδαίων ἀποβολήν προαναφωνῶν. Ἐπί τῶν ἔργων τοῦτο ἐξέβη καί ἡλίου φαεινότερον ἅπασι δείκνυνται. Τί γάρ ἄν εἶποι ὁ μετ’ αἰώνας ἄπιστος; Οὐκ ἐκαθάρθη ὁ λεπρός; Βλεπέτω τῆς προφητείας τήν ἀλήθειαν καί ἀπό ταύτης καί τῷ σημείῳ (τῷ θαύματι δηλαδή τῆς θεραπείας τοῦ λεπροῦ καί τοῦ δούλου τοῦ ἑκατοντάρχου), πιστευέτω. Τί δ’ ἄν εἴποιεν οἱ σύγχρονοι τῷ Χριστῷ Ἰουδαῖοι; ὅτι ἅ προλέγει οὐκ ἔσονται ἀληθῆ; Ὁράτωσαν τόν λεπρόν καθαιρόμενον καί τῶν ἀπ’ ἐκείνου γενομένων περί τῶν μελλόντων μή ἀπιστήτωσαν». Τοιούτους συνδυασμούς θαύματος καί προφητείας ἀναφέρει ὁ Ἱερός Πατήρ καί ἄλλους ἐκ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἰδίως δέ τά ἐπί τοῦ Ἄχαζ (Ἡσαΐου 7ον), γενόμενα περί ὧν ἰδέ τά ἐκεῖ σχόλια ἐν τῷ παρόντι ὑπομνήματι. Ὁ ἱερός Πατήρ ἐν τέλει καταλήγει «Σημεῖον καί προφητείαν συνέπλεξεν» ὁ Κύριος. Θαυμαστά πράγματα εἶναι ὁ συνδυασμός θαύματος δεσπόζοντος ἐν ὡρισμένω τόπω καί χρόνω καί τῆς προφητείας, ἥτις δεσπόζει τοῦ χρόνου.Ἐπίσης θαυμαστός εἶναι καί ὁ συνδυασμός προφητειῶν τῶν μέν ἐκπληρουμένων συγχρόνως τῷ προφήτη τῶν δέ μεταγενεστέρως, καί ὅπως λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, «Προφητείαν προφητείαις συνάπτει ἡ Γραφή μακροτέραις ἐγγυτέραν, τήν ἐπί τῆς γεννεᾶς αὐτῶν γενομένην τῶν μακράν ὕστερον ἐσομένων μεγίστην ἀπόδειξιν παρεχόμενος». Καί ἰδού:

Μεταξύ τῶν πρό Χριστοῦ προφητειῶν καί τῶν προφητειῶν αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ  δηλαδή µεταξύ τῶν προφητειῶν τῆς Παλαιᾶς καί τῶν προφητειῶν τῆς Καινῆς Διαθήκης, ὑπάρχει θαυμάσιος τίς μυστικός, ἐσωτερικός, σύνδεσμος. Ὁ πρό  Χριστοῦ προφήτης Ἡσαΐας λόγου χάριν

προεῖπεν ἕν πρᾶγμα τοῦ ἀμέσου μέλλοντος, τήν καταστροφήν τοῦ  Ἀσσυρίου Μονάρχου Σενναχηρείμ, καί ἕν πράγμα τοῦ ἀπωτέρου μέλλοντος, τήν ἔλευσιν τοῦ Χριστοῦ. Ἡ πρώτη προφητεία ἐξεπλη-ρώθη κατά τάς ἡμέρας τοῦ Ἡσαΐου ἡ δευτέρα ἐξεπληρώθη μετά 700 περίπου ἔτη. Οἱ σύγχρονοί του Ἡσαΐου Ἰουδαῖοι, βλέποντες ἐκπληρουμένην τήν πρώτην προφητείαν, ἔχουσι πάντα λόγον νά πιστεύωσιν εἰς τήν ἀλήθειαν καί τῆς δευτέρας προφητείας, περί τῆς ἐλεύσεως τοῦ Κυρίου, ἐφ’ ὅσον ἀμφότεραι ἐξῆλθον ἐκ τοῦ αὐτοῦ στόματος, ἐκ τοῦ σπέρματος τοῦ Ἡσαΐου. Οὔτω συνδέεται ἡ ἐποχή τοῦ προφήτου Ἡσαΐου μέ τήν ἐποχήν τοῦ Χριστοῦ. Παρέρχονται οἱ αἰῶνες. Γεννᾶται ὁ Κύριος καί ἐκπληροῦται πλέον καί ἡ δευτέρα προφητεία τοῦ Ἡσαΐου. Ὁ Χριστός προφητεύει καί αὐτός, πλήν τῶν ἄλλων, καί δύο πράγματα, ἐκ τῶν ὁποίων τό ἕν ἀναφέρεται εἰς τό ἄμεσον μέλλον καί τό ἄλλο εἰς ἀπώτερον. Προφητεύει δηλαδή τήν καταστροφήν τῆς Ἱερουσαλήμ (ὅπερ ἦτο ἀδιανόητον διά τήν ἐποχήν ἐκείνην) καί τόν εἰς τούς αἰῶνας θρίαμβον τῆς ἱδρυθησομένης Ἐκκλησίας Του (καί αὐτό ἀδιανόητον ἀνθρωπίνως). Ἐξεπληρώθησαν ἀμφότεραι αἱ προφητεῖαι. Ἡ μία (περί καταστροφῆς τῆς Ἱερουσαλήμ) ἐξεπληρώθη κατά τήν σύγχρονον τοῦ Χριστοῦ ἐποχήν, ἡ δευτέρα ἐκπληροῦται συνεχῶς ἕως σήμερον. Βλέποντες οἱ σύγχρονοι τοῦ Χριστοῦ Ἰουδαῖοι –πλήν τῶν θαυμάτων του- ἐκπληρουμένην τήν πρώτην προφητείαν Αὐτοῦ, βλέποντες δηλαδή τήν καταστροφήν τῆς Ἱερουσαλήμ, ἔχουσι πάντα λόγον νά πιστεύωσιν ὅτι αὐτός εἶνε ὁ Μεσσίας, τόν Ὁποῖον προεῖπεν ὁ Ἡσαΐας καί οἱ ἄλλοι προφῆται. Πιστεύοντες δέ οὕτω οἱ σύγχρονο του Χριστοῦ εἰς τάς κατά τάς ἡμέρας αὐτῶν ἐκπληρου-μένας προφητείας τῶν ἀρχαίων προφητῶν, πιστεύουσι καί εἰς τάς ἄλλας αὐτῶν προφητείας, τάς ἐκπληρωθείσας πρό τῆς ἐποχῆς αὐτῶν (τῶν συγχρόνων τοῦ Χριστοῦ), ὡς λόγου χάριν εἰς τήν προφητείαν τοῦ Ἡσαΐου περί καταστροφῆς τοῦ Σενναχηρείμ. Οὕτω συνδέονται οἱ σύγχρονοι τοῦ Χριστοῦ µετά τῶν πρό Χριστοῦ προφητῶν.

Ἀλλ’ οἱ σύγχρονοι τοῦ Χριστοῦ δέν συνδέονται οὕτω, μόνον μέ τό παρελθόν, πιστεύοντες καί εἰς τάς παλαιάς προφητείας, τάς πρό αὐτῶν ἐκπληρωθείσας, ἀλλά συνδέονται καί πρός τό μέλλον. Διότι βλέποντες πραγματοποιουμένην τήν πρώτην προφητείαν τοῦ Χριστοῦ περί καταστροφῆς τῆς Ἱερουσαλήμ, πιστεύουσιν καί εἰς τήν μέλλουσαν ἐκπλήρωσιν τῆς δευτέρας προφητείας. Αὐτοῦ περί τῆς ἀκαταλύτου δυνάμεως τῆς Ἐκκλησίας. Ἰδού λοιπόν πῶς συνδέονται αἱ πρό Χριστοῦ μέ τήν ἐποχήν τοῦ Χριστοῦ καί οἱ τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ μέ τούς πρό Χριστοῦ, καθώς καί μέ τούς μετά Χριστόν δηλαδή μέ ἡμᾶς διά τοῦ συνδυασμοῦ τῶν προφητειῶν!

Ἀλλά καί ἡμεῖς διά τοῦ αὐτοῦ μέσου συνδεόμεθα μέ τούς συγχρόνοῦς τοῦ Χριστοῦ καί μέ τούς πρό Αὐτοῦ. Διότι βλέποντες ἐκπληρουμένην ἐνώπιον ἡμῶν τήν δευτέραν προφητείαν τοῦ Χριστοῦ, βλέποντες δηλαδή ὄρθιαν καί ζῶσαν τήν Ἐκκλησίαν Του κατόπιν τόσων ἀγρίων διωγμῶν καί πολέμων πιστεύομεν καί εἰς τήν πρώην προφητείαν τοῦ Κυρίου περί καταστροφῆς τῆς Ἱερουσαλήμ καί εἰς ὅλα ὅσα εἶπε καί ἔπραξεν ὁ Κύριος ἔστω καί ἄν ταῦτα εἶναι ὑπερφυσικά, διότι ὑπερφυσικός εἶναι καί ὁ θρίαμβος τῆς Ἐκκλησίας Του. Ταυτοχρόνως δέ πιστεύομεν εἰς τά λόγια καί ἔργα τῶν προφητῶν, οἱ ὁποῖοι ἀπέχουσι τόσους αἰῶνας ἀφ’ ἡμῶν διότι προεφήτευσαν περί τοῦ Χριστοῦ. Οὕτω συνδέονται διά τῆς προφητείας, ὡς διά μαγικοῦ νήματος, ὅλοι οἱ αἰῶνες!

Δυνάμεθα λοιπόν νά παρομοιάσωμεν τήν προφητείαν πρός τηλέφωνον τῶν αἰώνων μέ τηλεφωνικόν κέντρον τόν Χριστόν. Ὅπως δηλαδή διά τοῦ τηλεφωνικοῦ κέντρου συνδέονται τά τηλεφωνικά παραρτήµατα διαφόρων τόπων, οὕτω μέ τηλεφωνικόν κέντρον ,τόν Χριστόν συνδέονται οἱ πρό Χριστοῦ καί μετά Χριστόν αἰῶνες, δεδομένου ὅτι ὡς ὀρθῶς λέγει ὁ Pascal «ὁ Χριστός εἶναι τό μόνον πρόσωπον ἐν τῇ ἱστορίᾳ τοῦ κόσμού τό ὁποῖον προεφητεύθη καί προφήτευσε».

Ἐπί πᾶσι τούτοις ἄς σημειωθῆ ὅτι αἱ ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφή προφητεῖαι δέν προλέγουσι μόνον τάς τύχας παρούσας καί μελλούσας τοῦ παλαιοῦ καί νέου Ἰσραήλ Ἰουδαίων καί Χριστιανῶν ἀλλά ἀναφέρονται καί εἰς τήν τύχην τῶν ἄλλων ἐθνῶν.  Ἐν ᾧ δηλαδή ἐν τῇ Παλαιά Διαθήκη πολλάκις προφητεύεται ἡ τιμωρία τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ ἀλλά σημειοῦται ἐμφαντικῶς ὅτι θά μείνη σπέρμα ὑπόλοιπον «λεῖμμα» ἐκ τοῦ ὁποίου θά προέλθη ὁ Μεσσίας, διά τά ἄλλα σύγχρονα τῶν Ἰουδαίων ἔθνη μεγάλα καί τρομερά, προλέγεται ἡ τελεία καταστροφή ὥστε οὐδέν ἴχνος νά μείνη ἐξ αὐτῶν. Αἱ προφητεῖαι διά τό ὑπόλοιπον, τό «λεῖμμα» τοῦ Ἰουδαϊκού λαοῦ ὑπάρχουν πολλαί.  Ἀναφέρω ὀλίγας. Ἀμώς 3, 12. 5, 15. 9, 8-10. Ἡσαΐας 4, 2-3. 6, 13. 7, 3. 10, 19-21. 28, 5-6. 37, 4. 37, 31-32. Μιχ. 4, 7. 5. 2. Σοφον. 2, 7-9. 3, 12. Ἱερ. 3, 14. 5, 18. Ἰεζ. 5, 9. Ζαχ.

1, 3. 8, 11. 13, 8-9. 14, 2. Ἀγγαῖος 1; 12. Ἀβ. στίχ 17. Ἰωήλ 3, 5. Διά τάς προφητείας καθ’ ἅς προλέγεται ὁ ἐξαφανισμός τῶν ἄλλων ἐθνῶν ἐξ ὧν οὐδέν σπέρμα θά μείνη οὔτε ἴχνος ἰδέ. Ἡσαΐου 14, 22. 30. 15, 9. 16, 4.  Ἀμ.  1,, 8. Ἰεζ. 21, 37. Ἀβ. στίχ. 18. Ἀμφότερα τά εἴδη τῶν προφητειῶν τούτων ἐξεπληρώθησαν διότι ὁ μέν  Ἰουδαϊκός λαός εἶναι ὁ μόνός λαός τῆς ἀρχαιότητος ὁ ὁποῖος ἐπέζησε καί ἐξ αὐτοῦ προῆλθεν ὁ Χριστός οἱ δέ ἄλλοι λαοί Ἀσσύριοι, Βαβυλώνιοι, Πέρσαι, Αἰγύπτιοι ἐξηφανίσθησαν. Δέν ἀποδεικνύεται ἐκ τούτου ὅτι ὁ Θεός ὁ ἐν τῇ Βίβλῳ εἶναι ὁ πραγματικός Θεός διότι Αὐτός «κατάγει εἰς Ἅδοῦ καί ἀνάγει» ἔθνη καί λαούς;

Τοιαύτην δύναµιν προφητείας δέν συναντῶμεν οὔτε εἰς τάς μαντείας τῶν ἀρχαίων οὔτε εἰς τάς φυσικάς προγνώσεις ἐκλείψεις λ. χ. σελήνης καί ἡλίου τῶν συγχρόνων ἡμῶν ἀστρονόµων. Διότι αἱ ἀρχαῖαι μαντεῖαι εἰς μέν τό περιεχόμενον εἶναι διφορούμεναι (ὡς ἡ πασίγνωστος «ἥξεις ἀφίξεις οὐ θνήξεις ἐν πολέμω», ἥτις ἀναλόγως τῆς στίξεως λαιμβάνει ἀντίθετον ἔννοιαν) εἰς δέ τόν χρόνον δέν ἐξέρχονται τῆς ἐποχῆς των. Τοὐναντίον ὅμως συμβαίνει μέ τάς προφητείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς αἵτινες ὡς εἴδομεν εἶναι σαφεῖς, σοφαί καί δεσπόζουσι τῶν αἰώνων! Οὔτε καί αἱ φυσικαί προγνώσεις τῶν ἐπιστημόνων δύνανται νά ὀνομασθῶσι προφητεῖαι, διότι αἱ φυσικαί αὕται προγνώσεις βασιζόμεναι ἐπί νόμων γνωστῶν λειτουργούντων ἀπαραβάτως προλέγουσι μέν τό μέλλον, ἔχουσιν ὅμως τούς νόμους, τό παρόν γνωστά. Ἡ προφητεία ὅμως ἀναφερομένή εἰς πράξεις ἐλευθέρας τοῦ ἀνθρώπου οὐδέν παρόν ἔχει γνωστόν, διότι ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου ἐξ ἧς ἀπορρέουσι αἱ πράξεις αὐτῶν εἶναι ἀντίθετόν του φυσικοῦ νόμου. παράγων ἀστάθμητος. Εἶναι δέ ἀνθρωπίνως ἀσύλληπτον ἄν σκεφθῇ τις ὅτι προφητεύονται ἐλεύθεραι πράξεις ἀνθρώπων μετά πολλούς αἰώνας γενόμεναι.

Εἶναι λοιπόν ἀναντίρρητος ἡ μεγάλη ἀξία τῆς προφητείας καθ’ ἑαυτήν ἐν συνδυασμῷ αὐτῆς μετά τοῦ θαύματος καί ἐν συσχετίσει τῆς παρούσης προφητείας μετά τῆς μελλούσης ὡς εἴδαμεν καί ἐν συγκρίσει πρός τάς ἀρχαίας μαντείας καί σημερινάς ἐπιστημονικάς προβλέψεις.

Λεπτομερείας προφητειῶν δύναται νά εὕρη ὁ ἀναγνώστης εἰς τό ὑπόμνημά μου εἰς Γένεσιν Β΄ ἔκδοσιν ἐν τῷ παραρτήματι προβλημάτων ὑπ’ ἀριθ. 1ον πρόβλημα. Ἀκόμη δέ περισσότερα εἰς τόν ὑπομνηματισμόν εἰς ὅν προβαίνομεν.

Ἤδη ἄς εἰσέλθωμεν εἰς τόν μεγαλύτερον τῶν προφητῶν τόν μεγαλοφωνότατον Ἡσαΐαν, ἵνα ἴδωμεν ταῦτα ἐκτενέστερον.