Ἡ πνευματική τροφὴ τῆς ψυχῆς
Ὁ ἂνθρωπος εἶναι διφυής, δημιουργημένος ἀπό τόν Θεό ὡς ψυχοσωματική ὀντότητα. Κατά συνέπεια ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸ σῶμα ἔχει καὶ ψυχή, ἡ ὁποία ἔχει καί αὐτή τήν ἀνάγκη πνευματικῆς τροφῆς.
1. Εἴδη πνευματικῆς τροφῆς
῾Η ψυχὴ δὲν τρέφεται μὲ τὴν ὑλικὴ τροφή, ἀλλὰ μὲ τροφὴ κατάλληλη γιὰ τὴν φύσι της καὶ τὶς ἀνάγκες της. ῾Η τροφὴ τῆς ψυχῆς εἶναι·
* ῾Η προσευχή, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ ὀξυγόνο τῆς ψυχῆς, εἶναι ἡ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεό Πατέρα. Αὐτὴ εἶναι χορτασμὸς καὶ εὐφροσύνη γιὰ τὴν ψυχή.
* ῾Η μελέτη τοῦ θείου λόγου, ὁ ὁποῖος ὁμοιάζει μὲ ἀπέραντο πνευματικὸ σιτοβολώνα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Τὸ πιὸ ἐκλεκτικὸ ἢ λαίμαργο ἢ δύσκολο πνεῦμα, μπορεῖ νὰ βρεῖ ἱκανοποίησι καὶ χορτασμὸ μέσα στὸν λόγο τοῦ Θεοῦ.
* ῾Η ὑμνωδία, ἡ ὁποία εἶναι τὸ ξεχείλισμα μιᾶς χορτασμένης ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ὑπάρξεως.
* ῾Η σύναξις τῶν ἀδελφῶν. ῞Ενα κάρβουνο ὅσο ἀναμμένο καὶ ἂν εἶναι μόνο του ὁπωσδήποτε θὰ σβύσει. ῞Ενα δένδρο ὅσο χονδρόκορμο καὶ ἂν εἶναι σὰν θὰ σταθεῖ μόνο του στὸν κάμπο θὰ λυγίσει στὸν ἀέρα. ῾Ο χριστιανὸς ἂν ἀμελήσει νὰ συνάγεται μαζὶ μὲ τ᾿ ἀδέλφια του, ὅπου καὶ ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου «οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν» (Ματθαίου ιη΄, 20), ἀσφαλῶς θὰ ζημιωθεῖ, θὰ ἀτροφήσει πνευματικά, θὰ μαραθεῖ.
* Τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Κυρίου μας.
2. Προϋποθέσεις πνευματικῆς ἀναπτύξεως
Στὴν ζωή μας παρατηροῦμε ὅτι ἕνας ἄνθρωπος ἐνῶ ἐπὶ δέκα, εἴκοσι, τριάντα χρόνια τρέφεται πνευματικὰ ἀπὸ τὸν ἱερὸ ἄμβωνα, ἀπὸ τὴν εὐχαριστιακὴ σύναξι, δὲν μεγαλώνει πνευματικά, διότι ἁπλούστατα δὲν ἀναγεννήθηκε.
Γι᾿ αὐτὸ ὁ Κύριος διέκοψε κάποτε τὸν συνομιλητή μαθητή Του Νικόδημο λέγοντάς του ὅτι «δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ἄνωθεν» (Ἰωάννου γ΄, 6-7) πρέπει δηλαδὴ νὰ ἀναγεννηθῆτε ἀπὸ τὴν χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ κατεβαίνει ἀπὸ ἄνω. «᾿Εὰν μή τις γεννηθῇ ἄνωθεν» (Ἰωάννου γ΄, 3) καμμία σκέψις δὲν μπορεῖ νὰ γίνει γιὰ αὔξησι. Πρέπει νὰ ἀναγεννηθεῖ ὁ ἄνθρωπος γιὰ νὰ προοδεύσει, νὰ ἀναπτυχθεῖ καὶ νὰ τελειοποιηθεῖ. ῍Αν δὲν ἔχει πρόοδο ἂς ἐξετάσει μήπως δὲν ἔχει ἀναγεννηθεῖ καὶ δὲν ζεῖ τὴν ἐν Χριστῷ ζωή.
3. Διάφορα εἴδη τροφῆς
῾Υπάρχουν τὰ χαρούπια, ἐκεῖνα μὲ τὰ ὁποῖα ἐπιθυμοῦσε ὁ ἄσωτος υἱὸς νὰ χορτασθεῖ «καὶ ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι καὶ οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ» (Λουκᾶ ιε΄, 16). Εἶναι ἡ πικρή «τροφή» μὲ τὴν ὁποία ταΐζει ὁ διάβολος τὸν ἄνθρωπο, ὅταν ζεῖ μακρυὰ ἀπὸ τὴν χάρι τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἡ ψευδώνυμη γνῶσις, οἱ ἀπολαύσεις τῆς ἁμαρτίας, οἱ μάταιες δόξες τοῦ κόσμου, ἡ μανία τοῦ ἄδηλου πλούτου. Αὐτὰ εἶναι τὰ λεγόμενα χαρούπια, μὲ τὰ ὁποῖα ἐξαπατᾶ ὁ διάβολος τοὺς ἀνθρώπους. ᾿Εκτὸς αὐτῶν ὑπάρχει ὅμως καὶ τὸ γάλα, «τὸ λογικὸ ἄδολο γάλα» μὲ τὸ ὁποῖο μᾶς προτρέπει ὁ κορυφαῖος τῶν ᾿Αποστόλων Πέτρος νὰ τρεφώμαστε, «ὡς ἀρτιγέννητα βρέφη τὸ λογικὸν ἄδολον γάλα ἐπιποθήσατε, ἵνα ἐν αὐτῷ αὐξηθῆτε εἰς σωτηρίαν» (Α΄ Πέτρου β΄, 2). Δηλαδή· Σὰν βρέφη νεογέννητα μὲ ἐπιθυμία μεγάλη, ποθήσατε τὸ ἀνόθευτο καὶ θρεπτικὸ πνευματικὸ γάλα τῆς θείας Χάριτος καὶ διδασκαλίας γιὰ νὰ μεγαλώσετε μὲ αὐτὸ καὶ νὰ προχωρήσετε ἀσφαλεῖς στὸν δρόμο τῆς σωτηρίας. Αὐτὸ τὸ πνευματικὸ γάλα εἶναι ἡ ἀρχή, τὸ ἀλφάβητο τῆς σωτηρίας, τὸ μέσον διατροφῆς κάθε «νηπίου ἐν Χριστῷ» (Πρβλ. Α΄ Κορινθίους γ΄, 11). ῞Ομως τὸ παιδὶ τοῦ Θεοῦ δὲν μένει, δὲν πρέπει νὰ μένει, πάντα στὸ ἴδιο σημεῖο τῆς νηπιότητος, πρέπει νὰ μεγαλώνει καὶ γι᾿ αὐτὸ ἡ ῾Αγία Γραφὴ προσφέρει στοὺς πιστοὺς τὴν στερεὰ τροφή, μὲ τὴν ὁποία θὰ αὐξηθοῦν στὸ μέτρο τῆς ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. «Μέχρι καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» (Πρός Ἐφεσίους δ΄, 13, πρβλ. Πρός Ἑβραίους ε΄, 12-13). ῎Αλλωστε ὁ ῎Ιδιος ὁ Κύριος εἶπε ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ ῎Αρτος τῆς ζωῆς, τὸ βασικὸ ἐκεῖνο εἶδος διατροφῆς, ποὺ ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἀνάγκη. «Εἶπε δὲ αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς· ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς· ὁ ἐρχόμενος πρός με οὐ μὴ πεινάσῃ, καὶ ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ διψήσῃ πώποτε» (Ἰωάννου στ΄, 35). Μὲ αὐτοὺς τοὺς λόγους Του ὁ Κύριός μας, ἐννοοῦσε τὴν σταυρικὴ θυσία Του. ῾Η θυσία τοῦ Χριστοῦ τελικὰ ἀποτελεῖ τὴν μία καὶ μόνη ἱκανοποιητικὴ ἀπάντησι στὸ αἴτημα τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, στὴν πείνα τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὴν σωτηρία καὶ τὴν αἰώνια ζωή: «Ὁ ἄρτος, τὸν ὁποῖο ἐγὼ θὰ δώσω, εἶναι ἡ σάρκα μου, τὴν ὁποία θὰ προσφέρω θυσία γιὰ τὴν σωτηρία καὶ ζωὴ τοῦ κόσμου» (Ἰωάννου στ΄, 51). Δηλαδή, Γι᾿ αὐτὸ μᾶς προσκαλεῖ φιλάνθρωπα. «Λάβετε φάγετε· αὐτὸ εἶναι τὸ σῶμα μου... πίετε ἀπὸ αὐτὸ ὅλοι, διότι τοῦτο εἶναι τὸ αἷμα μου, μὲ τὸ ὁποῖο ἐπικυρώνεται ἡ νέα διαθήκη καὶ τὸ ὁποῖο χύνεται γιὰ τὴν συγχώρησι καὶ τὴν σωτηρία πολλῶν» (Ματθαίου κστ΄, 26-28).
α´. ῾Ο Μέγας Βασίλειος δίδει τὴν ἑξῆς ἑρμηνεία γιὰ τὸ μάννα.
«῾Ο Φίλων, ἑρμηνεύοντας τὸ μάννα σὰν νὰ ἀντλεῖ ἀπὸ κάποια ἰουδαϊκὴ παράδοσι, εἶπε ὅτι ἡ ποιότητά του ἦταν τέτοια, ὥστε νὰ μεταβάλλεται κατὰ τὴν φαντασία αὐτοῦ ποὺ τὸ ἔτρωγε· ὅτι καθ᾿ ἑαυτὸ μὲν ἦταν σὰν κεχρὶ ψημένο μὲ μέλι, ἀλλ᾿ ἔδιδε τὴν γεῦσι ἄλλοτε ἄρτου, ἄλλοτε κρέατος, μάλιστα κρέατος εἴτε πετεινοῦ εἴτε θηρίου, ἄλλοτε λαχάνου, μάλιστα εἴδους λαχάνου κατὰ τὴν ἐπιθυμία τοῦ καθενός, καὶ ἄλλοτε ἰχθύος, κατὰ τέτοιο τρόπο ὥστε ἡ ἰδιαίτερη ποιότητα τοῦ κάθε γένους νὰ διατηρεῖται ἀκριβῶς στὴν γεῦσι τοῦ τρώγοντος» (Μεγάλου Βασιλείου. ᾿Επιστολὴ ρ¹ (190) ᾿Αμφιλοχίου ᾿Ικονίου (περὶ ἐναρέτων καὶ εὐσεβῶν προεστώτων) ΕΠΕ τ. 1, σελ. 130· καὶ ΡG 32, στ. 700,3).
